شیعه لیک و ایرانیت دئیه فارس ایستعمارچیلیغی

علی شریعتی و فارس شعوبیه چیلیگی 12

 

علی شریعتی فارس جبهه ملی محفلینه باغلی بیر شخص اولدوغونو، ظاهرده اومتچی گؤرونمگه و اسلام اوزره اؤز ذهنیتینی یورماسینا باخمایاراق ایسلامیتی فارس اولمایان ملی توپلوملاری اریتمک اوچون وسیله ائتدیگی و "تشیع علوی" دئیه اؤزونه خاص بیر ادبیات مئتودو گلیشدیردیگی اوچون دیلچیلیکله مشغول اولانلار بو ذاتین "ایران فرهنگی" دئیه اورتایا آتدیغی آنلاییشین فارس مدنیت راسیستلیک ادبیاتی اولدوغونو تثبیت ائده بیلر دئیه دوشونورم. بوگونه دک علی شریعتی نین فردوسی، سلطان ماحمود، قدیم ایران و "ایران مدنیتی" دئیه فارس راسیستلیک گؤروشلرینی گؤتور قوی ائده رک اورتایا آتدیغی مقاملارین بیلیم و عئلم باخیمیندان تملسیز و اساسسیز اولدوقلارینی آچیقلیغا قاویشدیردیق. علی شریعتی تورک بیلینجی و شعورونو آذربایجان تورکلوگونون اوخوموش کسیمینده قیرماق ائله جه ده تورک ملی بیلینجی و شعورونون دیرچلمه سی نین قارشیسینی آلماق و فارس ائلیتینه ده فارسلیق اساسیندا یؤن و جهت وئرمک اوچون یازمیش:

"تورکلرین ملته (اوخو: فارسلارا) حؤکومت ائتدیکلری تازا بیر دؤور و دؤنم ساییلماز. (فارسلیق اساسیندا) حاکیمیت دئییشیلمیش و باشقا بیر طایفا تیفاق (سیلسیله) حؤکومته گلمیش – بیز تاریخده اساس طایفا و تیفاقلار دئیه حؤکومت آنلاییشی دئیه قبول ائتمه ریک. دئمک، تورکلر بیر دؤنم و دؤره نی سونا چاتدیرمیش و توپلوم و جامعه-ده یئنی بیر دؤنم و دؤور یاراتمیشلار. بو دؤنم و دؤور غزنه لیلر و سلجوقلولاردان باشلاراق صفویلره دک داوام ائتمیش. بو اساسدا تورکلرین دؤنمی و دؤوره سی خاریجی عنصورلرین مسلط اولماسی دئیه ایران ملتی (اوخو: فارسلیق) اوزون بیر دؤنمی و دؤورو کئچیرمه لی اولموش (بئشینج عصردن اونونجو عصره دک). سونرا صفویلر دؤنمی و دؤورو بیر خاص حالت ایله یارانمیش. ملی شیعه لیک حرکتی بیرینجی دفعه اولاراق ایراندا یارانمیش"[i] .

اوسته گؤروندوگو کیمی علی شریعتی دولاییلی اولاراق مع الاسف شیعه لیک فاکتورونو بیر چوخ فارس مؤللیفلری دک فارسلیغا چیخماغا چالیشمیش.

اؤزونو ائتنیک باخیمدان پارس قلمه آلان بوگونکو "ایرانیت" آنلاییشی نین پیغمبری ساییلان میرزه فتحعلی آخوندوف "ایران ملتی" آنلاییشی اوزره قاجار شاهلیغی زامانی 1283 ه. ق. ایلینده چاپ اولان "روزنامه ملت سینه ایران" درگی و روزنامه سی نین باش کاتبی علیقلی میرزای اعتضاد السطنه-یه یازمیش:

"درگی و روزنامه نین اوستونده کی مسجید شکیلی ملت اوچون اویقون و مناسب دئییل. ملتدن منظور اونون اصطلاحی معناسیدیرسا (امت دئییلسه)، مسجید فقط ایرانا عایید دئییل، بوتون مسلمان توپلوملارین مسجیدلری وار. ایران قومی نین علامتی اسلامدان قاباقکی قدیم "فَرس" علامتی، ... و اسلامدان سونراکی صفوی شاهلیغی نین تانینمیش تاریخی اثرلری ساییلار. صفویلر شیعه اثنا اشعری نی ایراندا یایاراق مختلیف طایفالاری (متنده فرق یازمیش) بیر ملت نظمینه سالمیشلار و ایرانین مستقیل دؤلت اولماسینا باعث اولموشلار. دئمک، سن ایرانین ملت روحونا اویقون علامت تاپمالیسان. بو علامت بیر طرفدن قدیم فَارس شاهلیغینی و او بیری طرفدن ده صفوی تورک شاهلیغینی خاطیرلاتمالدیر، چونکو تاج شکلینده کی اون ایکی بوجاقلی قیزیل و قیرمیزی پارچا قیزیلباش تورکلرینه عاییددیر."[ii]

اوسته گؤروندوگو کیمی میرزه فتحعلی نین ملت آنلاییشلی مذهب و توپراق اساسلی بیر سیاسی و دؤلتچیلیک آنلاییشی ساییلار. بو آنلاییش دیل مسئله سینی قابارتمادان ایران ممالیکی محروسه سی نی زردوشتلوک و بوگونکو وضعیتینی شیعه لیک ایله اساسلاندیرماغا چالیشاراق هیند کؤکنلی ساسانلی شاهلیغی ایله تورک کؤکنلی صفوی شاهلیغینی توپراق اساسیندا بیرلشمگه چالیشار.  بو گؤروش فرانسه انقلابی نین سونوچ و نتیجه سی اولاراق "دؤلت ملتی" آنلاییشی ساییلار (بو گؤروشه اساسا ملی دؤلتدن دانیشماق اولماز). دئمک، میرزه فتحعلی آخوندوف تورک اولدوغونا باخمایاراق اؤزونو بیلینج و شعور باخیمیندان شخصا پارسیان دئیه فارس باستانگرایلیق آنلاییشینا باغلادیغی اوچون تورک کؤکنلی اؤزلرینی آیدین قلمه آلمیش ساپیق ذاتلاری دا اؤز دوشونجه سینه بیر وسیله ائتمیش مقامدا یئر آلار. بیر گؤروشه اساسا ایسلامیتدن اؤنجه کی ساسانلی شاهلیقلاری و حکومتلر زردوشت دینینه عایید و اسلامیتدن سونراکی صفوی شاهلیقلاری و جکومتلری شیعه مذهبینه باغلی اولموشلار دئیه توپراق اساسیندا اسلامیتدن اؤنجه کی ساسانلی علامتلری ایله ایسلامیتدن سونراکی صفوی تورک شاهلیغینا عایید اولان علامتلری بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سی نین ملی سیمگه دئیه تکلیف ائدر.

مسئله اوزره بیر آز داها درین دوراقلادیقدا والتئر هینتس-ین ده "ایران دؤلتچیلیک تئوریسی" میرزه فتحعلی تکلیف ائتدیگی گؤروشلره اساسلانار. آرادا اولان فرق بو: میرزه فتحعلی زامانیندا خالق کوتله سی ساوادسیز و ایستدیگی دیلده اؤزونو ایفاده ائده بیلدیگینه باخمایاراق  والتئر هینتس زامانیندا یئنی تحصیل سیستیمی واسیطه سی ایله فارس دیلی قاباردیلمیش و فارسلیق مفکوره سی "ایرانیت" آنلاییشی ایله اوس اوسته دوشموش بیر سیاسی مقام ساییلمیش. بئله لیکله بوگون آذربایجان تورکلوگو ایچریسینده ایکی تیره لیک یارانمیش. اؤزونو اومتچی قلمه آلان جلال محمدی لر، فارس راسیستلیک محفلینه یئم اولان سیدجواد طباطبایی لر و پان ایرانیست محفلی کیمی تانینمیش، اؤزلرینی "آذریها" قلمه آلان فارس راسیستلیک محفللری، ائله جه ده "وطن یولی" درگیسی آذربایجان تورکلوگو علیهینه دوشمنلیک ائدرکن گونتای جوانشیر ده والتئر هینتس-ین یازدیغی "Irans Aufstieg zum Nationalstaat im fünfzehnten Jahrhundert" آدلی کتابین ترجمه سیندن یولاچیخاراق "صفویلر" آدلی یازدیغی کتابیندا باشدا شاه اسماعیل اولماقلا صفویلر دؤلتی نی لعنتلمگه چالیشمیش[iii]. گؤروندوگو کیمی فارسلیق اساسیندا تربیت اولونموش آذربایجان تورکلری آشاما آشاما و مرحله مرحله آذربایجان تورکلوک سنگرینی فارسلیغا تسلیم ائتمگی دوروش گتیرمگه و مقاومت گؤسترمگه اوستون توتموشلار.  بئله لیکله اؤز کیملیگینه اؤزگه لشمیش ائلیت آذربایجان تورکلوگونو دوشونجه باخیمیندان ایچریدن یئمگه، دیل، مدنیت بیلینجی و تاریخ باخیمیندان اؤز کیملیگینه، اؤز تاریخینه اؤزگلشدیرمگه و ائلیمینه ائتمگه باشلامیش. گونتای بگ-ین باکیدا چاپ اولموش تلگراف گونده لیگی ایله ائتدیگی دانیشیغیندان اوخویوروق:

"شیعه مذهبی ایله بوتون باغلاریمی قیردیغیم و شیعه لیگی فارس عیرقچیلیگی نین ایدئولوگیاسی اولاراق گؤردویومدن دولایی اؤلدورردیلر. بونا گؤره ده آنکارادا ب. م . ت-یه باش ووردوم. منی ب. م. ت. بورایا گؤندردی"[iv].

گؤروندوگو کیمی فارس شعوبیه چیلیگی و فارس مدنیت راسیستلیگی شیعه لیگی "تشیع علوی" دئیه فارس ایستعمارچیلیغی خدمتینه آلماغا چالیشارکن آذربایجان تورکلوک تاریخی نی فارسلیق انحصاریندا گؤرن ذاتلار دا تاریخ بیلینجلری و شعورلاری تاپداندیغی اوچون "شیعه لیک فارس راسیستلیک ایدئولوگیاسیدیر" دئیه آذربایجان تورکلوگو تاریخینه کورک چئویرمیش اولارلار. بئلنچی بیر مقامدا ایستر اومتچی دئیه پان ایرانیست محفللره یئم اولموش و ایسترسه ده فارسلیق اساسیندا یازیلمیش اوخونوش و قرائتلر ایله تاریخ بیلگیسی و شعوروندان آرینمیش آذربایجان تورکلوگونو اود ایله سو آراسیندا بوراخمیش گؤرونر. بئله بیر دورومو گؤز اؤنونه آلاراق فارس شعوبیه چیلیگی نین شیادلیق الینی خالق کوتله سی قارشیسیندا آچیب آچیقلیغا قاویشدیراراق انسانلاریمیزی اؤز دیل و دینلرینه صاحاب دورماغا سفر بر ائتمه لی ییک. فارسلاردا بیر پیس مثل وار، دئییلمیش:"با دهانِ سگ دریا نجس نمی شود (ایتین آغزی دنیزه دگمک ایله دنیز موردار اولماز)". دئمک، والتئر هینتس و علی شریعتی کیمی فارس شعوبیه چیسی و فارس نژادپرستلری نین آذربایجان تورکلوک تاریخی نی موردارلاماغا چالیشمالاری ایله آذربایجان تورکلوگونون پارلاق تاریخی یالانلانابیلمز. علی شریعتی و اونون دوشونجه باخیمیندان قالیقلاری نین گؤروشلری ایلک اولاراق آلمان والتر هینتس (Walther Hinz) طرفیندن 1936 اینجی ایلینده اورتایا آتیلمیش[v]. والتر هینتس هیتلر و رضا شاه زامانلاریندا فارس حاکیمیتی اوچون دؤلتچیلیک تئوریسی نی کتاب حالیندا تقدیم ائدن شخصلردن بیری اولموش. والتر هینتس 1958، 1961 و 1963 ایللرینده محمدرضا پهلوی حکومتی ایله داها یاخیندان چیگین چیگینه امکداشلیق ائتمیش. والتئر هینتس 1975 و 1976 ایللرینده امکلی اولارکن ده تهران بیلیک یوردو و دانشگاهی طرفیندن فخری دوکتراسی نی آلمیش. والتئر هینتس-ین غربده اورتایا آتدیغی بو گؤروش ایلک اولاراق اشمیت، راجر سیوری، سونرا نظام الدین مجیر شیبانی، آرامش دوستدار، داریوش آشوری، عباس زریاب خویی طرفیندن ده اله آلیناراق فارسلیق اوچون "ایرانیت و شیعه لیک" دئیه تاریخ اساسلی، آنجاق جعل ماهیتلی دؤلتچیلیک نظریه سی اولوشدورماغا باشلامیشلار. بو گؤروشه اساسن صفویلیک دؤلتی نین قورولماسی ایله فارس دؤلتچیلیگی ایسلامدان اؤنجه کی ساسانی دؤلتچیلیگینه باغلانمیش بیر فارس دؤلتی ساییلمالی ایمیش[vi]. اونونجو دانیشیغیمیزدا دیل باخیمیندان فارسچا ایله پهلوی دیلی نین ایکی مختلیف دیل اولدوقلارینی اورتایا قویدوق[vii]. دئمک، علی شریعتی و فارس ملی- مذهبیلری غرب و پهلوی شاهلیغیندان اوزاق دورماغا چالیشدیقلارینا باخمایاراق اونلار "ایران فرهنگی" آنلاییشی باخیمیندان غربین دیکته ائتدیگی فارس دؤلتچیلیگی آنلاییشینا توتولموش مقامدا یئر آلارلار. گؤروندوگو کیمی علی شریعتی نین فارسلیق اوچون تقدیم ائتدیگی شیعه لیک مقوله سی یئنی بیر تاپینتی دئییل، والتئر هینتس واسیطه سی ایله پهلوی شاهلیغینا یازیلمیش دؤلتچیلیک نظریه سی اساسیندا حیاتا کئچیریلمیش گؤروشلره اساسلانار.

علی شریعتی فارس دؤلتچیلیک مسئله نی ایضاح ائدرکن بخاراداکی سنی سامانی حؤکومتلرینی بیله نظره آلمادان غزنه-ده قورولموش غزنوی حؤکومتلریندن باشلاراق صفوی دؤنمینه دک ایران ممالیکی محروسه سینده کی قورولموش و وار اولموش دؤلتلری و حؤکومتلری اؤزگه و خاریجی عنصور دئیه قلمه آلار[viii]  و صفوی دؤلتچیلیگینی ساسانی دؤلتچیلیگینه باغلاماغا چالیشار.  دئمک، سامانیلر حاکیم اولدوقلاری بوخارا و اطرافینداکی توپراقلار بوگون ایران ممالیکی محروسه سی ساییلمادیغی اوچون فارس شعوبیه چیلری و ایستعمار یانچیلاری فارسلیق ایله دیل و مدنیت باغلاری اولموش تاجیکلری گؤز آردی ائتمیشلر.

بئله لیکله عبدالرحمان ابن ابومسلم کوفی آدلی بیر شیعه، یالنیز عباسیلره یانچی و طرفدار اولاراق خراسانداکی یمن طایفالاری ایله بیرلیکده اومویلره قارشین عرب خلافتی نین مخالفت قانادینی تمثیل ائتدیگی اوچون علی شریعتی بو ذاتا "ایرانیت روحو" پولمگه چالیشار.[ix] بو اساسدا سلجوق تورکلری آتلاری نین اوزنگیسینده ایران ممالیکی محروسه سینه گتیریلمیش فارس قالیقلاری تورک وارلیغینی دانماغا و اونو ائلیمینه (اؤزونه اؤزگه ائتمگه) چالیشارلار. 

آذربایجانداکی شیعه لیک ایسه، میرزه فتحعلی آخوندوف دا اشاره ائتدیگی کیمی آذربایجان تورکلوگونون قان باهاسی ایله آغ قویونلو و قارا قویونلو ساواشلاریندان و اردبیلده کی شئیخ صفی الدین قارداشلیق اوجاقلاری نین معنوی گوجلریندن فایدالانماسی نین سونوچ و نتیجه وئرمه سیندن اورتایا چیخان بیر گلیشمه ساییلمالیدیر. آذربایجان تورکلوگونون بیر سیاست ملزمه سی اولاراق شیعه لیک و سنیلیک اوغروندا چابا گؤسترمه سینی، شیعه لیگی حاکیمیت ساحه سینه قالدیرماسینی و قارداش قیرقینینا یول آچماسینی علی شریعتی فارسلیغین ترکیب حیصه سی دئیه بو حرکتلری "ایرانی" دئیه قلمه آلماسی بیله اوسته ایضاح ائدیلدیگی کیمی والتئر هینتس طرفیندن اورتایا آتیلمیش بیر عیرقچیلیق (ایرانیت: روح ایرانی، نژاد آریایی) گؤروشو ساییلار. بئله لیکه علی شریعتی صفویلردن باشلاراق ایران ممالیکی محروسه سینده شیعه لیگین حاکیمیت ساحه سینه یوکسلمه سیندن یولا چیخاراق یازدیغی "بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی" کتابیندا صفویلردن سونراکی ایران ممالیکی محروسه سینده تورک عنصروندان بیر جمله بیله دیله گتیرمز.  ایستر آوروپالی بعضی یازارلار و ایسترسه ده فارس ملیتچیلری و فارس مدنیت راسیستلری نین ایران ممالیکی محروسه سی اوزره فارسلیغا دؤلتچیلیک نظریه سی یازماقلاری بو ممالیکی محروسه-ده کی تورک شاهلیقلاری نین اؤز دیللری و مدنیتلری اساسیندا دؤلتچیلیک بیچیمی و شکلینی یاشاتمادیقلاردیندان ایلری بوشلوغو فارس دؤلتچیلیک آنلاییشی ایله دولدورماق دوشونجه سینه اساسلانار.  بئله لیکله فارس ایستعمار عامیللری تورک توپلومو ایچریسینده تاریخدن او گونه گلمیش یازیلی تورک بیلینجی و شعورو قیتلیغی و یوخسوللوغوندان فایدالاناراق آذربایجان مشروطه حرکاتیندان باشلاراق تورکلوک علیهینه دوشمنلیک ائتمگه و بو مسئله ده رضاخان کیمی لری دوشونجه باخیمیندان اجیر ائتمگه و قلمه صاحابلارینی او جومله-دن احمد کسروی، سیدحسن تقی زاده، حسین کاظمزارده (ایرانشهر)، یحیی ذکاء، تقی ارانی و سای دا سا ... سایی سایا گلمز تورکلری آذربایجان تورکلوگو علیهنیه بیر وسیله دئیه دوشمن ائتمگه چالیشمیشلار.  بئله لیکله آذربایجان تورکلوگونو "ایرانلی" دئیه "فارسلیغین ترکیب حیصصصه سی قلمه آلماغا چالیشمیشلار. محمود افشار یزدی نین پان ایرانیستلیک گؤروشلرینه  اساسا ایران ممالیکی محروسه سی فارس دیللی و تک ائتنیکلی بیر توپلوم و جامعه اولمازسا، فارس دؤلتچیلیگی ناقص ساییلار.

ایشیق سؤنمز، 10.09.2018

 


 

[i]           علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص 101

[ii]           فریدون آدمیت: اندیشه های میرزه فتحعلی آخوندزاده، تهران، 1349،  ص. 133- 134

[iii]          Güntay Cavanşir, Səfəvilər, Bakı, 2012

[iv]          تلگراف اینتئرنئت صحیفه سی نین گونتای گنج آلپ ایله دانیشیغی، سئکسوآل آزادلیق اولان یئرده اخلاقسیزلیق آزالیر، اوکتوبئر 2014 : https://teleqraf.com/news/musahibe/24973.html

[v]           والتر هینتس 1958، 1961 و 1963 ایللرینده ایران پهلوی رئژیمی ایله چیگین چیگینه امکداشلیق ائتمیش. 1975 و 1976 ایللرینده امکلی اولارکن تهران بیلیک یوردو (دانشگاهی) طرفیندن فخری دوکترا آلمیش.

[vi]          بو پارس تئوریسیئنلری شیعه لیک و زردوشتلوگو باشاردیقلاری کیمی فارسلیغا عایید دین و مذهبلر دئیه قلمه آلماغا چالیشارکن زردوشتلوگون ایکیلیک (دو تایی: نیک و بد) اینانجی و شیعه لیگین ده بیرلیک (یکتا پرستی) اینانجی اولدوغونو دا فارسلیق پالازی نین آلتیندا باسیرماغا چالیشارلار.

[vii]          ایشیق سؤنمز، علی شریعتی و فارس شعوبیه چیلیگی 10: http://www.isiqsonmaz.com/Seite%20387.pdf

[viii]         علی شریعتی بو باخیمدان محمود افشار یزدی نین نژادپرستلیک و راسیستلیک تئوریسینه ده  قول چکمیش و اونا امضا آتمیش ساییلار.

[ix]          علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص 77 - 78