پان ایرانیستلرین میللی کیملیک دئیه ایران مقوله لری!

 

 

بیلیندیگی کیمی میللی کیملیک  و منلیک دیل و مدنیتلری ایچرمکده دیر. بو باخیمدان بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سینده کی حاکیم نیظام و اینتیظامی بیر دیل و مدنیته اساسلانمیش نظره آلارساق، بو نیظام و اینتیظام فارس کیملیگینی و حاکیمیتینی تمثیل ائدیر. بونلارا باخمایاراق فارس کیملیگی نه اوچون قاچاق هئروئین کؤهنه و اسگی پارچالارا بوروندوگو کیمی ایران آدینا بوکوله رک دونیا ایجتماعیتینه تقدیم اولور دئیه دوشوندوکده  ایران ممالیکی محروسه سینده بوگونکو فارس دیلینی 1000 ایله یاخین اوغوز تورک لری (آذربایجانلیلار) ایران ممالیکی محروسه سینه دیوان دیلی ائتمیشلر مسئله سی گؤز اؤنونده سرگیلنمیش اولار. بونلارا باخمایاراق 1925 اینجی میلاد ایلینده اینگیلیستان کؤمگی ایله ایش باشینا گلمیش رضا میرپنج اینگیلیستان استعمارینا ال آلتی اولاجاق فارس ایستعمار حاکیمیتی نی (ایلک اولاراق دیل و مدنیت ایستعماری،  بوگون ایسه بوتون ساحه لری ایچرمه قودرتینه صاحیب اولان ایستعمار حاکیمیتی نی) ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان میللتلر علیهینه یاراتمادا کؤمکچی اولموشدور. رضا میرپنج محمود افشار، علی دشتی و اقبال آشتیانی و ساییره لر واسیطه سی ایله بیر دیل و بیر مدنیت اساسیندا ایران میللتی دئیه اویدورما بیر میللت یونتاماغا چالیشمیش دئسک یانیلمامیشیق. ایران تاریخی نین کئچمیشینه باخدیقدا بو ممالیک،ایران ممالیکی محروسه سی آدلانماسینا باخمایاراق فارسچا دیوان دیلی اولدوغو اوچون باتی (غرب) مملکتلرینده بو ممالیکی محروسه نین دیوان دیلی اولان فارسچادان یولا چیخاراق Persian تانیمیشدیرلار. بونلارا باخمایاراق 1925 اینجی میلاد ایلینده تمامیتچی گوجلر تاریخی ایران ممالیکی محروسه سینده ایش باشینا گلدیکده اونلار بیر دیل، بیر میللت مقوله سینه دوشوندوکلری اوچون ایلک اولاراق بیر مرکز دؤولت یاراتما فیکیرینه زورلانمیش اولموشلار. آنجاق بو مملکتده کی دیل و مدنیتلری فارس دیل و مدنیتی ایله عئنیلشدیرمک (فارسلاشدیرماق) اوچون تئوری و زامان گرکلی ملزمه لردن ساییلیردی. بو مرکزی دؤلت فارس دیل و مدنیتینه اساسلاندیغی اوچون میللی دؤولت دئییل، بیر مرکزیتچی فارس دؤلتی اولدو. غرب مملکتلرینده ایران ممالیکی محروسه سینده کی کیمی توملوملارا میللت "Nationمیللی دؤلت "Nationalsaat" دئییل، مملکت میللتی "Staatsnation" (تورپاق بوتونلوگونو ساخلاماق اوچون بعضی پرینسیبلری قبول ائتمیش و بیر آرایا گلمیش موختلیف دیل و مدنیت صاحابلاری) ایفاده سی نیسبت وئریلر(1، 1.1).

دؤلت میللتی "Staatsnation" موختلیف دیل و مدنیتلر آچیسیندان (زاویه سیندن) دئموکراتیک پرینسیبلری قبول ائتمیش بیر توپلوم ساییلار و او توپلومداکی موختلیف دیل و مدنیت صاحابلاری اؤزلرینی آزاد حیس ائدرلر. ایران ممالیکی محروسه سینده 1925 اینجی میلاد ایلینده قورولموش و گونوموزه دک داوام ائدن مرکزیتچی حاکیمیت، فارس دیل و مدنیتینی اساس گؤتوردوگو و باشقا دیل و مدنیتلره اؤزلرینی یاشاتماق اوچون ایداره ایشلرینده و حاکیمیت داییره لرینده میللی و مدنی حاقلار وئرمه دیگی اوچون بو مرکزیتچی حاکیمیتین دیل و مدنیتینی اولوشدوران فارس محورلیک دؤلت میللتی (Staatsnation) اساسلارینا دایاقلی دئییل، فارسچیلیق و فارس میللیتچیلیک حؤکمونده اؤزونو ایران ممالیکی محروسه سی ایجتماعیتینه تقدیم ائتمیش اولور دئیه دوشونمه لی ییک. دئمک، ایران ممالیکی محروسه سینده بیر حاکیم دیل و مدنیت وار، بیر ده محکوم دیل و مدنیتلر. کارخانا صاحابی و ایشچی کسیمی آراسیندا ایستثمار رابیطه سی حاکیمدیرسه، حاکیم دیل و مدنیت صاحابی و محکوم دیل و مدنیت صاحابلاری آراسیندا دا ایستعمار رابیطه سی حؤکوم سوره بیلر دئیه دوشونمه لی ییک. اینگیلیستان و فارس ایستعمار گوجلری آراسیندا اولان آنلاشمالارین بیر چوخو گیزلی آرشیولرده قالماسینا باخمایاراق بعضی یایین و باسین اورگانلاریندا ایشیق اوزو گؤرموش بیلگی و معلوماتلار رضا میرپنج ذات عالیلرین اینگیلیس ایستعمارینا باغلی اولدوغونو اورتایا قویور.

اینگلیس بؤیوک ائلچیسی Percy Lorain رضا خانین حاکیمیت چئوریلیشی عرفه سینده تهراندان اینگیلیستان حاکیمیت باشچیلارینا یازدیغی مکتوبدان اوخویوروق:

"من رضاخانا شخصیتلر، موخالیف گوجلر و قوروپلاشمالار حاققیندا بیلگی وئره جه گیمی بیلدیردیم..... ساواش باشقانی (وزیر جنگ) سیاستدن اوزاقلاشسا، اینگیلیستانا قارشی گوجلر بؤیویه جکلر"(2).

 رضا میرپنج حاکیمیتی چئوریلیش واسیطه سی ایله اله آلدیقدان سونرا محمود افشار (3) ایران ممالیکی محروسه سینده میللیتلر مسئله سینی باسدیرماق و اونلاردان بیر فارس دیللی میللت یاراتماق اوچون آینده مجلله سینده یازیردی:

"ایران میللتی تاریخ و ایرق باخیمیندان تورک و عرب قونشولاریندان آیری اولدوغونا باخمایاراق آذربجان تورکو و خوزیستان عربی و باشقا ایالتلرده یاشایان فارسلارین آرالاریندا اولان فرق میللتیمیزین بیرلیگی باخیمیندان اسکیکلیکدیر"(4)

محمود افشار بو اسکیکلیگی گئدرمک (آرادان قالدیرماق) اوچون یازیردی:

            1- فارس دیلینی، ادبیاتینی و تاریخینی بوتون ایراندا او جومله دن آذربایجاندا یایمالی ییق (توسعه و گسترش وئرمه لی ییک)

            2- آذربایجان و خوزیستان کؤچریلرینی ایرانین مرکزینه سورمه لی ییک (تبعید ائتمه لی و کؤچورمه لی ییک)

            3- یئنیدن ایالتلری و ویلایتلری بؤلمک لازیم گؤرونور: یئنیدن بؤلمکده ایکی اؤنملی مسئله یه اؤزن (دیققت) گؤستریلمه لیدیر: 1- ایقتیصادی، 2- سیاست

            4- آذربایجان، خراسان، عربستان و ساییره یئر آدلارینی اورتادان قالدیرماق و بو آدلاری فارسچا سؤزجوکلر (کلمه لر) ایله دگیشتیرمک لازیمدیر.

            5- بوتون ایالت و ویلایتلره، شهر و کندلره، داغلار و چایلارا وئریلن تورکچه و عربچه آدلاری فارسچا سؤزجوکلر ایله دگیشتیرمک گره کیر. اؤزگه دیللری (اوخو: آذربایجان تورکچه سی، تورکمن تورکچه سی، عربچه و ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان دیللری) ایرانلیلار اوچون حاکیمیت داییره لرینده، مدرسه لرده و ساییره یاساقلاماق گره کیر (قدغن ائتمک گره کیر)" (5). محمود افشار گئنه ده یازیردی:

"بیزیم گؤروشوموزه گؤره میللی بیرلیک بودور: فارسچا بوتون ایراندا حؤکومت ائتمه لی. محللی (اوخو: میللی) فرقلیقلار ایستر گئییم، ایسترسه ده گله نک و گؤره نکلر (عادت و عنعنه لر) داورانیش (معاشیرت) و ساییره اولسون یوخ ائدیلمه لی. اوسته سؤز قونوسو (موضوعسو) ائدیلن قونولاردا هئچ بیر قرف لوریستانلیريال قاشقایلی، تورک، تورکمن و عرب آراسیندا اولمامالیدیر. بیزیم گؤروشوموزه گؤره ایراندا دیل و مدنیت بیرلیگی اولوشمازسا، میللی بیرلیگیمیز تهلوکه ایله قارشی قارشییادیر." (6).

اوسته گؤروندوگو کیمی تمامیتچی و پان ایرانیست گوجلر طرفیندن اورتایا آتیلمیش فارس میللیتچیلیگی هئروئین کیمی کذائی دئییم "ایران میللتی (7)" ایفاده سینه و دونونا بورونموش مقامدا یئر آلیر. فارس میللتچیلیری نین نیقابی "ایران" کلمه سی اللریندن آلیندیقدا هئروئین کیمی کؤهنه و اسکی پارچایا بورونموش فارس دیل و مدنیتی و فارس میللتی اورتایا چیخمیش اولور. ایندی ایسه ایصطلاحاً فارس عالیمی 21 اینجی عصیرده میللی کیملیک و منلیک اوزره نه دوشونور دئیه شهرام اسلامی آدلی ذات عالی نین " در جستجوی هويت ملی" یازیسینداکی فیکیرلری نین بعضی پاساژلارینی بیرلیکده اوخوماغی مقصده اویقون حئساب ائدیریک، اوخویوروق:

"اين پرسش که "هويت ملی ما چيست؟" تنها اعتراف به  ناروشنی صرف مفاهيم هويت و ملت نزد ما نيست، بلکه در واقع بيانگر بحرانی آزاردهنده هم در پهنة ملت و همهنگام سرگردانی در معضل هويت است. هويت ( اينهمانی و يا همانگی) که بصورت اسم در اين ترکيب  از وزن و اهميت بيشتری برخوردار است خود مفهومی فلسفی- منطقی است که يکی از اصول اساسی اين حوزة نظری می باشد. تبيين هويت در رابطه با فرد با مشکلات کمتری مواجه است. اما اگر نخواهيم در اينجا (به دليل کوتاهی سخن)  هويت جمعی را از هويت فردی استنتاج کنيم و يکسره به هويت ملی بپردازيم، بايد که به چند فاکتور پايه ای توجه داشته باشيم. نخست: در نبود آگاهی ملی به سختی می توانيم تعريفی ايجابی از هويت ملی ارائه دهيم. اين ناآگاهی در برخورد غيرنقادانة ما با تاريخ مان، خود را در ابعادي گسترده به نمايش می گذارد. دوم: بحران هويت ملی در ايران در پيوند با ناتوانی ساختاری - تاريخی فرديت شکل هول انگيزی به خود گرفته است. سوم: در غياب مبانی مفهومی، که منتج از تحليل همه جانبه جامعه ايران باشد، بايد در بکار گيری مفاهيم عاريتی از سيستم های متفاوت فلسفی- جامعه شناختی حداکثر وسواس را داشته باشيم. با توجه به موارد فوق تنها می توان از چيستی و چگونگی  هويت ملی به گونة پروژه ای، که بايد متحقق شود، سخن رانيم، ما با پديده ای کاملاً موجود روبرو نيستيم که زير پوششی از  بدفهمی ها خود را پنهان ساخته باشد. هويت ملی را همچون مفهوم و واقعيت بايد ساخت و سازماندهی کرد."(8)

مقاله نین آدیندان بللی اولدوغو کیمی مؤلیف باشقا فارس شوونیستلری و پان ایرانیستلری نین ترسینه "ایران میللتی (ملت ایران)" دئییمی نین دوغرو اولمادیغینی دولاییلی اولاراق ایفاده ائتمیش اولور. آنجاق بونو ایفاده ائدرکن ایران ممالیکی محروسه سینده فارس اولمایان دیل و مدنیت صاحابلارینا حق ده وئرمک ایسته مه دیگی نین یانی سیرا بو مسئله نی ایران جامعه سی دئیه فردلر اوچون سورون (مسئله) چیخارداجاق بیر مسئله گؤرمه یه رک بونو ایران ممالیکی محروسه سینده میللتلر آراسی توضیح ائده بیلمه دیکلریندن شیکایتلنمیش گؤرونور. میللی منلیک و کیملیک تاریخدن گونوموزه گلن بیر قاورام (دیل و مدنیت اورتاقلیغی) اولدوغو حالدا شهرام اسلامی بو مسئله نی باشقا فارس شوونیستلری کیمی بیر حیاتا کئچیریله جک پروژه (باخ:  هويت ملی به گونة پروژه ای، که بايد متحقق شود..) کیمی قلمه آلیر. دئمک، بو پروژه یه اساساً اوسته محمود افشار دا ایشاره ائتدیگی کیمی ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان توپلوملاری فارسلاشدیرماق، اونلارین دیل و مدنیتلرینی تحریف ائتمه گه چالیشماق گونون مسئله سی اولاراق فارس  ایجتماعیتی و سیاستچیلری نین قارشیسیندا بیر مسئله اولاراق 1925 اینجی میلاد ایلیندن اؤز گونجللیگینی (اکتوآللیغینی، حاد بیر مسئله اولدوغونو) قوروموش مقامدا یئر آلیر. شهرام اسلامی نین فیکرینه اساساً اورتادا گؤرونمه یه جک بیر مسئله یوخدور. ایران ممالیکی محروسه سینده باشقا ائتنیکلرین (تورک، کورد، عرب، بلوچ، لور، طالیش، گیلک و ساییره لری) وار اولماری آچیق و آیدیندیر. آنجاق میللت آنلاییشینی یاراتماق اوچون محمود افشار دا ایشاره ائتدیگی کیمی دیل و مدنیت بیرلیگینه گئدیلمه سی فارس شوونیستلری نین نظرینجه لازیم گؤرونور. بئله لیکله میللی کیملیک آنلام واقعیت تاپار، دوزه لر و حیاتا کئچه رک یارادیلمیش اولار (باخ: . هويت ملی را همچون مفهوم و واقعيت بايد ساخت و سازماندهی کرد). داها بوندان آچیق نه دئییلمه سی لازیم(؟؟)، اونو فارس شوونیستلیگینه و فاشیستلیگینه شک و تردید اولانلاردان اؤیرنمک لازیم!!! گئنه ده اوخویوروق:

"هويت بطور کلی و هويت ملی بطور اخص پديده ای ايستا و جاودانی نيست. در حيات هر جامعه ای ما با تغييرات زبانی، دينی، اقتصادی، دولتی، سرزمينی و غيره مواجه ايم، به اين اعتبار نه می توان از هويت اصيل و يا حتا طبيعی ويا فطری سخن راند، چرا که هويت ها همه ساختة انسان است و هويت ها، چه در وجه جغرافيايي و چه در وجه تاريخی،  بر هم نيز تاثيرگذارند. (اگر از برخی جوامع ابتدايي و منزوی چشم پوشی کنيم. که به هر صورت دغدغه تبيين هويت نيز در آنها بلا موضوع است.)" (8).

بو فیکیرلرده گئرچکلرین وار اولماسی دانیلمازدیر. آنجاق فارس شوونیستلری نین نظرینجه ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللتلر مسئله سی اونلارا دیل و مدنیت آزادلیغی تانیماق ایله حلل ائتمک چاره یولو دئییل، اونلاری فارسلاشدیراراق حلل ائتمه گه چالیشماق گونون حلل اولوناجاق مسئله سی کیمی اؤزونو عکس ائتمیش گؤرونور(8). گئنه ده اوخویوروق:

"غيبت دولت منتخب مردم و پايه های دمکراتيک اين دولت، ما را به سمت آن کشانده است که هويت خود را در حوزة فرهنگ بجوييم و اصطلاح ملت فرهنگی بيان خاموش اين استيصال در حوزة اعمال ارادة مشترک  مردم در شکل قدرت سياسی است."(8).

اوسته کی عیبارتلرده شهرام اسلامی نین "بیز (ما)" ایفاده سی ایران ممالیکی محروسه سینده کی دیل و مدنیت صاحابلاری دئییل، یالنیز فارس ائتنیگینه (دیل و مدنیتینه) منسوب اولان فارس عوامفریبلرینی نظرده توتور. بیلیندیگی کیمی فارس دیل و مدنیتی نی باشقا دیل و مدنتیلردن اوستون حئساب ائتمه و قلمه آلما اؤزلرینی فارس بیلن و فارسچیلیق ایله ایضاح ائتمه گه چالیشان اینسانلاری ایچرمکده دیر. آنجاق مؤلیف بو مسئله نی نه اوچون عموم ایران ممالیکی محروسه سینده کی ایجتماعیتلره نیسبت وئریر دئیه دوشوندوکده اونون شوونیست اولدوغو اورتایا چیخیر. بیلیندیگی کیمی "Kulturnation (دیل و مدنیت ملتی)" مقوله سی بیر دیل و مدنیت اوزرینده اؤزونه آنلام و مفهوم قازانا بیلر. ایران ممالکی محروسه سی کیمی "multinational (کثرالملله)" بیر ممالیک محروسه ده موستبیدلیگه قارشین فارسچیلیق حؤزه سینه سیغینماق شوونیست سیستیم ایله تربیه اولموش و اؤزلرینی فارس شوونیستلیگیندن قورتارا بیلمه قابیلیتینده اولمامانین قاباریق گؤرونتولریندن بیری ساییلمالیدیر. گئنه ده اوخویوروق:

" چهار حوزه ای که با سازماندهی به نهاد های خود  در جامعه،  برای هويت ملی نقش بازی می کنند، و شرايط شکل گيری و استمرار  آن را امکان پذير می کنند، می توان بطور اجمالی چنين برشمرد:

نخست: فرهنگ، که در اينجا به معنای وسيع کلمه مد نظر است. حرکت در  جهت وحدت ملی در حوزة فرهنگی، تمدنی؛ محو نابرابری های قومی- دينی؛ فرصت های برابر افراد در جهت شکوفايي فرهنگی و تربيتی _ آموزشی 

دوم: سياست، شکل گيری دولت دمکراتيک، افزونی مستمر کار افزار های دمکراتيک در جهت شرکت هرچه بيشتر مردم به گونه ای همگانی

سوم:حقوق،: شکل گيری دولت حقوقی بر مبنای حقوق بشر، قانونگذاری صرفاً توسط نمايندگان مردم، برابری کامل در برابر قانون، رفع هر گونه تبعيض حقوقی، قانون اساسی متکی بر خرد خودبنياد

چهارم: اقتصاد، رفع نابرابری های اجتماعی- اقتصادی، فرصت های برابر برای همگان تا مشارکت ملی در اقتصاد جهتی به سوی تعديل داشته باشد." (8)

اوسته گؤروندوگو کیمی ایران ممالیکی محروسه سینده بیرلیک مقوله سینی فارس دیل و مدنیتی (باخ اوسته: حرکت در  جهت وحدت ملی در حوزة فرهنگی، تمدنی؛) اوزرینده اساسلاندیرماغا چالیشدیقدا دئموکرات مئابلیق ایفاده لره داها آرتیق یئر قالمایاجاق مقاما چاتمیش اولورلار. آنجاق ایجتماعیتی حمیق حئساب ائتدیکلری اوچون قوومی و دینی برابرلیکدن (باخ اوسته کی ایفاده لرین آردینجا :؛ محو نابرابری های قومی- دينی؛ فرصت های برابر افراد در جهت شکوفايي فرهنگی و تربيتی _ آموزشی  ) سؤز صؤحبت آچیرلار. بئله لیکله، فارس دیل و مدنیتی ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللتر اوچون میللی دیل و مدنیت حئساب ائدیلیر و  باشقا دیل و مدنیتلر Subkultur کیمی قلمه آلینیر (9). آنجاق بو مسئله قلم اوجو ایفاده ائدیله جک یالان وعده لردیر. عملده ایسه، ایران ممالیکی محروسه سینده دیل و مدنیت بیرلیگینه (یکسان سازی زبانی و فرهنگی) باشقا ایفاده ایله دئسک، میللی بیرلیگه حرکت ائدرکن فارس اولمایان دیل و مدنیتلر گؤز آردی ائدیلمیش اولور. یئری گلمیشکن  ایران ایسلام اینقلابیندان سونرا دا بو مسئله نین داوام ائتمه سی نین تانیغی (شاهیدی) اولدوغوموزو وورقولامالی ییق. اوندان یانا دا فارس اولمایان میللت اوولادلاری نین یانیندا کیمسه نین باشی نی بویویاجاق فارس شوونیستلری نین حناسی نین بویاغی توتمایاجاق گؤرونور.

 

 

 

قایناقلار:

 

 

1          اؤرنک اولاراق سوئیسده موختلیف دیللرده دانیشان اینسانلار اؤزلرینی سوئیسلی، پاکیستاندا موختلیف دیللرده دانیشان اینسانلار اؤزلرینی پاکیستانلی آدلاندیریرلار. بو آدلانمالار اونلارین میللیتی دئییل، تابع اولدوقلاری، شهروند اولدوقلاری مملکتی ایفاده ائدیر دئیه دوشونمه لی ییک. http://www.aufenthaltstitel.de/stichwort/nation.html

1.1       Ronald Lötzsch ین فیکرینجه بیر مملکتده یاشایان شهروندلر اؤز میللی کیملیکلریندن، آنا دیللریندن آسیلی اولمایاراق اؤز گله جکلرینی بلیرله مک، اؤزلرینی قئید و بنددن آزاد ائتمک ایسته دیکلری اوچون بیر دؤلت میللتی "Staatsnation " فورمونو قبول ائتمیش اولارلار. بو دئییم و تعریف ایله باغلاشمایاجاق توپلوملار اؤز ایچلرینده کی میللی آزلیقلاری دانار (اینکار ائدر)، یالانلاماغا چالیشار و اونلارین دیل و مدنیتلرینی یوخ ائتمه گه جهد ائدرلر.

http://www2.rz.hu-berlin.de/leibniz-sozietaet/k010920_loetzsch.htm

2          Percy Lorain: مجله کاوه، مونیخ 1976، صحیفه 75، نامه محرمانه شماره 221.

3          محمود افشار سوئیسده اونیوئرسیته نی سونا چاتدیرمیش، آوروپادا زامانی نین نژاد تئوریسیندن تأثبر آلمبشدیر. باخ: صدرالاشرافی، تریبون نمره 2 سلونا (سوئد) 1997، ص. 38.

4          محمود افشار، مجله آینده، ایکینجی چاپ، صحیفه 561، تهران 1352.

5          محمود افشار، آدی کئچن اثر، صحیفه 566 و اونون آردی صحیفه

6          محمود افشار، آدی کئچن اثربیرینجی جیلید، صحیفه 5، تهران 1352.

7          پهلویلر زامانیندان باشلایاراق ایران ممالیکی محروسه سینده وطنداشلیق و شهروندلیک یئرینه میللت ایفاده سی یانلیش اولاراق ایشله دیلمیش. بئله لیکله ایران وطنداشی (شهروندی) یئرینه ایران میللتی تمامیتچی و باستانگرایلار طرفیندن اعمال اولموشدور.

8          شهرام اسلامی، در جستجوی هويت ملی: http://www.andishe.de/pages/Maghale/howiat.htm

9          Subkultur : بؤیوک دیل و مدنیت ایچریسینده کیچیک ائتنیک بیر قوروپون دیل و مدنیتی. فارس شوونیستلری نین نظرینه اساساً محللی فرهنگلر (باخ: اکثریت و آذربایجان میللی مسئله سی:  http://www.azadtribun.com/1095.htm ).

 

 

 

 

ایشیق سؤنمز 14.10.2005

 

راسیستلیک