گونئی آذربایجان و بایراق مسئله سی

 

 

میللی بایراق و سیمگه مسئله لری اوزره میللت یئتکیلیلری (نماینده لری) نین میللی مجلیسده قرار آلمالاری اویقون اولدوغونا باخمایاراق ائتنیک آذربایجان تورپاقلاری و میللتی ایستر تاریخده کی سورج آخیشیندا، ایسترسه ده بؤلگه ده قاجار ممالیکی محروسه سی و روسیه چارلیغی آراسیندا باش وئرمیش ساواشلار سونوجوندا ایکییه بؤلونه رک مودئرن دونیادا "آذربایجان میللتی" بوتون اولاراق میللی بایراغی و سیمگه لری اوزره اورتاق تصمیم توتابیلمه میش.بو مسئله نی گؤتور قوی ائتمک اوچون بؤلونموش میلتلرین تجروبه لریندن فایدالانماق داها دا فایدالی اولار دئیه دوشونوروک. ایکیه بؤلونموش میللی توپلوملارین بیر بیریندن آیریلیغی، یوخسا بیر بیرینه یاخینلیغی یالنیز بایراقلا ایفاده اولار مسئله سینه گلدیکده دئماگوژیک یاناشمالارا یولو باغلاماق اوچون بو مسئله نی آیدینلیغا قاویشدیرماغا چالیشاق. بؤلونموش میللت و مملکتلردن ویتنام (قوزئی و گونئی ویتنام)، کوره (قوزئی و گونئی کوره)، یمن (قوزئی و گونئی یمن) و آلمانیا (گون چیخان و گون باتان آلمانیا) میللت و ممکلتلری نی بایراقلارینی سرگیله یه رک آذربایجان میللی فعاللاری "گونئی آذربایجان میللی حرکتی" اوچون اورتاق بیر بایراق سئچدیک دئیه سس بیرلیگینه وارسالار، بو مسئله نئجه گؤرونه بیلر مسئله سینی باشقا میللتلرین گئتدیکلری یوللاردان تجروبه لردن اؤیرنمیش اولاق.

 

 

بؤلونموش میللتلر

 

موضوعنون باشلیغیندان بللی اولدوغو کیمی بیر میللتین بؤلونمه سی او میللت اوولادلاریندان آسیلی دئییل، بو مسئله بیرینجی آشامادا بؤیوک دؤلتلر واسیطه سی ایله سای باخیمیندان آز و یاراق  (اسلحه) باخیمیندان حاضیرسیز میللتلره تحمیل اولموش بیر مسئله اولماسینا باخمایاراق بعضن ده تحمیل اولموش دونیا گؤروشلری (ایدئولوژیلر) بو مسئله اوچون اولدوقجا بؤیوک رول اوینایابیلرلر. بو باخیمدان آشاغیدا ایستر کئچری، ایسترسه ده اوزون وعده لی بعضی بؤلونموش، یوخسا بؤلونموش سونرا بیرلشمیش میللتلرین تجروبه لرینی دیققت مرکزینه آلماق پیس اولماز دئیه دوشونوروک.

 

 

 ویتنام دؤلت بایراقلاری: ویتنام اوزون زامان فرانسه ایستعمارچیلیغی آلتیندا اولموش. ایکینجی دونیا ساواشی زامانیندا کمونیستلیک ویتناما آیاق آچمیش. ویتنامدا کمونیست بیر سیستیمین قورولماسی غرب ایستعمارچی دؤلتلرین چیخارلاری علیهینه و کمونیستلیک بولوکونون گوجلنمه سینه یول آچار دئیه ایلک اولاراق فرانسه ویتناما ساواشینا سوروکلنمه سینه باخمایاراق یئنیلگه یه (شکسته) اوغرادیقدا ویتنام قوزئی مملکتلری (قوزئی ویتنام کمونیست، ویتمینه و ویتکونگ حیمایتینده) و گونئی (گونئی ویتنام کمونیستلیک قارشیتی) دئیه ایکییه بؤلونر. آمریکا بیرلشمیش دؤلتلری گونئی ویتنامی قوزئی ویتنام قارشیسیندا قوللاماغا (دستکلمگه) چالیشدیغینا و ویتنامی خرابلیغا چئویردیگینه باخمایاراق 1973- اونجو ایلی ویتنامی ترک ائتمک زورندا قالار. 1975 – اینجی ایل "گونئی ویتنام" قوشونلاری "قوزئی ویتنام" کمونیستلیگی قارشیسیندا یئنیلگه یه اوغرایاراق ویتنام بیر داها کمونیستلیک سیستیمی آلتیندا بیرلیگینه قاویشار.

کوره دؤلت بایراقلاری: 1905- اینجی ایل ژاپون و روسیه آراسیندا اولان ساواشلار سونوجو اولاراق کوره ژاپونیانین ال آلتینا چئوریلدیگینه باخمایاراق 1910- اونجو ایل کوره شاهی "ییهیینگ" اؤلدوکدن سونرا ژاپون کوره نی اؤز تورپاغینا قاتمیش. ژاپون ایمپراتورلوغو ایکینجی دونیا ساواشی نین سونوندا، 1945- اینجی ایل، یئنیلگه یه اوغرایارکن کوره نین گله جه گی 35 ایل ژاپون حاکیمیتی آلتیندا قالدیغینا باخمایاراق ایکینجی دونیا ساواشیندان باشاریلی چیخان روسیه سؤویئتلیگی و آمریکابیرلشمیش دؤولتلری طرفیندن بلیرلنمه لی اولموش. بئله لیکله کوره مملکتی 1945 –اینجی ایل گونئی کوره (آمریکا یانچیسی)و قوزئی کوره (روسیه کمونیستلیگی یانچیسی) دئیه ایکییه بؤلونموش. قوزئی کوره-ده 1945 اینجی ایل آقوست آییندا اولان سئچیملر سونوجو اولاراق "کیم ایلسونگ" باشچی اولماقلا بیر کمونیستلیک رئژیمی ایش اوستونه گلمیش. گوئنی کوره-ده ایسه 1948- اینجی ایلین مای آیی نین اونوندا باشقانلیق اوچون سئچیملر کئچیریلمیش و بو سئچیمده "زینگمن رئی" غالیب گلمیش. بو ایکییه بؤلونموش مملکتین دؤولتلری مختلیف سیستیملر واسیطه سی ایله حؤکوم سوردوگو و هر بیر سیستیمین حاکیمیت باشچیلاری کوره مملکتی نین بوتونلوگونه اراضی ایددعاسیندا بولوندوغو اوچون 1950 – اینجی ایل بیربیرلرینه قارشی ساواش اچاراق مینلر کوره لی نین اؤلومونه یول آچمیشلار.

  یمن دؤلت بایراقلاری: 19- اونجو یوز ایلده یمن مملکتی عثمانلی و اینگیلتره دؤلتلری نین ماراق داییره سی اساسیندا ایکییه بؤلونموش. گونئی یمن 19- اونجو یوز ایلده اینگیلتره ایستعماری نین آلتینا کئچدیکدن و قوزئی یمن عثمانلی حاکیمیتی آلتیندا قالدیقدان سونرا یمن مملکتی "قوزئی و گونئی یمن" دئیه ایکییه بؤلونموش.  عثمانلی حاکیمیتی آلتیندا اولان قوزئی یمن 1911- اینجی ایل عثمانلی ایمپئراتورلوغونون داغیلماسی ایله اؤز مستقیللیگینی قازانمیش. غرب دؤلتلری ایله یاخین ایلیشگیده اولموش. گونئی یمن ایسه 1967 – اینجی ایل اینگیلتردن اؤز مستقیللیگینی قازانمیش و روسیه سؤیئتلیگی نین ماراق داییره سینه دوشه رک کمونیستلیک سیستیمی ایله 1990- اینجی ایله دک یؤنه تیلمیش. گونئی یمن ایستر قوزئی یمن و ایسترسه ده سعودی عربستانلا ایکی آیری سیستیملرده یؤنه تیلدیگی (ایداره اولوندوغو) اوچون سورکلی سرحد چاتیشمالاری اولموش. کمونیستلیک بلوکو ییخیلدیقدان سونرا گونئی یمن قوزئی یمن ایله بیرلشدی. بیرلشمیش یمن جمهوریتینده ایلیملی (معتدل) تشکیلاتلار حاکیمیتی اله کئچیردیلر. یمن بیرلشدیکدن سونرا یمن بایراغی دا میللت وکیللری نین سس وئرمه یولو ایله دگیشیلمیش اولدو.

  آلمان جمهوریت دؤلتی بایراغی: آلمان دؤلتی بیرینجی دونیا ساواشیندا یئنیلدیکدن سونرا شاهلیقلا ایلگیلی اولان کئچمیش بایراق (قارا-آغ-قیرمیز) حوقوقی نی ایتیرمیش دئیه بیر داها اونو دیکتمک ایسته مه دی. بئله لیکله آلمان وایمئر جمهوریتی 1919- اونجو ایلین آقوست آیی نین 11- اینده کئچمیش بایراق یئرینه یئنی بایراق (قارا-قیرمیز- ساری) سئچمک قراری آلدی. بو مسئله آلمانیادا توپلوم آراسی قارشی دورمایا و بایراق مسئله سینه یول آچدی. بو مسئله ایستر مجلیس، ایسترسه ده عمومی دارتیشمالارین یانی سیرا توپلوم آراسیندا خیابان چاتیشمالارینا دا یول آچدی. سلطنتچیلر و نازیستلر آلمان آیمپراتورلوق بایراغینی و جموریتچیلری یئنی قبول اولموش بایراغی دستکلرکن، آلمان مستقیلل سوسیال دئموکرات پارتیسی عضولری یالنیز قیرمیزی بایراق تکلیفینده بولوندولار. چوخ چکیش برکیشدن سونرا 1921- اینجی ایلین آپریل آیی نین 11- اینده قارا-قیرمیز-ساری بویاقلی بایراق میللی بایراق، قارا-آغ-قیرمیز بویاقلی بایراق تیجارت، دنیزچیلیک و ساواش بایراغی دئیه قبول اولدو. دنیز ساواش گوجلری 1933- اونجو ایله دک قارا-آغ/قیرمیز بویاقلی بایراقلا خیدمت ائتدیلر. 1933- اونجو ایل آلمان نازیستلری ایش اوستونه گلدیکدن سونرا آلمان Preus بایراغینی میللی ائده رک اونون یانیندا اؤز تشکیلات بایراقلارینی دا آرتیرمیش اولدولار.  ایکینجی دونیا ساوشیندا آلمانلار یئنیلگه یه اوغرادیقدان سونرا آلمانیا روسیه سؤیئتلیگی و غرب دؤلتلری آراسیندا ماراق داییره سی دئیه "شرقی آلمانیا" و "غربی آلمانیا" آدی  آلتیندا ایکییه بؤلونودو. بئله لیکله آلمانیانی ایشغال ائتمیش خاریجی گوجلر آلمان میللی بایراغینی دیکتمگی یاساقلادیلار.

آلمان دئموکذاتیک جمهوریتی و آلمان فئدرال دؤلتلری نین بایراقلاری: آلمانلار ایکینجی دونیا ساواشیندا یئنیلدیکدن سونرا و شرق و غرب دؤلتلری نین ایسته گی اساسیندا سیستیم دؤولتی قوردوقدان سونرا میللی بایراقلاری نین بویاغی نی سئچمک اوچون اولدوقجا تدیرگین ایدیلر. اونلارین بیر سیراسی ایکی آلمان بیرلشدیکدن سونرا میللی بایراغین بویاغی بلیرلنمه لیدیر دئیه بو مسئله نی گلجگه بوراخماق ایستردی. بو دوشونجه قیریقلیغینا باخمایاراق "گون چیخان آلمانیا"نین "بیرلشیک سوسیالیست تشکیلاتی" (حاکیمیت) 1946- اینجی ایلین نویابر آیی نین 22-سینده "قارا-قیرمیز-ساری" بویاقلاری گلجک آلمانیا جمهوریتی نین بایراغی دئیه قرار آلدی. بونون آردینجا "گون باتان آلمانیا" مجلیس کمیسیونو 1948- اینجی ایلین آقوست آیی نین 10- 25 آرالاریندا بایراق بویاغی اوزره قرار قبول ائتدی. گون باتان آلمانیانین سویسال دئموکراتلاری وایمئر جمهوریتی نین "قارا-قیرمیز- ساری" بویاقلارینا "میللی بایراق" اوچون چاغیریش وئررکن، آلمان دئموکرات مسیح و خیریست دئموکرات و محافظه چی تشکیلاتلاری خاچلی (صلیبی) بایراغی "میللی بایراق" دئیه چاغریش وئرمگه چالیشدیلار. بو دوشونجه و فیکیر آیریلیقلارینا باخمایاراق 1949-اینجی ایلین مای  آیی نین 23- سینده وایمئر جمهوریتینده قرار آلینمیش بایراغی میللی بایراق دئیه قبول ائتدیلر. گون چیخان آلمانیادا 1946- ایجی ایلین نویابر آیی نین 22- سینده "قارا- قیرمیز- ساری" بویاقلار اوزره میللی بایراق دئیه تصمیم توتولدوغونا باخمایاراق ایکینجی خالق قورولتایی 1948- اینجی ایلی "قارا- آغ- قیرمیز" بویاقلاری نی بایراق ممکلت بایراغی اوچون قبول ائتمیش. 1949- اونجو ایل فیریدریش ائبئرت اؤنریسی اساسیندا "قارا-قثرمیز- ساری" بویاقلار گون چیخان دئموکرات آلمانیا جمهوریتی نین بایراغینا چئوریلمیش. آلمانیا دئموکراتیک جمهوریتی 1959- اونوجو ایل "سونبول، چکیج و پرگار"ی دؤلت سیمگه سی دئیه بایراق اورتاسینا قبول ائتمیش. آلمان فئدرال و آلمان دئموکراتیک جمهوریتی بیرلشدیکدن سونرا آلمان فئدرال بایراغی گون چیخان آلمانیادا دا قبوللوق گؤردو. اوسته کی تجروبه لری گؤز اؤنونه آلاراق آذربایجان میللی مسئله سی نین تاریخی کؤکونه ائنمک ایسترسک، آشاغیداکی گؤرونوم اورتایا چیخار:

 

آذربایجان بایراق مسئله سی نین تاریخی کؤکلری (ائنیش و قالخیشلار)

 

1800 ایجی ایللرده روسیه چارلیغی نین آذربایجان سرحدلرینده آذربایجان تورپاقلاری اوزره مئیدان اوخوماسی، تبریزده ولیعهد اولان عباس میرزا و تهراندا  ایمپئراتور اولان فتحعلی شاهی روسلارا قارشین دینداش دئیه داها دا فارسلارا یاخینلاداراق بو مسئله گونئی آذربایجانلیلار آراسیندا میللی بیلینجین باسدیریلماسینا یول آچدی. بئله لیکله گونئی آذربایجانلیلار میللی مسئله آچیسیندان آذربایجانین تورپاق بوتونلوگونو دئییل، بیر مسلمان کیمی مسلمان توپلومو ساییلان قاجار ممالیکی محروسه سینی  روسیه خیریستیانلیغی و خاریجی سالدیرمالار (هوجوملار) قارشیسیندا قوروماق مجبوریتینده قالدیلار (1). قوزئی آذربایجانلیلار ایسه تورپاقلاری روسیه ترکیبینه قاتیلدیقدان حسن زردابی باشچیلیغی ایله اکینچی کیمی قازئتلرین یاییلماسی ایله میللتلشمه و میللی بیلینجه یییه لنمک سورجینه گیرمیش اولدولار. گونئی آذربایجان اؤنجوللری ایسه فارسلیغا داها ماراق گؤستردیگی اوچون میرزا آقا کرمانی کیمی فارس راسیستلری نین گؤروشلری داییره سینه دوشه رک عرب و تورک دشمنی اولماغا چالیشدیلار. میرزا آقاخان کرمانی یازیرمیش:

" هر شاخه از درخت اخلاق زشت ایران را که دست می زنیم ریشه ی او کاشته ی عرب و تخم بذر مزرع آن تازیان است. جمیع رذایل و عادات ِ ایرانیان یا امانت و ودیعت ملت عرب است یا ثمر و اثر ِ تاخت و تازهایی که در ایران واقع شده است"(2).

اوسته کی گؤروشلرین مظفرالدین شاه زامانی (1896 - 1907 ایله دک شاهلیق ائتمیش) عربلیک علیهینه یؤنلمه سینه باخمایاراق قوشون دیلی ساییلان تورک دیل و مدنیتی نی ده اساس گؤتورموش گؤروش ساییلیرمیش. 1870 ایللرینده تیفلیسدن ایستانبولا عثمانلی حؤکومتینه ایسلام میللتلری اوچون لاتین الیفبا تکلیفی ایله مراجعت ائدن میرزا فتحعلی آخوندوف و میرزا جلال الدین قاجار دا سونرالار میزرا آقاخان کرمانی نین اوسته کی گؤروشلری نین اتکی و تأثیر داییره سینه دوشموشلر. رضا خان خاریجی گوجلر واسیطه سی قاجار شاهلیغینی  علیهینه حاکیمیت چئوریلیشی ائتدیکدن سونرا فارس آخینلاری نین تورک دوشمنلیگی داها دا قابارماغا و تورک ائتنوسونو سیخیشدیرماغا یول آچمیش. بو آرادا آذربایجانلیلاردان حسین کاظمزاده (ایرانشهر)، سید حسن تقی زاده، احمد کسروی، یاش باخیمیندان جوان اولان تقی ارانی، صادق رضا زاده شفق و ساییره لر ده فارس مدنیت راسیستلری نین اؤنجولو ساییلیرمیش. بوگون کئچمیشه باخارکن گونئی آذربایجانلیلار زامان آخینیندا فارسلیق ایسارتینه توتولارکن قوزئی آذربایجانلیلار آشاما آشاما اؤز موستقیللیکلرینه دوغرو آددیم آتمیش ساییلارلار.

 دئمک، گونئی و قوزئی آذربایجانلیلار بیر میللت اولاراق 190 ایل ایکی بیر بیرلریندن آیری یاشادیقلاری اوچون و تاریخین بیر بیرلریندن آیری سؤزکئچیندن کئچمک زوروندا قالمیشلار. آنجاق بعضی حاللاردا قوزئی آذربایجان گونئی آذربایجان اوزره اتکی و تأثیرلر ده بوراخمیش دئسک، بو ایکیه بؤلونموش میللت هئچ زامان بیر بیرینه بسله دیگی قارداشلیق حسرتینی گؤزدن قیراغا قویمامیش ساییلار. روسیه ده کی سوسیال دئموکرات آخین روسیه چارلیغی نی گئری اوتوردارکن قوزئی آذربایجان روسیه چارلیغی نین باشقا  ایالتلرینده اولدوغو کیمی اؤز میللی منلیک و کیملیگی دوغرولتوسوندا ساواش وئرر و جمهوریت سیستیمی یاراتماق ایسترکن گونئی آذربایجاندان باشلامیش یئنیلیک(تجددودلوک) حرکاتی ایران ممالیکی محروسه سی نین باشقا ایالتلرینی ده بو مسئله یه سفربر ائتمگه و شاه دیکتاتورلوغو یئرینه مشروطه شاهلیغی دئیه بیر شاهلیق سیستیمی یاراتماغی هدف توتدوغونا باخمایاراق فارس مدنیت راسیستلری بو حرکتی عرب و تورک ائتنوسو علیه لرینه یؤنتمگه چالیشمیشلار.

1828 اینجی ایل ایکیه بؤلونموش قوزئی و گونئی آذربایجان توپلوملاری (اجتماعیتلری) نین بیربیرلریندن آیری مباریزه تاریخلرینه گؤز گزدیردیکده بصیرتلی اینسانا گله جکده قوزئی و گونئی آذربایجانلیلار طرفیندن اورتایا قویولموش میللی بایراقلارین دا نئجه اولاجاقلاری آیدین گؤرونرمیش. بونلارا باخمایاراق بیر چوخلاری بو مسئله نی بوگون درک ائتمیش دئییللر (3 و 4).

بئله لیکله 1918-اینجی ایل قوزئی آذربایجان جمهوریتی روسیه چارلیغیندان کئچری اولاراق آزاد اولدوقدا آذربایجان کیملیگینی اساس توتموش بایراق و سیمگه سئچمگه باشاریقلی اولارکن(باخ بایراق 1)، 1920-اینجی ایل شئیخ محمد خیابانی باشچیلیق ائدن "آزادستان حکومتی" ایران ممالیکی محروسه سی   نین دؤرتگئن نینده (چرچیوه سینده) قاجار ممالیکی محروسه سی نین شاهلیق بایراغینا آزادلیق بایراغی دئیه"آزادستان" کلمه سینی یازماقلا یئتینمیش (کیفایت ائتمیش، باخ باراق 2)، چوخ زامان کئچمه دن مرکز حاکیمیت طرفیندن باسدیریلمیش و قان دنیزینده بوغولموش. پهلویلر زامانیندا رضاخان باشچیلیق ائدن فارس حاکیمیتی آذربایجانلیلاری میللی و مدنی تضییقلره تابع توتدوغو اوچون ایکینجی دونیا ساواشی زامانی، یارانمیش اورتامدان سید جعفر پیشه وری باشدا اولماقلا آذربایجان دئموکرات فرقه سی فایدالاناراق گونئی آذربایجان میللی حؤکومتی نی یاراتدیقلارینا و گونئی آذربایجان میللی حکومتی، میللی مسئله لری اساس گؤتوردوگونه باخمایاراق بایراق مسئله سی باخیمیندان شئیخ محمد خیابانیدن بیر آددیم داها اؤنه کئچه رک قاجار شاهلیغیندان میراث قالمیش فارسلیق بایراغینا اؤز حاکیمیت سیمگه  سینی آرتیراراق اؤز وارلیغینی دونیا ایجتماعیتینه بیلدیرمگه چالیشمیش (باخ بایراق 3).

بئله لیکله ایستر آذربایجان مشروطه حرکاتی، ایسترسه ده شئیخ محمد خیابانی و سید جعفر پیشه وری زامانیندا قوزئی و گونئی آذربایجان فعاللاری آراسیندا مدنی ایلیشگیلر اولماسینا باخمایاراق بو ایکی توپلوم تاریخ سوز کئچی نین بیر بیرلریندن آیری گؤزلریندن کئچه رک میللی وارلیقلارینی گونوموزه دک داوام ائتمیشلر. بو دئدیکلریمیزین یانی سیرا قوزئی آذربایجاندا 1920 اینجی ایل آذربایجان موستقیل جمهوریتی قیزیل اوردو (روسیه سیلاحلی گوجلری) طرفیندن باسدیریلدیغینا باخمایاراق یئرینه روسیه کمونیستلیگینه باغلی آذربایجان سویئت جمهوریتی قورولورکن گونئی آذربایجانداکی میللی و مدنی آخینلار پهلوی سلاله لری نین قان دنیزینده بوغولماق زوروندا قالمیشلار. بو سیخینتیلار و معذوریتلر بعضیلر طرفیندن گؤز آردی ائدیله رک ائله بیل (گویا) بو سایدیقلاریمیز آذربایجان میللتی و تورپاقلاریینا بؤلونمه میش دئیه سیاست دونیاسینا و ایجتماعیته "گونئی و قوزئی آذربایجان" یئرینه آذربایجانین گونئیی و قوزیئیی دئییمی نی یانسیتماغا، بئله لیکله گونئی آذربایجان میللی مسئله سینی قوزئی آذربایجان جمهوریتی نین کؤلگه سی آلتینا سالمیش گؤرونرلر (3 و 4). بیلیندیگی کیمی سیاست دونیاسیندا و آذربایجان تاریخی اراضیلرینی تانیمامیش توپلوملاردا آذربایجانین گونئیی، آذربایجان جمهوریتی نین گونئی بؤلگه لری آنلامینا گلر. بو مسئله نی عوام آنلایاجاق دیلده دونیا ایجتماعیتینه چاتدیرماق هر بیر آذربایجانلی نین میللی بورجودور.

1990 اینجی ایله دک قوزئی آذربایجان تورپاقلاری روسیه کمونیستلیگی ایستعماری آلتیندا اولدوغونا باخمایاراق گونئی آذربایجان تورپاقلاری بوگون (2008 اینجی) ده فارس ایستعماری آلتیندا اینیلدمک (آهی زاری ائتمک) اوزره دیر. 1991 اینجی ایل قوزئی آذربایجان جمهوریتی اؤز مستقیللیگینی اله کئچیرمیش و 1918 اینجی قالدیردیغی بایراغی بیر داها دیکتمه سینه باخمایاراق گونئی آذربایجانلیلار دؤنه دؤنه باش قالدیردیقلارینا باخمایاراق ایستر کئچمیشده آذربایجان آدینا قالدیردیقلاری، ایسترسه بوگون بعضی تشکیلاتلار طرفیندن تکلیف اولموش بایراقلار هئچ بیری خالق طرفیندن بیر معنالی و سس بیرلیگی ایله قبوللوق گؤرمه دیگی ده آچیق اورتادادیر (5). بونلارا باخمایاراق بوگون آذربایجان تشکیلاری و میللی فعاللاری آراسیندا "میللی سیمگه" یوخسا "گونئی آذربایجان میللی بایراغی" دئیه بیر آراقاریشیقلیق یاشانماقدادیر. بو آرا قاریشیقلیق یالنیز آذربایجان ایجتماعیتی نین اؤز ایچریسینده اولان مسئله دئییل، دونیا ایجتماعیتینه ده یانسیمیش گؤرونر. کئچن ایل کانادا-دا موختلیف میللیتلر طرفیندن اولوشدورولموش بیر ییغینجاغا گونئی آذربایجان تشکیلاتلاری  اوچ بیر بیریندن فرقلی بایراقلار ایله قاتیلدیقلاری دا گلن خبرلر آراسیندا (بو خبر گوناز تئلویزیونو طرفیندن ده او زامان ایجتماعیته چاتدیریلمیش). بوگون ایسه بو بایراقلارا باشقا بیر بایراق، بیرلیک بایراغی دئیه دارتیشماق اوچون آرتیریلمیش. بو بایراق قوزئی آذربایجان جمهوریتی بایراغینا چوخ یاخین اولدوغو (یالنیز آغ آی اولدوز سیمگه سی یئرینه قارا آی اولدوز سرگیلندیگی) اوچون بعضی تشکیلات مسئوللاری بو تکلیفی  "گونئی آذربایجان بایراغی" اولابیلر دئیه آذربایجان میللت بیرلیگینه ضید بیر وارساییم کیمی گؤتور قوی ائتمیش بولونارلار. اوسته لیک اؤزلری باشقا بیر بایراق (قثرمیزی بایراق) بابک آدینا آذربایجان میللی سیمگه سی دئیه گونئی آذربایجان میللی حرکاتی اوچون "میللی سیمگه" دئیه تکلیف ائتمگه قالخارلار. بئله لیکله تکلیف اولموش سیمگه و بایراقلارا باشقا بیر سیمگه ده آرتیریلمیش اولار.  باشقا یاندان موختلیف تشکیلاتلارین کیچیکلی و بؤیوکلو بیر آرایا گلمه لری ایله بو مسئله نی چؤزمک یئرینه ائله بیل اؤز تشکیلاتلاری داها دا آذربایجان اجتماعیتینده بؤیوک نفوذا مالیک ایمیش دئیه باشقا تشکیلات منسوبلارینا سؤز و حاق ائشیتلیگی (برابرلیگی) تانیماق دا ایسته مزلر (4). سیاست آلانیندا کیچیک ایددعا ائدیلن هر هانسی بیر تشکیلاتین موختلیف یئرلرده "گونئی آذربایجان بایراغی" دئیه قالدیریلابیله جک بایراغی دیققت مرکزیندن یایینمیش گؤرونر. دؤلتچیلیک باخیمیندان مسئله نی نظره آلارساق، گونئی ویتنامداکیلار مسئله نین ایچینده خاریجی گوجلرین بارماغی وار دئیه بایراقسیز یاشاماق ایسته مه دیلر. بایراقسیز یاشاماق خاریجی گوجلرین اسارتینی قبول ائتمک انلامینا گله بیلردی. دئمک، حاکیمیت قوراجاق بیر عنصر اورتادا اولدوقدا، بو حاکیمیتی تمثیل ائده جک دؤلت بایراغینی دا سئچمک لازیم گؤرونر. ایکییه بؤلونموش کوره مسئله سینه گلدیکده اونلار دا ژاپونیانین سؤمورگه سی آلتیندان قورتاردیقلاریندان سونرا بؤیوک دؤلتلر واسیطه سی ایله ایدئولوژی قربانی اولدوقلارینا باخمایاراق دؤلتسیز و بایرلقسیز یاشاماق ایسته مه دیلر. یمن دؤلتلری نین کئچمیشینه باخدیقدا اونلار دا ایمکان داخیلینده حکومت قورماغا و اؤزلرینه دؤلت بایراغی سئچمگه چالیشدیقلارینا باخمایاراق یئری گلدیکده بیرلشیب میللت اراده سی واسیطه سی ایله میللی بایراقلارینا دا صاحیب اولموشلار. آلمانیانین بؤلونمه سینی و بایراق مسئله سینی نظره آلدیقدا اولدوقجا مرکب یولدان کئچه رک بیرلشمیش و بوگون ده میللتلرینه دونیا ایجتماعیتینده اویقون یئری توتماغا باشارمیشلار. سیزجه بو تجروبه لری گؤز اؤنونه آلدیقدا آذربایجلی نین فارس ایستعمارینا و مدنیت راسیستلیگینه قارشی قویماق یئرینه سنین یوخسا منیم بایراغیم دئیه بیر بیرلری نین باشلارینا دؤیمه سی اونلاری و میللتلرینی خوش گونه چیخارابیلر می؟

 

 

 

قایناقلار:

 

 

1-                  Isiq Sönmäz, Untersuchungen zu den aserbaidschanischen Dialekten von Qaradag, Mugan und Zäncan, Göttingen, 1998, S. 10.

2-                  امین تریان، ایجاد کانونهای ناسیونالیستی در عصر رضا شاه پهلوی، نشریه اینترنتی وابسته به محفل پان ایرانیست (روزنامک:

http://rouznamak.blogfa.com/post-322.aspx

3-                  تبریزلی بای بک، ايري اوتوراغ، دوز دانیشاغ، گونئيده نه لر اولماليدير؟:

http://www.11008.baybak.com/il_11008_say_509.azr

4-                  Çingiz Göytürk, Azәrbaycan Milli Azadlıiq Tәşkilatının Sözcüsünün çıxışi vә verdiyi sorqulara cavab, 19.07.2008: http://www.azadtribun.net/20080718-1.mp3

5-                  بو بایراقلاردان گونئی آذربایجان اویانیش تشکیلاتی و گونئی آذربایجان ایستیقلال پارتییاسی طرفیندن تکلیف اولموش بایراقلاری خاطیرلاتماق یئرلی اولاردی. اوچونچو بایراق ایسه ایچریده بیر سیرا میللی فعاللار طرفیندن تکلیف ائدیلمیش بولونور.

6-                  Flagge Deutschlands: http://de.wikipedia.org/wiki/Deutsche_Fahne

 

 

 

 

 

ایشیق سؤنمز، 22.07.2008

 

ميللي مسئله