ائرمنی راسیستی نین آذربایجانلی اولما ایددعاسی می، یوخسا سویو لیللتمک ایسته یه رک بالیق توتما سئوداسی؟

سیاست دونیاسی ایله عئلم دونیاسی بیربیرلریندن آییرد ائدیلر، بیلیم و عئلیم یالنیز سیاستین خیدمتینه دئییل، اینسالیغین خیدمتینه آلینارسا، گؤزل اولار دئیه بو مسئله نی قبول ائدرسک، مدنیت راسیستی یوخسا راسیست اولاراق کیمسه یئرینه گؤره اؤزونو ایرانلی و آذربایجانلی قلمه آلماقلا ایجتماعیتی آلداتماغا چالیشماسی منطیق داییره سینه سیغماز گؤرونر (*). بو باخیمدان عباس گ. مقدم ایمضاسی ایله یازیلمیش و ارمنی راسیستلرینه خیدمت ائده جک بیر یازی نین فیکیرلرینی گؤزدن کئچیرمک پیس اولماز دئیه دوشونوروک. بو ذات کئچمیشلرده ده فارس راسیستی کیمی آذربایجان میللی مسئله سی علیهینه ایچ آلاتینی ائشیگه تؤکمگه چالیشمیش (1). اله آلاجاغیمیز بو یازیسیندا ایسه اوستالاشمیش دئیه بیر آز دا اؤنه قایاراق آذربایجانلی دونونا بورونه رک آذربایجان میللی منلیگی و کیملیگی علیهینه کئچمیش سلفلری کیمی بالتا وورماغا باشلامیش. یئری گلمیشکن بو ذات اقدسین گؤروشلری ایله تانیش اولاق، اوخویوروق:

"امروز اگر کسی از ما ایرانیان، بپرسد: ارامنه از کی و چگونه در ایران ساکن گشته اند؟ اغلب جواب می دهیم که: «ارامنه را شاه عباس از ارمنستان به ایران کوچ داد». این جواب گرچه غلط نیست، ولی کامل و درست هم نیست. زیرا ما اغلب نمی دانیم که در گذشته کدام منطقه و با چه وسعتی ارمنستان نامیده می شد؟ گذشته از آن حتی نمی دانیم که بخش قابل توجهی از خاک ایران امروزی، جزء ارمنستان بوده است."(2).

اوسته گؤروندوگو کیمی آذربایجاندا تورکلوک مقوله سی اورتایا قویولدوقدا ایرانیت قابیغی آلتیندا گیزلنمیش قارا قووه لر، اعجوج و معجوجلار دیل آچماغا باشلایاراق تاریخ جعل ائتمگه و آذربایجان تاریخی اراضیلرینی "ارمنیستان" گؤسترمگه جان آتارلار. ارمنیلر ائتنیک آزلیق اولاراق تاریخ بویو قونشو خالقلارلا ایچ ایچه یاشامالارینا باخماراق نئچه لیک (کمیت) باخیمیندان آزلیقدا اولدوقلاری اوچون قونشو خالقلارا حاکیمیت ائتمک باشاریغیندا اولمامیشلار. بو مسئله کیمسه نین گوناهی دئییل، سای باخیمیندان ارمنیلرین آزلیق اولدوقلاریندان ایلری گلن مسئله دیر. مؤللیفین اؤنه سوردوگو "ارامنه را شاه عباس از ارمنستان به ایران کوچ داد" مسئله سی ده دیققت چکیجیدیر. بیلیندیگی کیمی بو یالان ایددعانین آلیتندا بوگون گونئی آذربایجان تاریخی تورپاقلارینا ارمنی خولیاچیلیغینی اساس گؤتورموش تورپاق ایددعالاری یاتماقدادیر. بو گؤروشه اساساً آذربایجانین او زامانکی جولفا کندیندن اون اون بئش صنعتچی نین اوشاقلاری ایله جولفایا کؤچ ائتمه لری و اصفهانین "مورچه خور" بؤلگه سینده یئرلشمه لری آذربایجان تاریخی تورپاقلاری نین ارمنیستانا عایید اولماسینا اساس یاراداربیلر دئیه دوشونولموش. مسئله یه بئله یایاشدیقدا صفوی سلاله سی نین اردبیلدن حرکت ائده رک تبریزده حاکیمیته گلمه لری، اورادان حاکیمیت اورگانلاری ایله بیرلیکده قزوین و سونرالار ایصفهانا کؤچمه لری نه اوچون اردبیل ولایتی نین باشقا قونشو خالقلارین الینه دوشمه سینه ایمکان یاراتمامیش. دئمک، قویویا سو تؤکمک ایله قویو اولماز. قویونون اؤزوندن قایناقلانان سو اونو قویو آدلاندیرار. ارمنی مسئله سینه گلدیکده ارمنی آزلیغی بوگون آذربایجاندا یاشاماقدادیر. بو مسئله نی شیشیرمگه چالیشاراق بو ارمنی آزلیغینی یئرلی خالق آراسیندا چتین وضعیته دوشورمک هئچ عاغیل و منطیق ایله اوغراشان اینسانلارا اویقون گؤرونمز. یالنیز فارس ایستعمارچیلیغی و ارمنی ایشغالچیلیغینی اساس گؤتورموش (فارس ایستعمارچیلیغی ایله ارمنی ایشغالچیلیغی نی منافعینی بیربیرلرینه اویقون گؤرن) گوجلر بؤلگه ده کی آذربایجان و تورکیه خالقلاری نین قارداشلیغیندان یئرسیز راحاتسیز اولاراق بؤلگه ده خالقلار آراسی دوشمنلیگی کؤروکلمگه چالیشارلار. عباس گ. مقدم  ایمضاسی ایله یازیلمیش یازیدان اوخویوروق:

"... با نگاه به نقشه های جغرافیای قرن نوزدهم و قبل آن، متوجه می شویم که ارمنستان در گذشتهِ نه چندان دور، شامل سرزمین وسیعی بود است؛ که از طرف شرق: به غربِ دریاچهِ ارومیه و کوهها و روستاهای شمال کردستان ایران؛ از طرف غرب: تا نزدیکی های آنکارا؛ از طرف شمال: تا نزدیک سواحل دریای سیاه، جمهوری ارمنستان فعلی، و بخشی از خاک «جمهوری آذربایجان»؛ و از طرف جنوب: تا شمال عراق، و به بخشی از ساحل شمالی مدیترانه؛ محدود می شد. "(2).

اوسته کی عیبارتده کئچمیش یازیلاریندا اؤزونو ایرانلی کیمی تقدیم ائدن ذات ارمنی خولیاچیلیغی اورتایا قویموش گؤرونر. بیلیندیگی بو سؤز قونوسو اولموش نقشه ارمنی داشناقلاری نین خولیاچی نقشه لرینی نظرده توتار. بو خولیاوی نقشه یه اساساً آذربایجانلیلار تورک دیللی اولدوقلاری اوچون یئر اوزونده آذربایجان دئیه بیر آنلاییش اولمامالی، تبریز و اردبیل بیله ارمنیستان ساییلمالیدیر. بو ذاتین غرب آذربایجانی ارمنیستان قلمه آلماسی دا کئچمیش سلفلری آندرانیکین اورمیه قتل عاملارینی اساس گؤتورموش دوشونجه لره اساسلانار. آذربایجان تورکلری تجدودلوک حرکتی دؤنمینده قاجارلار علیهینه ووروشارکن مرکز دؤلت ضعیفله دیگی اوچون روسلار 1909 ایلینده تبریزی و بیر چوخ بؤلگه لری ایشغاللاری آلتیندا ساخلادیقلاری اوچون غرب خیریستیانلیق میسیونئرلری غرب آذربایجانداکی ارمنی و آسوری آزلیغینی اللرینده باهانا ائده رک غرب آذربایجانی خیریستیانلاشدیرماق خولیاسینا قاپیلمیشلار. ارمنیلر بیر ائتنیک آزلیق اولاراق  عثمانلی ایمپراتورلوغوندا دؤولت قورماغا چالیشدیقلارینا باخمایاراق عثمانلی ایمپراتورلوغونون بیر دورتمه سی ایله وان بؤلگه سینده گی ووروشارکن سیغیناجاق تاپابیلمگن ارمنیلر ایران ممالیکی محروسه سی نین غرب آذربایجانیندا دؤولت قورسونلار دئیه آندرانیک باشدا اولماقلا اورمیه شهری و اطرافینی قوشاتماغا چالیشمیشلار. 1917 ایلینده روسیه ده اوکتیابر دئوریمی باش وئردیکدن سونرا روسیه اوردوسو بؤلگه نی بوشاتماق زورندا قالماسینا باخمایاراق فرانسه و اینگلیس گوجلری بو بؤلگه نی گئنه ده اؤز باشینا بوراخمایاراق داها  خیریستیانلیق میسیونرلرینی بؤلگه ده چوخاتماغا چالیشمیشلار.

ارمنی قووتلری غرب آذربایجاندا دؤولت قورماق اوچون 1918 اینجی ایلین قیشیندا اورمیه و سلماس شهرلرینی تورک اهالیسیندن بوشاتدیرماق اوچون اونلاری سوی قیریما معروض قویاراق مینلر آذربایجان تورکو وحشیجه سوی قیریما معروض قویموشلار. بو سوی قیریمدا 130000 آذربایجانلی تورکون اؤلدوگو حدس وورولموش. ارمنی جنایتینه قارشی اورمویا کؤمگه گلن خوی شهری اولسا دا، عثمانلی اوردوسو بو سوی قیریما مداخیله ائتمدن بو مسئله سنگیمک بیلمه میش. قاجار شاهلیغی ضعیف اولدوغو و بؤلگه یه نیظارت ائده بیلمه دیگی اوچون عثمانلیلارین بؤلگه دن آیریلماسی کورد عشیرت باشچیسی اولان ایسماعیل سیتیمقویا شانس یاراداراق ایسماعیل سیمیتقو اؤز عشیرت چیخارلاری دوغرولتوسوندا آذربایجان شهر و کندلرینی چاپیب تالاماغا ایمکان تاپمیش. اسماعیل سیمیتقو دا  اورمیه، سلماس، سویوق بلاق و خوی شهرلرینی اله کئچیره رک بو مسئله 1922 اینجی ایله دک داوام ائتمیش (3- 3.6).  عباس گ. مقدم گئنه ده یازیر:

"... قدرت گرفتن ترکان عثمانی در روم شرقی، و صفویه در ایران ورق دیگری از تاریخ منطقه را رقم می زند. ارمنستان نیز مثل گذشته به دو بخش ارمنستان شرقی در دست صفویه و ارمنستان غربی در دست ترکان عثمانی گرفتار می آید. جنگ های طولانی بین صفویه و عثمانی عمدتا در ارمنستان جریان داشت، که باعث نابودی ارمنستان می گشت. تخریب روستاها و شهر های ارمنستان و سوزاندن مزارع و کوچاندن اجباری ارامنه به مرکز ایران توسط شاه عباس صفوی، نه تنها تاکتیک جنگی بود که سپاه عثمانی را با کمبود آذوقه و علوفه، در تنگنا قرار دهد؛ بلکه ارامنه به مثابه «رعایای سخت کوش و صنعتگر» می توانستند در خدمت صنعت و تجارت ایران صفوی، قرارگیرند "(3).

اوسته کی مقاملار دا دیققت چکیجیدیر. اوسته ایشاره اولوندوغو کیمی ارمنیلر بیر ائتنیک آزلیق اولاراق آغیرلیقلی اولاراق وان گؤلو اطرافیندا و داغینیق اولاراق آذربایجاندا و ساییر یئرلرده یاشاماق اوزره ایمیشلر. اون اون بئش ارمنی صنعتچی سینین عائیله سی ایله ایصفهانین مورچه خور بؤلگه سینه کؤچمه و یا کؤچدورولمه لرینی بیر میللی مسئله یه چئویرمک گئرچکلیکدن اوزاق گؤرونر. بو مسئله خراساندا اولان افشار تورکلری، دامغاندا اولان کوردلر اوچون کئچرلیدیر. بو مسئله او زامانلار هر هانکی بیر میللت مسئله سی دئییل، سیاست ایجابیندا گؤرولموش تدبیرلر دئیه دوشونولمه لیدیر. 400 ایل بوندان اؤنجه ایصفهانین مورچه خور بؤلگه سینه اون اون بئش ارمنی عائیله سی نین کؤچمه سینی و سونرالار بو کؤچو ایزلمیش باشقا ارمنی کؤنوللولری نین اورایا داشینماسینی ایصفهانداکی یئرلی ارمنیلرین ایددعالاری - ایصفهانین جلفا منطقه سینین گلیشمه سی-  اساسیندا ائشیتمک بلکه ده ارمنی پرست راسیستلرین کؤپلرینی آلماق اوچون داها دوزگون گؤرونر، اوخویوروق:

"گسترش جلفا: پس از آنکه در سال 1603 میلادی گروهی از ارامنه ساکن در خاک عثمانی به دستور شاه عباس به ایران مهاجرت کردند برخی از شخصیتهای برجسته ارامنه به دربار شاه درآمدند و با دلجویی او روبرو شدند و ارمنیان ساکن در مناطق شرق و جنوب ارمنستان به بخشهای مرکزی ایران کوچانده شدند.....

جلفا در پنج مرحله بر اثر مهاجرت و جابه جایی ارامنه گسترش یافت:

   1- سالهای 1603 تا 1605 میلادی با مهاجرت اهالی جلفای ارس به دستور شاه عباس یکم

   2- بین سالهای 1620 تا 1655 میلادی بر اثر ازدیاد جمعیت به صورت تدریجی گسترش یافت

   3- سالهای 1630 تا 1640 که به دلیل مهاجرت 200 خانوار سنگتراش توسعه یافت

   4- بین سالهای 1655 تا 1656 که در پی رانده شدن 12 هزار ارمنی ساکن در بخش شمالی زاینده رود در زمان شاه عباس بالاترین حد گسترش خود را تجربه کرد.

   5- در سالهای 1670 میلادی گروهی از ارامنه ساکن از به جلفا آمدند و در محله ایروانی ها ساکن شدند.

- وضعیت اجتماعی ارامنه در دوره های مختلف دچار تحولات گوناگونی شده که در 4 دوره پس از عصر صفوی این تحولات پدیدار گشتند:

   1- در زمان نادر شاه به سال 1728 که به دلیل بدگوئیهایی که نزد نادر شاه از ارامنه کرده بودند بسیاری از ارامنه بدلیل وضعیت رقت بار آن دوره به کشورهای بیگانه مهاجرت کردند و تا زمان قاجاریه باز نگشتند.

   2- در دوره قاجاریه که دول بزرگ غربی نفوذ قابل توجهی در ایران پیدا کردند اوضاع ارامنه بهتر شد بطوریکه جمعیت مهاجر تا حدودی باز گشتند.

   3-دوره پهلوی که به دلیل گسترش شهر اصفهان و ازدیاد جمعیت گروهی از مسلمانان در محلات اختصاصی ساکن شدند و ارامنه که طی سده ها از  ایرانیان جدا بودند فرصتی پیدا کردند تا خود را بیشتر با فرهنگ همنوا سازند. جمعیت ارامنه که در آستانه انقلاب مشروطیت 1286 نفر بود در سال 1353 به 6000 نفر رسید. اختصاص یک  زبان و ادبیات ارامنه در دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان در دهه 40 خورشیدی از اقداماتی بود که منجر به پویایی بیشتر جامعه ارامنه شد.

   4- پس از استقرار جمهوری اسلامی جمعیت مسیحی شهر اصفهان به دلیل مهاجرت به امریکا و کانادا به طور چشمگیری کاهش یاقت بطوریکه جمعیت 1678 نفری آبان سال 1355 به 5838 نفر در آبان 1375 رسید."(4).

تورکلوک ایله دوشمنلیک ائدن ایددعالار اساس گؤتورولر، ایصفهانین مورچه خور دئییلن جلفا بؤلگه سی نین رسمی مقاملاری نین جلفایا ارمنیلرین نئچه آشامادا گلدیکلری دوغرو اولارسا، 400 ایل ایچریسینده بورایا گلیب و قالان اینسان سایی نین 6000 اولماسی (1353 اونجو ایل)  شاه عباس زامانی اون و اون بئش ارمنی صنعتچی سی نین اورایا کؤچمه سینی دوغرولامیش اولار. 6000 اینسان سایی نین بوگون ایسه 1375 نفره دوشمه سی هر حالدا تورکلوک ایله ایلگی و ایلیشگیسی اولمادیغی نی قبول ائدرسک، بو یالانچی پهلوانلارین نئجه ساماندان داغ دوزتمه حئکایه لری اورتایا چیخمیش اولار. عباس گ. مقدم ایمضاسی یازیلمیش یازیدان گئنه ده اوخویوروق:

"...  همچنین در قفقاز ایالت ارمنی نشین نخجوان که همواره بخشی از ارمنستان بود، با کشتن و تاراندن ساکنان ارمنی، این منطقه از آن «جمهوری آذربایجان» شده است. آنان از سنگ قبر ارامنه هم نگذشته اند و با تخریب دوازده هزار قبر با سنگ قبر هایی منحصر به فرد که متعلق به چند قرن پیش بوده و جزئی از میراث فرهنگی ارامنه به حساب می آمد، هیچ اثری از ارمنی نشین بودن آنجا، بجا نگذاشته اند. به هر حال آنچه که در جنگ جهانی اول اتفاق افتاد، بنا به اظهار محققین و وقایع نگاران یک و نیم میلیون ارمنی در سرزمین آباء و اجدادی خود ارامنه به فجیع ترین وضعی قتل عام شده اند. قتل عامی که اولین نسل کشی قرن بیستم به حساب می آید. و لکه ننگی است بر دامان بشریت."(2)

اوسته کی گؤرونوملری و بوگون آذربایجانین قاراباغ اطرافینداکی بؤلگه لرده آذربایجانلیلار علیه لرینه ارمنی داشناقلاری نین ایشلدیکلری جنایتلری نظره آلدیقدا "دره خلوط، تولکو بگ، دره نین ائنینه ده قاچار بویونا دا" حئکایه سی خاطیرلانمیش اولار. دئمک، ارمنی داشناقلاری 20 اینجی یوز ایلین سونلاریندا ایشله دیکلری جنایتلری اؤرت باسیر ائتمک و آذربایجان تاریخی تورپاقلارینا اؤزلرینی اصل صاحیب گؤسترمک اوچون بعضی ائتنیک قارشی دورمالاری بؤیوتمگه چالیشمیش گؤرونرلر. قیسا سؤز ایله دئییلرسه، اصلینده ارمنیلر طرفیندن ائتنیک سوی قیریما معروض قالان دؤنه دؤنه آذربایجانلیلار اولموشلار (5 - .5.2). بو مسئله ایستر عثمانلی حاکیمیتی ایله قارشی دورما زامانی، ایسترسه ده سونرالار دؤنه دؤنه آذربایجانلیلار علیه لرینه حیاتا کئچمیش مسئله لردن بیریدیر. (5 – 5.2). سؤز تاریخی آبیده لر و مدنیت قالینتیلاری اولدوقدا بو مسئله اوزره آذربایجان حاکیمییتی کئچمیش نئچه ایلده آذربایجان مدنیت آبیده لری، عیبادت یئرلری علیهینه ارمنی داشناقیستون تشکیلاتی نین ایشلدیکلری جنایتلری ایستر بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی و ایسترسه ده آوروپا بیرلیگی محکمه سینه شیکایت ائتمه سی ده گلدیگی خبرلر آراسیندادیر. بو آرادا ائرمنیلرین ایشغالچی اولدوقلاری دا بیرلشمیش دؤولتلر تشکیلاتی طرفیندن قبول اولونموش بیر مسئله دیر (9). یئری گلمیشکن آشاغیدا آذربایجان مدنیت آبیده لری نین باشلارینا ارمنی جنایتکارلاری طرفیندن نه لر گلدیگی نین یالنیز بیر بوجاغینا گؤز گزدیرک:

ارمنی اساسلی ایددعالاردان گئنه ده اوخویوروق:

"امروزه ارامنه در هر جامعه ای که زندگی می کنند، بیست چهارم آوریل را بیاد قربانیان خود، پاس می دارند. ... در ایران که ارامنه این روز را طبق سنت هرساله پاس می دارند و اعتراض خود را در شهرهای بزرگ، نسبت به نسل کشی بیان می کنند، مردم بر خلاف جوامع غربی با بی اعتنائی نسبت به این موضوع می نگرند. دلیل این بی اعتنائی هم ابتدا عدم آگاهی جامعه ایران نسبت به نسل کشی ارامنه بوده؛ دوم نگاه دینی و تحقیر آمیز جامعه و مردم مسلمان، نسبت به غیرمسلمانان از جمله ارامنه است، نگاهی که غیرمسلمانان را ناپاک تلقی می کند؛ و مهم این که وقتی این گونه نگاه دینی و متعصبانه با عدم آگاهی نسبت به نقض حقوق بشر همراه می شود، هر جنایتی را موجه جلوه می دهد! "(2)

ساموئل ویمس (Samuel Weems)، آمریکالی مقامین گلدیگی قناعته اساساً ارمنیلر1948 اینجی ایله دک هئچ بیر سوی قیریم (نسل کشی) دئیه مسئله سینی اؤنه سورمه میشلر. یهودیلر آلماندا سوی قیریم مسئله سینی اؤنه سوردوکدن سونرا ارمنیلر ده بئله ایددعایا قاپیلمیشلار. سامئل ویمس ین عثمانلی آرشیولرینده ثبت اولموش سندلردن گلدیگی قناعته گؤره سؤزده سویقیریم موضوعسوندا یالنیز دؤورت منفرید اولای اولدوغونا باخمایاراق پروقراملی هئچ سوی قیریم عثمانلی ایمپراتورلوغوندا باش وئرمه میش (7). بیلیندیگی کیمی تورکیه مقاملاری کئچمیش ایللرده بوتون عثمانلی آرشیولرینی خاریجی اوزمانلار (متخصصلر) اوچون ارمنی ایددعالاری نین دوغرو اولوب اولمادیغینی اؤیرنمک اوچون آچیق قویدوقلارینا باخمایاراق ارمنستان حکومتی تورکیه حکومتی نین بو ایستگیندن (ارمنیلر ده بو باره ده سند آرشیوی وارسا، اونلار دا اوزمانلار اختیارینا قویسون دئیه)  بویون قاچیرمیش. بو مسئله اوزره ساموئل ویمس گلدیگی قرارینی 100 صحیفه لیک بیر کتاب اولاراق بشریته دونیاسینا سونماغا چالیشمیش (7). ارمنی راسیستی گئنه ده یازیر:

"... نباید فراموش کنیم که بسیاری از شهرهای غربی ایران، و دقیقا آنچه که امروز آذربایجان غربی گفته می شود و شمال کردستان، درگذشته بخشی از خاک ارمنستان و ارمنی نشین بوده است. و هنوز ارامنه زیادی در آذربایجان غربی و شمال کردستان زندگی می کنند، که مردم بومی آنجا هستند. اگرچه ایرانیان همانند ترکان عثمانی دست به نسل کشی نگشودند ولی همسوئی و همراهی ترک زبانان و کردها در غرب ایران با نژادپرستان ترک که درراس حکومت عثمانیان قرار گرفته بودند، و رفتارهای اهانت آمیز مسلمانان متعصب، باعث تاراندن و کوچ اجباری ارامنه به ارمنستان شوروی آن زمان، و یا به شهرهای بزرگ ایران گردید."(2).

بیلیندیگی کیمی هر بیر یئرده بیر آزلیغین اولماسی او یئرین او آزلیغا عایید اولماسینا دلیل اولماز. بو گؤروشه اساساً سیلووان میلوشوویچ (صئربلی) ده هر یئرده بیر صئرب وارسا، اوراسی صئربیستاندیر دئیه یوگوسلاویده کی قارداش قیرقینینا یول آچدی. دئمک، غرب آذربایجان تاریخ بویو موختلیف ائتنیکلر اوچون یاشاییش یئرلری اولموش. بو مسئله نی شیشیره رک آذربایجان تاریخی تورپاقلارینی ارمنیستان قلمه آلماقلا سوسیالیست کیمی اؤزونو ایفاده ائدن میلوسوویچ وسیله سی ایله ایستر صئرب، ایسترسه ده قونشو خالقلار باشینا گلدیگی بلالاردان بو ذاتلارین اؤیرنمدیکلری آنلاشیلمیش اولار. ارمنی راسیستی گئنه ده یازیر:

"... علیرغم بی اعتنائی ایرانیان نسبت به نسل کشی ارامنه و احیانا همسوئی و تائید کشتار، و نگاه و رفتار اهانت آمیز جامعه اسلام زده ایران نسبت به غیر مسلمانان، یقینا ارامنه ایران با بزرگواری و یا شاید هم از روی اجبار، این گناه ما ایرانیان را ندیده می گیرند، که اغلب ایران را وطن خود دانسته و تا آنجا که امکان فعالیت داشته باشند، در تمام عرصه های اجتماعی حضور فعال دارند. حتی در جبهه های جنگ ایران و عراق شرکت کرده و کشته ها داده و یا اسیر و زخمی شده ادند."(2).

اوسته گؤروندوگو کیمی خالق ایجتماعیتینه یالانلارینی بیر واقعیت کیمی یئدیرمک اوچون بیر یاندان قونشو خالقلاری خبرسیز حئساب ائدر، باشقا یاندان ایسه ارمنی توپلومونو ایصلاحاً بزرگوار قلم آلار. بونلارا باخمایاراق موللیف پیشیک کیمی آلت اوست اولاراق ایران ممالیکی محروسه سینده کی اینسانلاری بو ممکلته اؤگئی (فرعی) ارمنیلری ایسه بو ممالیکی محروسه نین بیر بؤلومونون (اوخو آذربایجانین )اصلی صاحابی قلمه آلماغا چالیشار، اوخویوروق:
"متاسفانه هنوز غالب ما ایرانیان نمی دانیم که ارامنه صاحبان اصلی بخشی از سرزمین ایرانند. سرزمینی که از قرن هاپیش به تملک حاکمان ایران در آمده است. ما راهی جز قبول واقعیت های تاریخی نداریم. هر انسان آزاده ای، بخصوص ما آذربایجانی ها، باید با شجاعت و شهامت به قبول واقعیت های تاریخی گردن بگذاریم، تا در دام ایدئولوژی نژادپرستانه گرفتار نشویم"(2).

اوسته گؤروندوگو کیمی "ما آذربایجانیها" دئدیکده گئنه ده آذربایجاندان اولموش بیر ارمنی راسیستی اولدوغونو ایفاده ائتمکدن چکینه رک اؤزونو بیر تورک کیمی قلمه آلماغا چالیشدیغینا باخمایاراق سونرا گؤره جگیمیز دک تورکلوک مسئله سینی ده دانماغا چالیشار، بو دوغرولتودا اوخویوروق:

"...  تصور عمومی در کشور ما براین است که هرکسی ترکی صحبت می کند، ترک است! بر این اساس درایران، ما آذربایجانی ها را ترک تلقی می کنند. حتی ما آذربایجانی ها نیز غالبا خود را ترک می نامیم! که چنین نیست، یعنی واقعیت های تاریخی خلاف چنین تصوراتی را ثابت می کند"(2)

اوسته گؤروندوگو کیمی مواللیف مصلحت اوزوندن قان و  راسیستلیک مقوله سی سی قابارتماغا چالیشارکن دیل و مدنیت مقوله لرینی گؤز آردی ائده رک آذربایجان اجتماعیتی اوچون عوامفریبلیک ائتمگه چالیشار. یئنی اؤزونو تانیملاما Seblst Determination بیلیمینه اساساً هر بیر توپلوم اؤزونو ایفاده ائتدیگی کیمی او توپلومو قبول ائتمک و تانیماق لازیم. بو گؤروشه اساساً بیر اؤتریشلی (آلمان دیللی) اؤزونو آلمان دئییل، اؤتریشلی تانیدارکن بیر سوئیسلی (آلمان دییلی) اؤزونو آلمان و بیر آلمانیالی دا آلمان اؤزونو  آلمان تانیدار. دئمک، میللیت، دیل و مدنیت مقوله سی آچیسیندان هئچ بیر توپلومدان DNA  سیناغی (آزمایشی) آلینماز. هر بیر میللت دانیشیغی و صاحیب اولدوغو دیل و مدنیت اساسیندا اؤزونو قونشولاریندان فرقلندیرمگه یوخسا اونلارا بنزتمگه حاققینا مالیکدیر. بو مسئله اکثریت تاپدیقدا قونشولار طرفیندن ده قبول اولونار. ارمنی راسیستی گئنه ده یازیر:

"....  فحاشی به فردوسی و سوزاندن شاهنامه فردوسی، که بی اختیار یاد کتاب سوزاندن فاشیست های آلمانی را در ذهن ها، زنده می کند."(2).

اوسته گؤروندوگو کیمی موللیف یالانچی ایفاده لری یایماقدان بیله چکینمز. بو مسئله نین هانکی آشامالاردا سئیر ائتدیگینی کئچمیش یازیلادا اورتایا قویدوغوموز اوچون بیر داها بو اراجیف اوسته دورماق لازیم گؤرونمور (7). ارمنی راسیستی، عباس گ. مقدم ایمضاسی ایله یازیر:

".... از طرفی مناقشه «قره باغ» و خصومت ترک زبانان قفقاز با ارامنه، متاسفانه تاثیرمخربی مبنی بر تشدید ناسیونالیسم قومی در میان ترک زبانان ایران، گذاشته است. حمله به بزرگداشت بیست چهار آوریل در تهران و حمله به خلیفه گری ارامنه در تبریز و ادعای همدستی ارامنه با حاکمیت غیردمکراتیک روحانیت شیعه، و ده ها اتهام ناروا نسبت به ارامنه، بیانگر رشد ارمنی ستیزی و انحراف جدی و خطرناک تفرقه افکنانه در مبارزه با رژیم «جمهوری اسلامی» است "(2).

سیاسی مسئله لره عوامفریبلیک ایله یاناشمالارا اینسان نه دئسه یاخشیدیر، اونو داها آنلاقلی اینسانلار بیلر. بیر میللتین مینلر گوناهسیز اینسانی نی قورشونا دوزه رک یوز مینلر اینسانی نی اؤز یورد یوواسیندان وحشیجه سینه ائشیگه تؤکمک، آواراه قویماق و یالنیز اونلار  اؤز ائو ائشیکلرینی ترک ائتمک ایستمدیکلری اوچون اونلار علیهینه دیوان توتمالار قارشیسیندا تجاووزکار قووه لره چیچک ده وئریلمه سی لازیم گؤرونورموش دئییلرسه، بلکه ده ارمنی راسیستلری بو مسئله دن راحاتلیق حیسسی کئچیرر و یالانچی سوی قیریم ایفاده سی ایله دولدورولموش عقده و کدورتلری ده گئده ریلمیش اولار! کیم بیلیر داها نه اولار!! تهران حاکیمیتی و ارمنستان ایش بیرلیگی مسئله سینه گلدیکده بو مسئله گئنه ه اظهر من الشمس مسئله سی کیمی آیدیندیر. آنجاق یئری گلمیشکن بیر داها ارمنستانا گاز وئریمله سی دوغرولتوسوندا شورای مصلحت نیظام تشکیلاتیندا عضوو اولموش محسن رضائی نین بازتاب سیته سیندن اوخویوروق:

"“.. قرار است، اين خط لوله در ژانويه 2007 به بهره‌برداري برسد و ظرف مدت بيست سال، ايران 36 ميليارد مترمكعب گاز به ارمنستان صادر كند. اين قرارداد، معين كرده كه اين مقدار گاز براي توليد الكتريسيته مورد استفاده قرار بگيرد و پرداخت قيمت گاز صادراتي به ايران، از فروش نيروي برق توليدي ارمنستان به ايران تأمين شود" (8).

اوسته گؤروندوگو کمی ارمنستان پول قارشیلیغیندا دئییل، بوش ال ایله بیله قاز (Gaz) یاناجاغینی سویو قیمتینه فارس حاکیمیتی نین محبتی ایله حیاتا کئچیریررکن گونئی آذربایجاندا یاناجاق یوخلوغوندان سویوقدان اینسانلار اؤلورکن قوزئیده کی باجی قارداشلاری نین یورد یووالارینا ایسه بو کؤمکلر واسیطه سی ایله دیوان توتولار و مسجیدلرینه ایسه اینک، اؤکوز و دونوز باغلانار. بودور ارمنی راسیستلری نین ایددعا ائتدیکلری مدنیت!! ارمنی راسیستی عباس گ. مقدم ایمضاسی ایله یازیر:

"....  در خاتمه لازم به ذکر است که ما آذربایجانی ها یا باید به واقعیت های تاریخی گردن بگذاریم و خود را ایرانیان ترک زبان بدانیم که در طول تاریخ با از دست دادن ربان آذری باستان، ترک زبان شده ایم. یا اگر چنانکه حاضر به قبول واقعیت های بدیهی تاریخ نباشیم و بخواهیم ساده انگارانه خود را، ترک بنامیم، حد اقل باید بر فجایعی که از طرف ترکها بر ارامنه رفته معترف و شرمسار باشیم"(2). 

اوسته کی ارمنی راسیستی نین بو ایفاده سی ده او سلطانعلی کیشی نی زیرطانعلی چاغیرما حئکایه سینه بنزه میش گؤرونر. آذربایجانلی نی کئچمیش یوز ایلده دؤنه دؤنه سوی قیریما معروض قویان ارمنی جنایتچیلری ائتدیکلری جنایتلری اوچون آذربایجانین ایشغال ائتمیش تورپاقلارینی ترک ائده رک عذر ایستمک یئرینه ارمنی راسیستی دئماقوژیک ایفاده لر ایله ایجتماعیتی آلداتماق و بو مسئله نی آذربایجان اجتماعیتی نین دیققتیندن یاییندیرماغا چالیشار.

*      سیطه لری چوخ گزدیکدن سونرا عباس گ. مقدم ایمضاسی ایله دوشونجه و فیکیرلرینی ایجتماعیته تقدیم ائدن ذات فارس مدنیت راسیستلری محفلینه باغلی اولمالیدیر. بو فیکیر صاحابی نین ذهنی ترشحاتینی آشاغیداکی پان ایرانیست آدلی ایستمعار سیته لرینده گؤرمک اولار:

*      آذرآبادگان: http://azarabadgan.blogfa.com/post-54.aspx

*      پان ایرانیستلرین ناصر پور پیرار آدینا جعل ائتدیکلری "حق و صبر سیته سی:

http://www.naria2.blogfa.com/post-23.aspx

1        ایشیق سؤنمز، فارس راسیستلیگی یوخسا ایرانیت مقوله سی:

http://www.azadtribun.net/x555.htm

2        عباس گ. مقدم: رشد ارمنی ستیزی و ناسیونالیسم قومی ترک زبانان در ایران:

http://www.akhbar-rooz.com/article.jsp?essayId=14780

3        داها آرتیق بیلگی و معلومات اوچون: صمد سردارنیا، قتل عام مسلمانان در دو سوی ارس.

3.1     رحمت الله معتمدالوزاره، اورمیه در محاربه عالم سوز، 1379، چاپ تهران، 585 صحفه.

3.3     سيد احمد كسروي «تاريخ 18 ساله آذربايجان » 5- نجي چاپ، تهران 1350.

3.4     احمد كاويانپور، تاريخ اروميه، یایین یئری -، انتشارات آذركهن، 1378.

3.5     محمد امین ریاحی، تاریخ خوی، تهران 1372 (1993).

3.6     مهدی غاسی، تاریخ خوی، تبریز، 1350 (1971).  

4        تاریخچه پیدایش جلفای مورچه خور اصفهان: http://mun5.isfahan.ir/mun5/documents/jolfa/main.htm

5        محمد سعيد اوردوبادي « قانلي ايللر» ، باكي 1991.

5.1     صمد سردارنیا، قتل عام مسلمانان در دو سوی ارس، تبریز 1385.

5.2     صمد سردارنیا، ایروان یک ولایت مسلمان نشین بود.

6        Samuel Weems, Armenia Secrets of a Christian Terrorist State The Armenian Great Deceptions Series - Volume 1 , ISBN: 0971921237

7        ایشیق سؤنمز، فارس راسیستلیگینه یالتاقلیق ائدنلر می، یوخسا اؤلولرینی قبیردن قبیره سوخانلار می؟: http://www.mytabriz.com/news/?p=1490

8         نمايش اوج عطوفت ايران به ارمنستان: فروش گاز با قيمت ده سال پيش، بازتاب: http://www.baztab.ir/news/33538.php

9         اذربایجان ارمنستان را برای مذاکره مجبور نمیکند، چهارشنبه 17 فروردین 1387: http://bizimsulduz.blogfa.com/post-1072.aspx

ایشیق سؤنمز 20.04.2008

راسيستليک