فارس مدنیت راسیستلری و باستانگرایلاری نین مین اوزلولوگو مو، یوخسا یالانچی نین دلی بازلیغی؟!

یازیلاریندا فارس مدنیت راسیستی و باستانگرای کیمی تانینان، دوشونجه و فیکیرلرینی مزدک بامدادان آدیله اجتماعیته تقدیم ائدن ذات فارس دیلینی ایران ممالیکی محروسه سینده کی ائتنوسلار اوچون میللی کیملیک دئیه سیراماغا چالیشار. او یئنی باشلامیش یازی دیزیلرینده "زبان پارسی و کیستی ایرانی" مقوله سینی اورتایا آتماغا چالیشمیش. "پارس" کلمه سی نین "فارس" اولماسی بیر یانا دورسون، بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سینده کی ائتنیک سورونلارا فارس دیلینی میللی کیملیک دئیه یئدیرمگه چالیشماق اؤزو ده فارس مدنیت راسیستلیگی نین قاباراق گؤرونتوسو ساییلار. یئری گلمیشکن زامان ایتیرمه دن بو ذات احقرین دوشونجه و فیکیرلری اوزره دئیینمگه چالیشاق، اوخویوروق:

"... در بخش سوم این جستار، هنگامی که به زبانهای مادری مردمان ایرانزمین پرداختم و جایگاه آموزش روشمند زبان مادری را در فرآیند "ملت شدن" باز گفتم، از زبان پارسی به نام زبان میانجی یا سراسری یاد کردم. هنگامی که پای حقوق شهروندی در میان است، این زبان جایگاهی فراتر از این نیز ندارد. ولی هنگامی که به پرسمان کیستی ملی می‌رسیم، پارسی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌شود که نادیده گرفتن آن، چیزی جز نادیده گرفتن تاریخ و فرهنگ این سرزمین و این مردم نخواهد بود. برای واکاوی این جایگاه ویژه باید اندکی به تاریخ ایران و رخدادهای فرهنگی آن، که همیشه زنجیره‌ای از پویائی-سرکوب-ایستادگی-واکنش-نوزائی-پویائی بوده است، بپردازیم."(1).

اوسته کی پاساژا دیققت یئتیردیکده موللیفین "ایکی دره بیر سره" دوشونجه یئریتمه سی اورتایا چیخار. او بیر یاندان فارس دیلینی اورتاچی (میانچی)  دئیه قلمه آلار. باشقا یاندان باستانگرایلیق و فارس مدنیت راسیستلیگی مقوله سینه ایلیشیب قالاراق فارس دیلینی میللی کیملیک دئیه ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان ائتنوسلارا سیریماغا چالیشار. مزدک بامدادان عوامفریب گؤروشلرینی اساسلاندیرماق اوچون تاریخ مقوله سینی قابارتماغا چالیشدیغینا باخمایاراق فارس دیلی نین کئچمیشده یالنیز دیوان دیلی اولدوغونو و فارس اولمایان ائتنوسلارین یاشاییشلاریندا هئچ بیر اتگی (تأثیر) و رولو اولمادیغینی ایجتماعیتین نظریندن یاییندیرماغا چالیشار. ائله بو داورانیشلار اساسیندا فارس مدنیت راسیستلری نین نئچه اوزلولوکلری اورتایا چیخمیش اولار. گئنه ده مزدک بامدادان ایمضاسی ایله یازیلمیش یازیدا اوخویوروق:

"... در جُستار دیگری آورده بودم، اگر تاریخ را بدنبال کیستی ملی خود می‌کاویم، نباید از یاد ببریم که ایران، بنام یک یگان یکپارچه سیاسی برای نخستین بار با خیزش کوروش دوم هخامنشی، که او را بنام کوروش بزرگ می‌شناسیم، پا به پهنه گیتی می‌نهد. این ولی تنها سرگذشت ایرانِ سیاسی است و ایرانِ فرهنگی بسیار کهنسال تر از اینها است. اگر نیک بنگریم، شاهنشاهی هخامنشی دریای بی کرانه‌ای بود که رودهای خروشانی چون بابل و ایلام و سومر و آشور و اکد و ماد و مصر و کاسی و ماننا و … آب در بستر آن می‌ریختند. نمونه آشکار این درهم آمیزی فرهنگی و دینی را شاید بتوان در نگاره "فرَوَهر" که گروهی آنرا بنادرست با خود "اهورا مزدا" یکی گرفته‌اند، به چشم دید. من در بخش "پیوستگی فرهنگی و کیستی ایرانی" بیشتر به این نگاره خواهم پرداخت. پس ایران فرهنگی، پیشینه‌ای هفت تا ده هزار ساله دارد."(1)

اوسته گؤروندوگو کیمی "پارس/ پرس" کلمه سی فارس مدنیت راسیستلری نین یازیلاریندا "ایران" کلمه سی ایله عئینیلشدیریلمیش اولار. بئله لیکله کئچن ایللرده فارس فاشیستلری و فارس مدنیت راسیستلری ایران ممالیکی محروسه سی اوزره تاریخی ایددعالارینی 2500 ایله اساسلاندیریردیلارسا، یئنی اورتایا چیخمیش فارس مدنیت راسیستلری اؤزلرینی بابل، ایلام، سومر، آشور، اکد و ساییره مدنیتلرین ده واریثی کیمی قلمه آلماغا چالیشارلار. دئمک، آش چوخ دوزلو اولدوغوندان دوزلو سویو ایچمکدن چکینمک دئییل، فارس مدنیت راسیستلری "قاراسو" ایچر کیمی باشقا دیل و مدنیتلرین ده اوزرینه یئریمگه و اونلاری منیمسمگه چالیشارلار. بو دئدیکلریمیزه آشاغیداکی پاساژدا داها آچیق تانیق اولماق اولار، اوخویوروق:

"... پارسیان، و بویژه شاخه انشانی آنان که کوروش بزرگ از میان آنان برخاسته بود، آریائیان ایلامی شده بودند. اینان خاندان شاهی کوچکی را ساخته بودند که خود فرمانبردار شاهان ایلامی بود. نامهای ایلامی این شاهان مانند کمبوجیه و خود کوروش بخودی خود بازگو کننده شیفتگی ژرف آنان در برابر فرهنگ ایلامی است. اگرچه داده‌های تاریخی در اینباره بسیار اندک اند، ولی می‌توان انگاشت که پارسیان انشان و پارس که در آغاز زیر فرمان شاهان ایلامی می‌زیستند، رفته رفته با نشان دادن شایستگیهای خود در جنگاوری به دربار ایلام نزدیکتر شدند و با پذیرفتن فرهنگ ایلامی رفته رفته آنچنان خودی بشمار آمدند که شوش فرمانروائی بخشی از سرزمینهای ایلام - انشان و پارس را - به آنان واگذاشت. ما نمونه دیگری نیز در تاریخ ایران از همین دست داریم، ترکان غزنه که نخست با نشان دادن شایستگیهای رزمی خود به دربار سامانیان نزدیک شده بودند، رفته رفته با پذیرش کیستی ایرانی بجایگاهی دست یافتند که یکی از آنان بنام یمین الدوله ابوالقاسم محمود بن سبکتکین، با نام سلطان محمود غزنوی بپادشاهی ایران رسید و اکنون که نمونه هخامنشان را می‌شناسیم، دیگر از اینکه شاهزادگان نسلهای پس از محمود نامهای ایرانی فرخزاد و شیرزاد و خسرو و بهرام بر فرزندان خود می‌نهادند، نباید در شگفت شویم. ... ، آرامی و ایلامی تا پایان کار نوادگان هخامنش زبان دیوانی کشور آنان ماندند. ایلامی زبانی بود که شاهان کشور نیرومندی با فرهنگی پربار و ژرف، با دستآوردهایی خیره کننده بدان سخن می‌گفتند و فرمان می‌نویساندند. ایلامی زبان هوته لوتوش-اینشوشیناک، شیلهک-اینشوشیناک و کوتیر-ناهونته بود. "(1).

دئمک مزدک بامدادان ذات عالی نین دئییشینه (ایفاده سینه) گؤره فارس مدنیت راسیستلری نین ایددعا ائتدیکلری خیالی "پارسلار" اؤز دیل و مدنیتلری دئییل، ایلام دیل و مدنیتینده اریمیش و ایلامیلشمیش (آریائیان ایلامی شده!!) موجودلاردیلارسا، بوگون فارس مدنیت راسیستلرینی نین ایددعا ائتدیکلری فارس دیل و مدنیتی نین اوزون کئچمیشی هارادا جان آتماقدایمیش؟ قیسسا سؤزله دئییلرسه، فارس دیل و مدنیتی نین اوزاق کئچمیشی ایران ممالیکی محروسه سینده دئییل، تورک سلاله لری (غزنه لیلر و سلجوق اوغوللاری) ایران ممالیکی محروسه سینه گتیردیگی یئرلره عایید اولدوغونو بعضی فارس مدنیت راسیستلری ده قبول ائتمیش گؤرونرلر. بو مسئله اؤزلوگونده مثبت ساییلدیغینا باخمایاراق فارس مدنیت راسیستلری بیر چؤزولمز سورونلا اوز اوزه قالار، باشقا مدنیتلره ورثه چیلیک ایددعاسینا قالخارکن اللری آیاقلاریندان اوزون یئره سریلمیش و کئچمیش اوزره توخودوقلاری یالانلارینی یئله وئرمیش اولمالارینا باخمایاراق فارس دیلینی ایران ممالیکی محروسه سینده کی ائتنوسلار اوچون میللی کیملیک "کیستی ایرانی" دئیه قلمه آلماغا چالیشارلار. بو چابالامالار و چاش باش قالمالار فارس مدنیت راسیستلری نین حناسی نین چورومه سیندن و یالانلاری نین داها خالق ایچره ایناندیجی اولمادیغیندان خبر وئرر. گئنه ده اوخویوروق:

"... با برافتادن هخامنشیان و برآمدن یونانیان، فرهنگ هلنی بر سرزمین آنان چیره شد. یونانیان خود از شهرآئینی پیشرفته‌ای برخوردار بودند، به مردمان دیگر کشورها، بویژه به مردم آسیا – یا آنگونه که خود می‌گفتند "بربرها" - بدیده خواری می‌نگریستند. اینان همان کسانی بودند که برجسته ترین اندیشمندشان، ارسطو، که آموزگار اسکندر مقدونی بود، بردگی را یک ویژگی نهفته در جان بربرها می‌دانست. اسکندر خود بدنبال آن بود که از درآمیختن پارسیان و مقدونیان، نژادی نوین بیافریند که شایسته سروری جهان باشند. آنچه که بسال ۳۲۴ پیش از میلاد در شوش رخ داد، چیزی نبود جز نمایش آئینی این آرزو: اسکندر، که گفته می‌شود  همجنسگرا بوده و دل به دوست و سردارش هفاایستیون سپرده بوده است، بهمراه ۸۹ تن از سرداران و ده هزار تن از سربازانش شاهزادگان و بزرگزادگان پارسی را به همسری برگزید و در این راه خشم و رنجش استادش ارسطو را نیز بجان خرید "(1).

اوسته کی ضیددیتلی مقاملار اوزره فیکیر یئریتمک اوخوجولارا بوراخیلیر. مزدک بامدادان اؤزونو چؤللوگه ووراراق گئنه ده خیالیندا ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر اوچون میللی کیملیک یونتاماغا چالیشار، اویوخوروق:

"... پناه جستن در پشت یک زبان برای ایستادگی در برابر سرکوب همه سویه سپاهیان مسلمان عرب گذشته از آنچه که در بخش نخست آمد، ریشه در پدیده دیگری نیز داشت. شهروند شاهنشاهی ساسانی برای نامیدن "خود" و "دیگری" (من کیستم؟ من که نیستم؟ که نخستین و بنیادیترین پرسشهای پرسمان کیستی ملی هستند) از واژگان "ایرانی" و "انیرانی" (ناایرانی) بهره می‌جست. بدیگر سخن او برای تعریف کیستی خود از واژه ایران بهره می‌گرفت که خود دگردیسی یافته واژه آریا بود. همینجا ناگزیر از گفتنم که این "آریا" هیچ پیوندی با آنچه که نژادپرستان اروپائی و ایرانی از این واژه درمی‌یابند ندارد و هرگز نیز نداشته است. آریائی از همان آغاز برای نامیدن مردمانی بکار می‌رفت که دارای ویژگیهای فرهنگی - و نه نژادی - همسانی بودند و از مادها (بنگرید به هرودوت) و پارسها گرفته تا سکاهای تورانی را دربرمی‌گرفت."(2).

مدنیت تمللریندن ان اؤنملیسی نین دیل اولدوغو آرتیق دونیا ایجتماعیتینه بللی اولدوغونا باخمایاراق فارس مدنیت راسیستلری عوامفریبلیک ائتمگه چالیشاراق کئچمیش ایللرده باییلدیقلاری (حئیرانی اولدوقلاری) "آریا" دئییمینی ده مصلحت اوزوندن یئله وئرمگه و بوگونکو فارس کیملیگینه یاپیشماغا چالیشارلار. بو یاناشمالار فارس مدنیت راسیستلری نین دئموکرات اولدوقلاری دئییل، یالنیز عوامفریب اولدوقلاری نین گؤسترگه سی ساییلار. فارس مدنیت راسیستلری بو چیخیشلارلا ایران ممالیکی محروسه سینده کی موختلیف ائتنوسلاری فارس مدنیتلی بیر توپلوم دئیه دونیا اجتماعیتینه تقدیم ائتمک آرزوسوندادیرلار. مزدک بامدادان گئنه ده یازیر:

"... به گمان من اگرچه با خواندن نوشته‌های تاریخنگاران مسلمان می‌توان به گوشه‌هایی از دژخوئیها و گُرگخونیهای سپاهیان عرب پی برد، به چرخاندن آسیاب از خون ایرانیان و به گردن زدن هزاران تن در یک روز و به نابودی کتابخانه‌ها و سوزاندن هر آنچه که فرزانگان ایرانی در درازنای سده‌ها گردآورده بودند، ولی این همه داستان نیست و بی بهره ماندن ما از دستآوردهای مادی نیاکانمان ریشه در چیزی جز نابودی سازمانیافته و آماجمند فرهنگ ایرانی نمی‌تواند داشته باشد."(2).

اوسته کی پاساژا دیققت یئتیردیکده گئنه ده عربلر علیهینه کئچمیش 80 ایلده کی اولان هیستریکلر و دوشمنچیلیکلر اورتایا چیخمیش گؤرونر. دئمک، مسلمانلارین تاریخچیلری عرب دیلینده تاریخ یازمیشسالار، فارس مدنیت راسیستلری نین ایددعا ائتدیکلری کیتابخانالاردا بؤیوموش خیالی ایرانی فرزانه لر (فرزانگان - زرتشت- ایرانی) نه اوچون بو باش وئرمیش اولایلاری قلمه آلمامیشلار؟ یالنیز عرب و مسلمان یازارلاری نین یاراتدیقلاری اثرلردن یولا چیخاراق او زامانکی ایران ممالیکی محروسه سی و ائتنیک ایلیشگیلر اوزره دوشونجه و فیکیر یئریتمک ال وئریشلی و اولاناقلی (ممکن) ساییلار؟ بیلیندیگی کیمی او زامانکی مسلمان عالیملر یونان دیلیندن بئله عربچه یه چئویری (ترجومه) یولو ایله بیلگی قازانماغا چالیشمیشلار. فارس مدنیت راسیستلری نین ایددعا ائتدیکلری فرزانه لیک و کیتابلیقلار او زامانکی ایران ممالیکی محروسه سینده واریمیشسه، نه اوچون مسلمان عالیملر بو قایناقلاردان فایدالانماق ایسته مه میشلر؟ یالنیز هیند مدنیتینه عایید اولانلاردان چئویری کیمی عرب دیل و مدنیتینه قازانماغا چالیشمیشلار. دئمک، یالان توخوماقدا دا "هنر پیش ایرانیان است بس!!!" (سامان چؤبوندن داغ دوزتمگه و قاریشقادان فیل یونتاماغا چالیشان یالانچی سؤز پهلوانلاری!!!) مسئله سی حؤکوم سورمکده دیر. مزدک بامدادان گئنه ده یازیر:

"... گام نخست پیشروان جنبش نوزائی ملی در ایران، برگرداندن نبشته‌های کهن ایرانی از پهلوی به عربی بود، تا دست کم آنچه که از نابودی جسته است، به زبانی دیگر بازنگاشته شود و از یادها نرود. یکی از پیشگامان این جنبش روزبه پسر دادویه بود که او را بنام ابن مقفع می‌شناسیم. روزبه که برای رهائی از مرگ اسلام آورده بود، به گفته ابن ندیم کلیله و دمنه، اندرز نوشیروان، آئین نامه، دیسناد (کتاب مزدک بامدادان) و چند کتاب دیگر را از پهلوی به پارسی برگردانید."(2).

گؤروندوگو کیمی مزدک بامدادان فارس مدنیت راسیستی اولاراق هیند و سانسکریت مدنیتنه عایید اولان کلیله و دیمنه "پانچاتانترا" (بئش کیتاب(3) آدلی کتابی دا فارس دیل و مدنیتینه دویونلمگه چالیشار. پانچاتانترا اینجیل و قرآن کتابلاریندان سونرا یئر اوزره اوچونجو ان چوخ دیللره چئویریلمیش کیتاب ساییلار. بو کیتابین ایلک نوسخه ناغیللاری، حئکایه لری هندوستاندا "پانچاتانترا" آدی ایله اورتایا قویولموش. پانچاتانترا (بئش کیتاب) بئیلیکلرین گؤزگوسو (آینه و انعکاسی) اولاراق شاهلیقلار و سارایلاردا یئتی یئتمه و خان اوشاقلارینی خان (شاه) و خاقان (شاهنشاه) دئیه تربیت ائتمک اونلارا اؤیگو و نصیحت وئرمک ملزمه سی اولموش. "پنچ / پنج" هیند- ایران دیللرینده اؤرنک اولاراق سانسکریت، هیند، دری (فارسی) و اوردو دیللرینده بئش،  "تانترا" سانسکریتچه موزیک، اویون (رقص)، حئیوان و قربان آنلاملارینی داشییان بیر کلمه دیر. "پانچاتانترا" کلمه سی باشقا دیللره داشینارکن "پانتسا تانترا"، "پونجاتانترا" و ساییره دئیه سرگیلنمیش. ابن مقفع نین آتاسی فارس ولایتینده ایسلام خلیفه لیگینه مستوفی (مالیه مسئولو) اولارکن مالیه ایشلرینده اوغورلوغا متهم اولونموش. اصلی آدی روزبه یوخسا دادویه اولان اوغولو، آتاسی نی پاکلیغا چیخارماق اوچون ابن مقفع لقبی ایله یارادیجیلیغینا داوام ائتمیش. ابن مقفع سانسکریت دیلیندن (پانچاتانترا) پارتچایا (پارتی دیلینه) داشینمیش و دیللر ازبری اولان "پونجاتانترا" آدلی کیتابی "کلیله و دمنه" آدی آلتیندا عربچه یه چئویرمیش. مزدک بامدادان گئنه ده یازیر:

"....اگر ما امروزه نزدیک به همه پارسی سرایان را ایرانی می دانیم و می خوانیم، سخنی بگزافه نرانده ایم، چرا که نه تنها زبان آنان، که سپهر اندیشگی آنان نیز ایرانی و بر پایه میتختها و افسانه های ایرانی است. از آنجا که اینروزها کشور ترکیه با برگذاری آئینهای بزرگداشت مولانا چنان نموده است که یاد شاعری "تُرک" را پاس می دارد و سردمداران جمهوری اسلامی نیز بجای پاسخگوئی به این یاوه ها و پاسداری از مرده ریگ فرهنگی ما، بیشتر پروای آن دارند که چاه جمکران را فراختر کنند و جیبهای امامزاده گردانان و کارورزان "هیئت" ها را با دارائیهای این مردم بینوا پر کنند، می خواهم به این نمونه اندکی بیشتر بپردازم. ترکیه مولانا را از خود می داند، اگرچه هیچ کس از شهروندان آن، تا جائی که پارسی نیاموخته باشد، توانائی خواندن سروده های او را ندارد، و اندک سروده های ترکی او را نیز، چرا که ترکی بکار رفته در نوشته های بجا مانده از مولانا و خاندان او، بیشتر به زبان عثمانی (عوثمانلیجا) نزدیک است تا ترکی (تؤرکجه)! از دیگر سو قبیله گرایان ما نیز از این دزدی آشکار سر از پا نشناخته اند و یکی از آنان بنام سید حیدر بیات (که هم قبیله گرا است و هم حجت الاسلام!)، در نوشته ای که خود ایشان یا یکی از دوستانش برای من فرستاده است، می نویسد: «نسبت ایران با مولانا چیست؟ انصاف این است که هیچ."(4)

اوسته کی متیندن گؤروندوگو کیمی فارس مدنیت راسیستی، مزدک بامدادان مغلطه ائتمه یه باشلامیش. بیلیندیگی کیمی وطنداشلیق، دوشونجه، دیل و مدنیت مقوله لری اوچ بیربیرلریندن آیری مقوله لردیر. دیل، دوشونجه و دونیا گؤروشو آچیسیندان یولاچیخاراق کیمسه نی بیر مملکته باغلاماغا چالیشاق، و کیمسه نی تجرید وضعیته گتیریب چیخارماق منطیق فلسفه سینه سیغاجاق دئییل، تمامیتچیلیک مقوله سینه اساسلانار. فارس تمامیتچیلیک مقوله سینه اساساً ایران ممالیکی محروسه سینده اؤزونو فارس بیلمگن ائتنوسلار ایران ممالیکی محروسه سینده دونیایا گؤز آچمالارینا باخمایاراق بو ممالیکی محروسه نین یئرلی اینسانی و وطنداشی دئییل، فارس راسیستلری ایددعا ائتدیکلری کیمی اؤز دیل و مدنیتلریندن سؤز آچدیقلاری دورومدا غیر ایرانی (مزدک بامدادان دئدیگی کیمی انیرانی. باخ. 2) قلمه آلینمالی، لازیم گؤرولدوگو زامان دولاییلی اولاراق اونلارا دیوان توتولمالیدیر. دیل مقوله سینه گلدیکده مولانا جلال الدین رومی اؤزونون تورک اولدوغونو و یالنیز فارسچا شعر دئدیگینی آچیقلیغا قاویشدیرمیش. اونون دیوانیندان آلینمیش بعضی شعرلر آشاغیدا دیققت چکیجیدیر:

"بيگانه مگوئيد مرا زين كويم--- درشهر شما خانه ي خود مي جويم  

دشمن نيم ارچند كه دشمن رويم---- اصلم ترك است اگر چه هندي گويم...

ترك همه تركي كند،تاجيك تاجيكي كند--- من ساعتي تركي شوم ، يك لحظه تاجيكي كنم."(5).

اوسته کی عیبارتده "ترکی شوم" (تورک اولام/ تورک اولارام) و "تاجیکی کنم" (تاجیکلیک ائله ییم/  تاجیکلیک ائله یَم) ده دیققت چکیجیدیر. دئمک، مولانا بیر ثانیه تاجیکچه/ فارسچا دوشونورموشسه، 3600 ثانیه تورکچه دوشوندوگونو ده ایفاده ائتمیش گؤرونر. تورک دیللری قرامری آچیسیندان دا مولانا بلخده دوینایا گؤز آچدیغی اوچون اوگونکو اؤزبک تورکچه سی نین قرامری نین اؤزللیکلرینی قورویوب ساخلامیش گؤرونر. بو دوغرولتودا آشاغیداکی شعرلری دیققت چکیجیدیر:

"داني كه من به عالم يالقيز سني سئورمن--- چون در برم نيايي اندر غمت اولر من
من يار با وفايم بر من جفا ئيلور سان  --- گر تو مرا نخواهي من خود سني ديلر من
روي چو ماه داري من شاد دل از آنم --- از آن شكر لبانت بير ائو پكنگ ديلر من
تو همچو شير مستي داني قانيم ايچرسن --- من چون سگان كويت دنبال تو گزر من
فرماي غمزه ات را تا خون من بريزد --- ور ني سنين اليندن من يارغويا بارير من
هر دم به خشم كويي بارغيل منيم قاتيمدان--- من روي سخت كرده نزديك تو دورور من
روزي نشست خواهم يالقيز سنين قاتيندا ---- هم سن چاخير ايچرسن هم من قوپوز چالار من
روزي كه من نبينم آن روي همچو ماهت ---- جانا نشان كويت از هر كسي سورور من
ماهي چو شمس تبريز غيبت نمود گفتند --- از ديگري نپرسيد من سؤيله رم ارار من.."(5)

اوسته کی مصراعلارداکی "سئورمن (سئوَرَم)"، "اؤلرمن (اؤلَرَم)"، "دیلرمن (دیلَرَم، آرزو ائدَرَم)، "گزرمن (گزَرَم)، "یارغویا باریرمن (محکمه یه گئدَرَم)"، "دورورمن (دورارام)"، "چالارمن (چالارام)"، "سورورمن (سورارام، سوروشارام) و "اَراَرمن (چاتارام، یئتیشه رم)" کلمه لرینده کی قرامر اؤزللیکلری بوگون ده اؤزبک تورکچه سینده قورونوب ساخلانمیش. "قاتیندا(یانیندا)" کلمه سی ده اؤزبک تورکچه سینده ایشلنمیش یاییقین بیر کلمه دیر. دئمک، مزدک بامدادان ایددعا ائتدیگی عثمانلیچا دئییل، اورتا آسیادان مولانا اؤزو ایله آنادولویا گتیردیگی دیل اؤزللیکلریدیر. بونلارین یانی سیرا آذربایجان دیلی نین اؤزللیکلری ده اوسته کی قوشمادا سرگیلنمیش گؤرونور، باخینیز:

"ئیلورسان (ائلیرسن)"، "قانیم ایچرسن (قانیمی ایچرسن)، "بارغیل منیم قاتیمدان (بوگونکو دیل ایله وارگیل/ وارگینه منیم یانیمدان: منیم یانیمدان ایسته دیگین یئره گئت و اورایا چات)"، چاخیر ایچرسن" و "من سؤیله رم (من دئیه رم)" و ساییره.

مولانا سئپتامبر آیی نین اوتوزو 1207 تاریخینده بلخ ولایتینده دونیایا گؤز آچمیش، دئکابر آیی اون یئدیسی 1273 تاریخینده قونیا شهرینده دونیانی ترک ائتمیش. عثمانلی ادبیاتی ایسه سونرالار سؤز قونوسو اولموش بیر مسئله دیر. آنادولودا تورکچه مای آیی نین اون اوچو 1277 ایلینده محمد قارامان، قارامان بگلیگی نین باشچیسی طرفیندن دؤولت ساحه سینه قالدیریلمیش، سونرا قاضی عثمان قوروجوسو اولان عثمانلی سلاله سی نین حاکیمیت دیلی اولموش. بئله لیکله مولانا جلال الدین رومی عثمانلی ایمپراتورلوغونون قورولوشونا دا تانیق اولمامیش. دئمک، بعضی موللیفلرین مولانا اوزره گلدیکلری قناعت فارس مدنیت راسیستلری، فارس شوونیست محفللری و باستانگرای تمامیتچیلرینی کؤپدورمه سینه باخمایاراق دیل، مدنیت و ائتینک آچیندان بیر گئرچکلیگی یانسیتمیش گؤرونورلر. مولانا جلال الدین رومی نین اوغلو سلطان ولد ایسه آنادولو دا یاییقین اولموش آذربایجان تورکچه سینی منیمسه میش بیر شاعیر ساییلارمیش. مزدک بامدادان اوسته کی چئیندیکلرینی، تلم تلسیک اودوب اودقوناراق یازیر:

"...  به گمان من مولانا با آن اندیشه های بلند و آن جان سوخته و روان فرازتر از آسمانش، شهروند همه این جهان است، او با انسان سروکار دارد و از بند کوته نگریهای دینی و نژادی و زبانی گریخته است. با این همه همین شهروند جهان نیز در جائی چشم به گیتی گشوده و در خاندانی پرورش یافته و بزبانی سخن گفته که با اندیشه هایش خویشاوندی تنگاتنگی داشته است."(4).

اوسته کی ایکی بیربیرلرینه ضیدیتلی مقام، دوشونجه آچیسیندان آذربایجان میللی حرکتی قارشیسیندا فارس مدنیت راسیستلری، باستانگرای تمامیتچیلری و فاشیستلری نین نئچه بیر پریشان دورومدا اولدوقلاری نین یالنیز گؤرستگه سیدیر. بئله بیر دورومدا سهند قاراچورلونون محمدحسین شهریارا یازمیش مکتوبنداکی آشاغیداکی ایکی بیت قولاقلاری اوخشامیش (نوازش وئرمیش) اولار:

"شاعیریم سؤزومو قوربته سالما--- قولاق آس دونیادا گؤر بیر نه سسدیر!

باغریوی سیخماسین بو های – هارایلار --- قیریلان زنجیردیر؛ سینان قفسدیر!".

قایناقلار:

1        مزدک بامدادان،  زبان پارسی و کیستی ایرانی - بخش یکم، زبان مادری و کیستی ملی، سه شنبه ۱۳ آذر ۱۳۸۶:http://politic.iran-emrooz.net/index.php?/politic/more/14816/

2        مزدک بامدادان، زبان پارسی و کیستی ایرانی - بخش دوم، زبان مادری و کیستی ملی، دوشنبه 17/ 12/2007: http://politic.iran-emrooz.net/index.php?/politic/more/14921/

3        کئمیشده هر بیر نئچه صحیفه یازی کتاب ساییلارمیش. ابن مقفع بو داستانلاری بیر کتاب اولاراق بئش فصلده بیر کتاب ائتمیش.

4        مزدک بامدادان،  زبان پارسی و کیستی ایرانی - بخش سوم، زبان مادری و کیستی ملی، سه شنبه، 01/01/2008:

http://www.iran-emrooz.net/index.php?/politic/more/15084/

5        سؤزوموز، اولو شاعر مولانا: http://rumi-turkce.blogspot.com/

ایشیق سؤنمز، 04.01.2008

راسيستليک