آب یوخسا سو؟

بیلیندیگی کیمی هر میللتین اؤزو اوچون دیلی و مدنیتی وار. دئمک، دیللر و مدنیتلر میللتلرین وارلیقلاری نین گؤسترگه (نیشانه) لریدیرلر. دیلسیز و مدنیتسیز هر هانکی بیر میللتین میللت کیمی وار اولدوغوندان سؤز آچماق یئرسیز گؤرونه بیلر. کئچمیش ایللردن ایران  (فارس) مطبوعاتی نین عوامفریب فارس قازئت و درگیلری فارس دیلینی فارس اولمایان میللتلر اوچون ده بیر میللی دیل کیمی گؤسترمه گه و ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان ایجتماعیتلری آلداتماغا چالیشارلار. بونلار فارس شوونیستلیگینی ایران ممالیکی محروسه سینه حاکیم ائتدیرمک اوچون فارس اولمایان میللتلرین میللی تورپاقلارینی "مناطق دو زبانه" (ایکی دیللی بؤلگه لر) دئیه  بو بؤلگه لرده - تورک، کورد، عرب، لور، بلوچ، تورکمن، گیلک و ساییره بؤلگه لرینده – کئچمیشده ایداره لرده فارس دیلینی ایستعمارچی دئییل، رسمی گؤستردیکلرینه باخمایاراق بوگوندن اعتیباراً رسمی دیل دئیه بو میللت اؤولادلاری نین  میللی دیللری نین یئرینه ائولرده ده فارس دیلینی رسمیت وئردیرمک اوچون الی آیاقدان تانیماق ایسته مز مقاما چاتمیشلار. بیلیندیگی کیمی الی آیاقدان تانیماق ایسته مه گن موجودلارا داها اینسان آدی قویماق اولماز. بو مسئله نی داها یاخشی باشا دوشمک اوچون تهراندا یاییلان همشهری قازئتینده بیر مقاله چاپ اولموش،[i]  او یازی نین بعضی مقاملارینی بیرلیکده اوخوماقلا بو ذات عالیلرین هانکی کیملیک و منلیک اساسینده حرکت ائتمه لرینی اؤیرنمیش اولاریق. بو یازی فریده عصاره آدلی بیری نین قلمه ایله یازیلمیش و داود حسن زاده ذات عالی ده بو موضوع اوچون بیر شکیل تقدیم ائتمیشدیر. ایلک اولاراق همشهری قازئتی طرفیندن خانیم فریده عصاره ذات عالینی تقدیم ائتمه گه داییر اوخویوروق:

" چگونگي آغاز آموزش به كودكان مناطق دو زبانه در كشور ايران از ديربازترين مباحث در حوزه پژوهش هاي آموزشي است و كتاب هاي فراواني نيز در اين باره در ايران و جهان منتشر شده است. خانم فريده عصاره، از پژوهشگران سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي است كه در اين باره پژوهش هاي چندي را انجام داده و مقالاتي را به نقل از اين پژوهش ها و يا به صورت مستقل در مطبوعات ارائه داده است. يكي از پژوهش هاي وي تحقيقي است كه به در خواست سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي ، مسائل كودكان مناطق دو زبانه ايران در استان هاي ترك، كرد و عرب زبان را مورد بررسي قرار داده است. آن چه در پي مي آيد مقاله اي است كه از اين پژوهش استخراج شده است."[ii]

اوسته گؤروندوگو کیمی ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان میللتلری ایکی دیللی (دو زبانه) آدلاندیرمیشلار.  دئمک، ایندی سورغو و سؤآل بو: - بو ایکی دیللی حئساب ائتدیکلری میللتلرین آنا دیللری فارس دیلی می، یوخسا بو میللتلرین منسوب اولدوقلاری آنا دیللری؟ اؤرنک اولاراق: آذربایجان تورکلری نین آنا دیللری فارسچا می، یوخسا تورکچه؟ بونلارین آنا دیللری فارس دئییل ایسه، نه اوچون بو میللتلرین اوولادلارینا "دو زبانه" دئیه اونلاری تحمیق ائتمه گه و اونلارا سایقیسیزلیق ائده رک اونلارین اوشاقلارینی – اونلار اؤز آنا دیللرینی اؤیرنمه دن- فارس ائتدیرمه گه چالیشار و اونلاری اؤز میللی و مدنی وارلیقلارینا اؤزگه لشدیرمک دوغرولتوسوندا حرکت ائدرلر؟

بیلیندیگی کیمی ایران ممالیکی محروسه سینده موختلیف دیل و مدنیت صاحابلاری یاشاماقدادیر. بو دیل ومدنیت صاحابلاری اؤزلرینی- یئنی بیلیم و عئلیم دونیاسیندا، "اورتاق دیل، مدنیت، اورتاق گله نک (سنت)، گؤره نک (عادت) و ائتنیک تورپاق وارلیغی" اساسیندا میللت دئیه تعریف له دیکلری و قبول ائتدیکلری اوچون اونلار فارس میللتی نین ترکیب حیسسه سی دئییللر. دیل و مدنیت باخیمیندان فارسلار تورک و عرب، بلوچ، تورکمن و ساییره میللتلرین ترکیب حیسسه سی ساییلمادیقلاری اوچون بو میللتلر ده اؤزلوکلرینده مییلت ساییلمالیدیرلار. مسئله نی قاباریق اورتایا قویارساق، بو میللتلر فارس ایستعمارچیلیغینا توتولموش و فارس اسارتینده یاشاماغا محکوم اولموش میللتلردیلر. آنجاق فارس ایستعمار یانچیلاری نین سانجیلاری نه دیر(؟)، دئیه فیکیرلشدیکده اوسته گؤروندوگو کیمی رضا میرپنج و خاریجی عامیللر واسیطه سی ایله فارس دیل و مدنیتی نی ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللتلره آنا دیلی کیمی تحمیل ائتمه گه چالیشمیش و فارس ایستعمار عامیللری کئچمیش 80 ایلده ایستعمار وسیله سی اولان فارس دیل و مدنیتی نی ایستعمارچیلیق گؤرونوم و قونوموندان یئرلی و میللی دیل کیمی خالقا آشیلاماغا (تزریق ائتمه گه) چالیشارلار[iii]. بو میللی دیل کیمی گؤسترمه گه چالیشدیقلاری فارس دیل و مدنیتی محمود افشار یزدی و اونون "بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار" آدلی فارس فاشیستلیک وقفی نین "بیر دیل، بیر مملکت و بیر میللت" تئوریسی اساسیندا بؤیوک فارسیستان مملکتی یاراتماقدان عیبارتدیر دئیه دوشونمه لی ییک. بیلیندیگی کیمی  بو میللتلرین هر بیری نین اؤزلری اوچون میللی دیل و مدنیتلری وار. ائولرده اوشاقلار آنا دیللرینده یئترلی اؤیرنیم گؤرمدیکلری اوچون ایلک اولاراق بونلارا آنا دیللری نی اوشاقلار باغچاسیندا (فارسچا مهد کودک!!! ده) اؤیرتمک اینسانی وظیفه لردن بیری ساییلمالیدیر. بؤیوک توپلوملار ایله تانیش اولمایان معصوم اوشاقلارا اؤز دیل و مدنیتلری ایله تانیش اولمادان،  اونلارین باشاریقلاری (استعدادلاری) اؤز دیل و مدنیتلرینده چیچکلنیب  اؤزونو گؤسترمه دن اونلاری اؤزگه دیل و مدنیت ایله  اوز اوزه قویماق توفنگسیز عسگری (سربازی) دوشمن ایله اوز اوزه قویماق کیمی قلمه آلینمالیدیر. دئمک، فارس اولمایان اینسانلار فارس ادبیاتیندا اونیوئرسیته قورتارمالارینا باخمایاراق اونلاردان فارس دیلینده بیر خطیب کیمی دانیشان یوخ درجه سینده اولماسی دا تعجوب دوغورمامالیدیر. دئمک، بو اینسانلار یئنی دیل اؤیرنمه مئتودو  (اؤز دیللری ایله قارشیلاشدیرما مئتودو) اساسیندا دیل اؤیرنمیش دئییل، فارسچانی زور ایله ازبر ائتمه گه چالیشدیقلاری اوچون ادبیات ساحه سینده ده  اونلار خطیب دئییل، موضوعلاری ازبرلمه گه چالیشمیشلار دئیه بو اورتامی دگرلندیرمه گه چالیشساق، اوشاقلار باغچاسیندا ایلک اولاراق فارس اولمایان اوشاقلارا ائوده اؤیرندیکلری آنا دیللری واسیطه سی ایله جؤرعت و جسارت وئرمک یئرینه فارس ایستعمار دیلی واسیطه سی ایله اونلاردا مدنیت کیریزی (بحرانی) یاراتدیقلارینا تانیق اولاریق.

دیلچیلیک باخیمیندان بو مسئله یه یاناشارساق، آذربایجان تورکچه سی ایران ممالیکی محروسه سینده کئچمیش 80 ایلده یاساق اولدوغونا باخمایاراق فارسچادان قات قات زنگیندیر. فارسچا ایستر فعل باخیمدان، ایسترسه ده قرامئر باخیمیندان تورکچه ایله قارشیلاشدیردیقدا معنا و  مفهومو ایفاده ائتمک اوچون اولدوقجا یئترسیز بیر دیل ساییلار.ایندیسه اؤرک:

اوسته کی اؤرنک یالنیز فارسچا "زدن" فعلی نین و اونون کؤمگی ایله ایفاده اولوناجاقلارین قارشیسیندا آذربایجان تورکچه سینده نئچه فعللردیر. آذربایجان تورکچه سینده کی بو فعللر یالنیز فارسچا بیر فعلین قارشیسیندادیر. آد و فعل ترکیبی ایله "زدن" فعلینه قارشیلیق آذربایجان تورکچه سینده گئنه اؤرنکلر:

اوسته کی ترکیبلر گئنه بعضی اؤرنکلردیرلر. "خوردن" فعلینه گلدیکده مسئله داها چتینله شیر.

اؤرنک اولاراق:

سؤزو قیسا ائدرسک، "زدن"، "خوردن"، "کردن" و "ماندن" فعللری ایله موختلیف ترکیبلری آرایا گلر. "کردن" فعلی ده بیر چوخ زامان "زدن" فعلی ایله ایفاده ائدیلمیشلری تیکرارلاماق اوچون خیدمت ائدر،. اؤرنک اولاراق:

تلفن کردن، صدا کردن، هو کردن و ساییره...

بو گؤرونوم (مسئله) دانیشیق دیلی اوچون بلکه ده چوخ یاخشی گؤرونه بیلر. بیلیم آچیسیندان ایسه بو فارسچانین بؤیوک ضعیفلیگیدیر. سؤز داغارجیغی (گنجینه لغات) باخیمیندان وضعیت داها دا آغیردیر. یئری گلمیشکن دئییلمه لیدیر: فارسلار عربچه دن فارسچایا گلمیش و قالیبلاشمیش ایفاده لری فارسچادان حذف ائدرسه لر، اؤزلرینی دوغرو و دوزگون ایفاده ائتمه قابیلیتینده گؤره بیلمه یه جکلری نین فرقیندادیرلار. آنجاق فارسلار بو یئدیکلری چؤرکدن (عرب دیلیندن) فایدالاندیقلاری حالدا نه اوچون عربلری تحقیر ائتمه گه چالیشیرلار دئیه دوشونورسک، مسئله داها دا چتینله شر. گئرامئر باخیمدان ایسه گئنه تورکچه قات قات فارسچادان زنگین و اوستوندور. اؤرنک اولاراق " گلجک کئچمیشده" حالینی فارسچادا ایفاده ائتمک اوچون قرار و مدار مقوله سینه گیرمک لازیم گؤرونر، اؤرنک اولاراق:

گئده جک ایمیش = قرار بوده است که او برود.

آستیراجاق ایمیش = قرار بوده است که او  اورا (کسی را) به پای دار بفرستد و ساییره.

ایندیسه فریده عصاره خانیمین فارس مدنیتینه وئردیکلری عصاره لری نظردن کئچیرمه گه چالیشاق، اوخوویوروق:

" در محدوده جغرافيايي كشورمان اقوام گوناگون با آداب و رسوم و گويش هاي متفاوت در جوامع شهري و روستايي زندگي مي كنند. كودكان شش ساله كه هر كدام برخاسته از اين بافت هاي فرهنگي هستند، همراه با ويژگي هاي شخصيتي منحصر به فرد خود وارد مدرسه مي شوند. آنها در قبل از مدرسه، پديده هاي جهان پيرامون خود را توسط گويش و زبان مادري خود شناخته و در يك بافت و ساخت زباني در ذهن خود جاي داده اند. آنها با آموخته ها و تجاربي به دنياي مدرسه وارد مي شوند."[iv]

اوسته گؤروندوگو کیمی فارس دیلیندن قات قات گوجلو اولان تورک و عرب دیللری لهجه و "گویش" حئساب ائدیلر. بیلیندیگی کیمی دیل بیلیمینده لهجه و "گویش" دن سؤز صؤحبت اولدوقدا بیر دیلین دانیشیق لهجه و شیوه لری نظرده توتولار. اؤرنک اولاراق "قارا" یئرینه "قره"، "قارداش" یئرینه "قردش"، "کند" یئرینه "کت" و ساییره. بو مسئله فارس دیلی اوچون ده کئچرلیدیر: "میروم" یئرینه "میرم"، "میگویم" یئرینه "میگم" "میدانم" یئرینه "میدونم"، "بگویم" یئرینه "بگم، بگوم" و ساییره. دئمک، فارس ایستعمارچیلاری نین "گویش مادری"(لهجه مادری) دئدیکلرینده فارس لهجه لری دئییل، ایران ممالکی محروسه سینده فارس اولمایان دیللر نظرده توتولار دئسک، مقاله میزین آدیندان دا بللی اولدوغو کیمی بیربیرلریندن آیری دیللر منظور اولونمالیدیر. دئمک، بو یازیدا فارس طایفا و عشیره لری دئییل، ایران ممالیکی محروسه سینده فارس ایستعمارچیلیق معامیله سینه  تابع توتولموش تورک، عرب، کورد، بلوچ، تورکمن، لور، گیلک و ساییره میللتلری نظرده آلینمالیدیر. بو دئدیکلریمیزی آچیق اؤیرنمک اوچون فریده خانیمین عصاره لریندن اوخویوروق:

"... دسته اول كودكان فارسي زباني هستند كه در خردسالي موجودات جاندار و بي جان دور و اطراف خود را با همان نمادي كه در مدرسه رايج است، شناخته اند و ارتباطي را كه خانواده با وي برقرار كرده، با همان نمادهاي زباني رايج در مدرسه بوده است. ...... به نظر خانزاده (۱۳۷۱) در اين حالت چون زبان سير تكاملي را در چارچوب طبيعي خود مي پيمايد، در نتيجه امكان زايش جملات جديد و بسط زباني كه تبلور خلاقيت است در كودك بيشتر مي شود. به عبارتي او به هنگام صحبت كردن و نوشتن، بهتر مي تواند از جمله هاي اصلي، تبعي، جمله هاي تودرتو و نيز از قيدها و صفات به نحو بهتري استفاده كند. او مي افزايد: كودك در هيچ زباني مانند زبان مادري خود نمي تواند خلاقيت پيدا كند و نيروي تخيل خود را بال و پر دهد، زيرا ضرب المثل ها، اشعار و قصه هاي دوره كودكي كه اساس بسط زباني را تشكيل مي دهند، براي هميشه در ذهن كودك باقي مي مانند."[v]

اوسته گؤروندوگو کیمی فریده خانیمین تکلیف ائتدیکلری فیکیر فارس طایفا و عشره لری اوچون دئییل، اونلارین فیکرینجه فارس اوشاقلاری اوشاقلیقدان چئوره لرینده کی جانلی و جانسیز یارانمیشلار ایله اؤز دیللرینده تانیش اولارلار. و اوشاق هئچ بیر دیلده آنا دیلی کیمی یارادیجی "خلاق" اولا بیلمز. اونون فیکرینجه ضرب المثل، اشعار، اوشاقلیق دؤنمینه عایید ناغیللار اوشاغین دیلینی تکمیللشدیرر و همیشه لیک اوشاغین ذهنینده قالار. دئمک، فارس ایستعمار یانچیلاری بو فیکیرلری اساس گؤتوره رک ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان میللت اؤولادلاری نین اوشاقلارینی اونلاردان آلاراق اوشاقلار باخچاسیندا فارس فولکولورو، ناغیللاری و ساییره لری ایله  تربیه ائدیب و بؤیوتمه گه چالیشاراق اونلاری اؤز منلیک و کیملیکلرینه اؤزگه لشدیرمک ایسترلر دئسک، یانیلمامیشیق. بوگون بابک امیر خسروی، نادر پیمائی، محمد ارسی، کاوه بیات و مینلر آذربایجان تورکو اولان آنجاق آذربایجان میللی کیملیک و منلیگی علیهینه اولانلارین فیکیرلری نین اساسینی ائله محمود افشارلار، علی دشتیلر، محمدتقی ملک الشعرای بهارلار قویموش، نژادپرستلیک و ایستعمارچیلیق فیکیرلری اولوشدورور دئسک، یانیلمامیشیق[vi]. دئمک، فارس شوونیست  و ایستعمارچی سیستیمی نین هدفی ایران ممالیکی محروسه سی نین فارس اولمایان بؤلگه لرینده فارس مهد کودکی یاراتماقلا  ایران ممالیکی ممالیکی محروسه سینده فارس اولمایان  میللی وارلیقلاری یوخ ائده رک اونلاردان بیر فارس میللتی یاراتماقدیر دئیه بو فاجیعه نین درینلیگینی باشا دوشمه لی ییک. گئنه ده فریده خانیمین عصاره لریندن اوخویوروق:

" دسته دوم مشتمل بر كودكاني است كه در مناطقي از كشور زندگي مي كنند كه داراي لهجه خاصي هستند. شدت و ضعف اين لهجه ها به يك اندازه نيست، ولي اين دسته را مي توان به دو طبقه تقسيم كرد: طبقه اي كه در گفتار محلي آنها بيشتر تفاوت هاي آوايي و تلفظي با زبان فارسي ديده مي شود و طبقه ديگر كه علاوه بر تفاوت هايي بين آن گويش و زبان فارسي ديده نمي شود، مانند گويش لري، بوشهري، بندرعباسي و بسياري از گويش هاي رايج در ايران.
اين كودكان، اگر چه در شروع سال تحصيلي پايه اول، با زبان آموزشي سردرگم مي شوند و منظور و مفاهيم مندرج در برنامه هاي درسي براي آنها دير فهم است، ولي با تلاش معلم بعد از مدتي، اين مشكل ها برطرف شده و خود را با برنامه هاي درسي سازگار مي كنند."[vii].

اوسته فریده خانیم عصاره لندیرمه گه چالیشدیغی توپلوملار فارس اریتمه سیاستی نین بیرینجی قوربانلاری ساییلمالیدیرلار. بونلارین آتا و آنالاری فارس دیللی اولمادیقلارینا باخمایاراق اوشاقلاری نین گله جکلری اوچون اونلار فارس ایستعمار دیلی نین قوربانی اولاراق فارس اولماق مجبوریتینده قالاراق آتا و آنا دیل شیوه لری ایله فارس دیل شیوه سی آراسیندا هاوادا ماللاق قالان تویوق توکو ماهیتی نی داشیماقدادیرلار. بو دورومدا یاغیش یاغارسا، اونلار اؤز میللی منلیک و کیملیکلرینه دؤنموش اولارلار. یئل، کولک و طوفان اسمه گه داوام ائدرسه، اونلارا فارس اولماقدان باشقا سئچیم یولو قالماز دئیه دوشونمه لی ییک. گئنه ده فریده خانیمین عصاره لریندن اوخویوروق:

"... دسته سوم كودكاني را دربرمي گيرد كه گويشي غيرفارسي دارند. اين دسته را نيز مي توان در دو طبقه جاي داد: طبقه اي كه گويش  آنها با زبان فارسي معيار تفاوت دارد و برخي اوقات اين گويش براي فارسي  زبانان قابل فهم نيست. ولي چون اين گويش ها از زبان هاي ايراني منشاء گرفته و با زبان فارسي هم خانواده هستند، يعني از خانواده زبان هاي هند و اروپايي هستند (مانند گويش گيلكي، بلوچي؛ كردي) بنابراين هم شباهت ساختاري بين اين گويش ها با زبان فارسي وجود دارد و هم واژه هاي مشترك قابل توجهي به يكديگر دارند. گويشوران اين طبقه، در هنگام ورود به مدرسه اگرچه در مواجه شدن با برنامه هاي درسي، سردرگمي و بدفهمي هاي بيشتري نسبت به دسته اول دارند و مفهوم و منظور اصلي برنامه ها و به طور كلي زبان آموزش را به راحتي متوجه نمي شوند، ولي در صورت طراحي مناسب فعاليتهاي آموزشي و تلاش معلم، بالاخره بعد از مدتي مي توانند خود را با برنامه  درسي سازگار كنند."[viii].

اوسته کی فیکیرلر نژادپرستلیک مقوله سینه اساسلانار. دئمک، فارس دیللی اینسان باشقا بیر توپلومون دیل و مدنیتی نی باشا دوشمدیگی حالدا، او توپلومون موستقیل دیل و مدنیت صاحابی اولدوغونو قبول اتئمه لیدیر. آنجاق فریده خانیم بیر آنا اولاجاق، و آنا ایسه نه اوچون بو توپلوملارین اوشاقلاری نین آنا دیللرینی، هانکی اینسانیت مدنیتی اساسیندا بوغازلاریندا یاساقلانماسی اوچون "همشهری" گونده لیک قازئتینده ایجتماعیته و مرکز فارس حاکیمیتینه نوسخه یازماغا چالیشار دئیه بو مسئله  نژادپرستلیک اساسیندا بو توپلوملاری سوی قیریما (نسل کشی فرهنگی) معروض قویماق ماهیتی داشیا بیلر فیکیری اینسان ذهنینده جانلانمیش اولار. گئنه ده فریده خانیمدان اوخویوروق:

".طبقه ديگر از دسته سوم را مي توان به كودكاني اطلاق كرد كه گويش غيرفارسي آنها از خانواده هند و اروپايي منشأ نگرفته، مانند زبان تركي و تركمني كه از خانواده زبان هاي تركي و بيشترين سخنوران را داراست، به طوري كه در كتاب سال اروپا (سال ۱۹۸۸) از كل جمعيت ايران، ۵۰ درصد را فارس زبانان و ۲۷ درصد را ترك زبانان ذكر كرده است و اين در حالي است كه به اعتقاد برخي اين درصد، تنها مربوط به ساكنان ترك اين مناطق است، نه كل كشور. جمعيت قابل توجهي از گويشوران ترك زبان در استان آذربايجان شرقي، آذربايجان غربي و اردبيل جمع شده اند و تعداد قابل توجهي نيز در استان هاي ديگري از قبيل: زنجان و همدان ساكن هستند. روي هم رفته مي توان گفت  گويشوران اين زبان در اكثريت قريب به اتفاق استان هاي كشور يافت مي شوند."[ix]

اوسته گؤروندوگو کیمی ائتنیک آذربایجان تورپاقلارینی فارس حاکیمیتی ایالت و ولایتلره بؤله رک بو تورپاقلارین اوزریندن آذربایجان آدینی سیلمه گه جان آتماسی کئچمیش 80 ایلده همدان و زنجان، قزوین، آستارا و ساییره تورپاقلارین آذربایجانا عایید اولمادیغی ایددعاسی فارس ایستعمارچیلاری طرفیندن اورتایا قویدوغونون دا تانیغی اولوروق. دئمک، بو گئدیش ایله آذربایجان جومهوریتی یاراندیقدان سونرا یاخین گله جکده اردبیل و سونرا باشقا ایالتلرین اوزریندن آذربایجان آدی نین سیلینمه سی محمد افشار ایشاره ائتدیگی[x]  کیمی بؤیوک فارسیستان نین گئرچکلشمه سینه یول آچاجاق –آج  تویوق یاتار، یوخودا داری گؤرر فیکیری- حیاتا کئچه جک گؤرونرمیش. گئنه ده فریده خانیمین عصاره لریندن اوخویوروق:

".. زبان عربي از خانواده  زبان هاي سامي نيز از اين طبقه است. عرب زبان ها هم بيشتر در استان هاي خوزستان، هرمزگان، بوشهر و فارس مستقر هستند. اين دو خانواده از نظر ساختمان زباني با فارسي تفاوت بنيادي دارند. ساختار دو زبان ذكر شده با زبان فارسي از نظر آوايي، ساختواژي و نحوي تفاوت عمده اي با يكديگر دارند، به طوري كه در زبان تركي تفاوت در نظام  آوايي هم از نظر تعداد همخوان ها و واكه هاي ساده و مركب و هم در ويژگي هماهنگي واكه اي زبان تركي است و از نظر ساختواژي، يكي از تفاوت هاي عمده نبود پيشوند در زبان تركي و داشتن معادل پسوندي براي پيشوندهاي فارسي است. از نظر نحوي نيز تفاوت ها در ترتيب آرايش تركيبات اضافي و وصفي است، ولي الگوي جمله در تركي و فارسي همانند يكديگر و از قبيل (SOV) است. در زبان عربي نيز تفاوت هاي ساختاري چشمگير است. اين تفاوت هم در سطح آوايي و هم ساختواژي و هم نحوي است. مثلاً در زبان عربي افعال، چه از نظر تعداد صيغه ها و چه از نظر ساده و مركب بودن و چه از لحاظ وجه و زمان با زبان فارسي تفاوت چشمگيري دارد، به طوري كه تعداد صيغه هاي عربي هشت تا بيشتر از فارسي است و از قانون مفرد، مثني و جمع پيروي مي كند، يا زمان هايي مانند مضارع استمراري، التزامي يا ماضي بعيد در زبان عربي خوزستان كم كاربردند و افعال بيشتر بر مبناي حال، گذشته و آينده است. آرايش كلمه هاي عربي در جمله نيز همانند جمله هاي فارسي نيست. الگوي اصلي جمله در زبان عربي (در ساخت بي نشان آن) برخلاف فارسي «VSO» است. ترتيب قرار گرفتن تركيبات اضافي و وصفي در عربي همانند فارسي است. آنچه از پژوهش برمي آيد، بسياري از مشكلات زباني دانش آموزان در زمينه وجوه افتراق دو زبان عربي و تركي با زبان فارسي است."[xi]

گؤروندوگو کیمی فریده خانیم بورادا فیکیرلرینی حددن آرتیق عصاره لندیرمه گه چالیشمیش. بئله لیکله کورد و بلوچ دیللری ایله فارسچانین آراسیندا اولان فرقلیکلری باشقا دیل قوروپلارینا عایید اولان دیللره (تورک و عرب دیللرینه) یانسیتماغا چالیشمیش مقامدا یئر آلار. گئنه ده اوخویوروق:

".. به طور كلي كودكان غيرفارس زباني كه دوره خردسالي را در تهران گذرانده و وارد مدرسه مي شوند، مي توان گفت آنها به نوعي دوزبانه هستند و گاه ممكن است دوزبانگي آنها از نوع دوزبانگي طبيعي و برابر باشد. اين دسته از كودكان نه تنها در برخورد با زبان آموزشي مشكلي ندارند، بلكه ممكن است از غناي زباني بيشتري نسبت به يك زبانه هاي فارس زبان برخوردار باشند."[xii]

دئمک، بو ایکی دیللیلیک ایددعا ائتدیکلری دیل و مدنیتلر بیر توپلومدا حقوق برابرلیگینه اساسلانمالیدیر. سای باخیمیندان آذربایجانلیلار یاشایان شهرلرین بؤیوگو کیمی تانینان تهراندا تورک دیلینده  هانکی اوشاقلار باخچاسی، مکتبلر، مدرسه و اونیوئرسیته لرده تورک دیل و ادبیات بؤلوملری وار؟. بو نئجه ایکی دیللیلیکدیر؟ بئله لیکله دیل و مدنیتی قاداغان اولموش اوشاقلاری ایکی دیللی و برابر ( "از نوع دو زبانگی طبیعی و برابر") آدلاندیرماغا چالیشماق هانکی مدنی انسان و توپلوملارا اویقون گؤرونر؟ فریده خانیم بو مدنی سوی قیریمی (نسل کشی فرهنگی) اونایلاماقلا (تایید ائتمکله) اؤزونو هانکی انسان سایاقلاریندان (نوعلریندن) قلمه آلدیرماغا چالیشار؟ بو ذات عالیلرین ایران ممالیکی محروسه سی نین فارس اولمایان ولایتلرینه گؤردوکلری ایکی دیللیلیک "دو زبانه" یوخولاری بو اینسانلاری تهران و ایصفهانداکی آذربایجانلیلارین دورومانا سالماق مقصدی گودمور مو؟ بو دوغرولتودا گئنه ده فریده خانیمین عصاره لندیرمه سیندن اوخویوروق:

".. گروه دوم مثلاً ترك هاي ساكن ترك زبان، كه به نسبت  آشنايي آنها با زبان فارسي و دسترسي آنها به راديو و تلويزيون و نيز عوامل ديگر غيرزباني اثرگذار تفاوت هايي با يك ديگر دارند، ولي به دليل اين كه تقريباً همه مردم در كوچه، خيابان حتي محل كار و يا در مدرسه با گويش تركي صحبت مي كنند، در نتيجه اگرچه كودكان با زبان فارسي آشنايي دارند و تا حدودي آن را مي فهمند، ولي دوزبانگي آنها معمولاً از نوع نابرابر و نامتوازن است. در نتيجه وقتي به مدرسه وارد مي  شوند، زبان آموزشي و يا زبان فارسي براي آنان به مثابه زبان دوم است. كودكان غيرفارس زبان ساكن روستاهاي دورافتاده كه نه تنها زبان محاوره مردم در آن جا غيرفارسي است (مثلاً تركي است)، بلكه بسياري از آنها هم ممكن است به راديو و تلويزيون دسترسي نداشته باشند، بيشتر اين كودكان در خانواده هاي كم سواد، بي سواد و ناآشنا به زبان فارسي زندگي كنند و طبق گزارش هايي كه از تحقيق هاي ابعاد دوزبانگي در استان هاي مختلف كشور به عمل آمده (۱۳۷۰)، و نيز گزارش پژوهش عصاره (،۱۳۸۲ مؤسسه پژوهشي و برنامه ريزي آموزشي) بسياري از اين كودكان از طرف اوليا مساعدت درسي نمي شوند و يا كمك هاي درسي به آنان به زبان بومي است. اين مسئله عاملي در مردودي و ترك تحصيل دانش آموزان خواهد بود."[xiii]

اوسته گؤروندوگو کیمی ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان توپلوملاری فارسلاشدیرماق و اونلاری فارسلار ایله برابر(!!) دیله = فارس دیلینه صاحیب ائتمک فارس شوونیست و راسیستلری نین عالی (!!!) هدفلریندن بیری ساییلار. دئمک، فارس اولمایان ولایتلرده فارس ایداره لری نین اولماسی، سیستیم تحصیلی نین فارسلیق اساسیندا اولماسی، فارس رادیو تئلویزیونلاری نین 24 ساعات فارسچا پروقرام یایمالاری، رسمی دیل دئیه فارسچانین بو ایجتماعیتلره تحمیل اولماسی هله ده بو توپلوملاری فارسچیلیق سیاستینده اریتمک اوچون یئترلی ساییلمامیش. بئله لیکله بو توپلوملاری فارسلاتماق اوچون اوشاقلاری اؤز دیللرینده (تورک، تورکمن، عرب، کورد و ساییره) اوشاقلارباخچاسینا گؤندرمک یئرینه آنالاریندان و ائولریندن آلاراق اونلاری "فارسچا مهد کودک!!!" دئیه فارسلاتما سیستیمینه تابع ائتمه لی ییک دئیه آنا دیل و مدنیتلریندن اوزاقلاتماغا و اونلارا فارسچا شعر اوخوتماق، اونلاری فارس روحیه لی بؤیوتمک، فارس ناغیللاری ایله تانیش ائتمک ایله  بو انسانلاری اؤز میللی منلیک و کیملیکلرینه اؤزگه لشدیرمک فارس ایستعماری نین سون هدفی کیمی دگرلندیریلمه لیدیر. دئمک، کئچمیش ایکی ایلده فارس حاکیمیتی طرفیندن مطرح اولموش "کودکان مناطق دو زبانه قبل از به مدرسه رفتن باید فارسی بیاموزند!!" مقوله سی جواد شئیخ الاسلامی نین فاشیستی، فارس مدنیت راسیستلیگی و ایستعمارچیلیغی فیکیرلرینه داها دا اویقونلاشمیش مقاما چاتمیشدیر[xiv]. گئنه ده فریده خانیمین عصاره لندیرمه سینده اوخویوروق:

"..روستاهاي غيرفارس زبان مرزي كشور، معمولاً در بيشتر مواقع با مردم همزبان همسايه مراوده داشته و چنان چه از نعمت راديو و تلويزيون برخوردار باشند، بيشتر، از برنامه هاي كشورهاي همسايه كه همزبان آنهاست، استفاده مي كنند. مثلاً در روستاهاي مرزي در غرب كشور بيشتر از برنامه هاي راديو و تلويزيون كشور تركيه و يا برنامه كردي كشور عراق استفاده مي كنند و در جنوب كشور نيز از برنامه هاي كشورهاي عراق و يا حوزه خليج فارس استفاده مي كنند... ولي بايد گفت كه عمق فاجعه، در بين دانش آموزان روستايي ناآشنا به زبان فارسي است، به ويژه آن دسته از دانش آموزاني كه ساختمان زبان مادري آنها از نظر آوايي، واژگاني و نحوي با زبان فارسي متفاوت است، مخصوصاً  كودكاني كه دسترسي به برنامه فارسي راديو و تلويزيون ندارند.. چنين كودكي، آن چه را كه تا ديروز آموخته، امروز بايد جاي خود را به كلمه ها و ساخت زباني ديگر بدهد. آن چه را كه از نقش كاركردهاي فعلي و به طور كلي ساختار زباني در ذهن او نقش بسته، بايد دگرگون شود. زيرا ساختمان زباني مندرج در ذهن كودك، با ساختار زباني مدرسه تفاوت زيادي دارد."[xv]

گؤروندوگو کیمی قونشو مملکتلر ایله سرحد بؤلگه لرده یاشایان انسانلار فارس ایستعماری اوچون داها فاجعه لی ساییلارمیش. اونلارین اؤز مملکتلرینده آنا دیل و مدنیتلری یوخ اولماسینا قارشین بو بوشلوغو خاریجی رادیو و تئلویزیونلار وسیله سی ایله دولدورما فیکیری فارس ایستعمارچیلاری و فارس مدنیت راسیستلرینی راحات بوراخاجاق گؤرونمز. مسئله بئله اولدوقدا، سورقو سوأل بو: -  آوروپا دؤولتلری نین سر حدلری و مرکزلرینده یاشایان اینسانلار دا –خاریجی رادیو تئلویزیونلارا باخیرلار دئیه- بو مملکتلر فاجعه ایله اوزلشمیشلر می؟ اوسته لیک، بوگون تئکنیک چاغی اولدوغو اوچون انسانلار یاشادیقلاری چئوره و موحیطدن آسیلی اولمایاراق ایسته دیکلری مملکتده ایستدیکلری دیلده رادیو و تئلویزیونلاری ائشیده و گؤره بیلرلر. بونا، آمریکا بیرلشمیش شتاتلاریندن یاییلماقدا اولان فارسچا تئلویزیون کاناللاری، آذربایجان دیلینیده یاییلماقدا اولان گوناز تئلویزیونو، عرب دیللینده یاییلان عربلرین تئلویزیونلاری و کوردلرین هاتبئرد وسیله سی ایله یاییلان رادیو تئلویزیون وئریلیشلرینی بیر اؤرنک کیمی گؤسترمک اولار. دئمک، ساواش زامانی "مرزنشینان غیور"، باریش زامانی  "بی فرهنگیان دام و طیور (ترک خر، عرب سوسمار خور)!!" دئیه فارس ایستعمارچیلاری نین بو چیرکین ایفاده لری کیمسه نی اؤز کیملیک و منلیگیندن اوزاقلادابیلمز.  بو مقاله نی باهانا ائده رک بیر آز دا فارس حاکیمیت داییره لری و اوپوزیسیوندا اولان فارس ایستعمار یانچیلاری و فارس مدنیت راسیستلری نین فارس دیلی اوزره دب دبه و کب کبه لرینه نظر سالمانی بورادا اویقون حئساب ائدیریک. فارس جبهه میللی یانچیسی اولان "ایران امروز" سایتی فارس دیلی آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری نین اوشاقلار باخچالاریندا درس دئییله جک دئیه اوخوجولاری اوچون بیر خبر یایماغا باشلامیش[xvi] .

بو یازیدا فارسچا اؤیرنمه نی آمریکا امنیتی و منافعی اوچون بیر گرکلی گؤستریلمه گه چالیشیلمیش، آنجاق نه اوچون ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان  میللتلرین دیل و مدنیتلرینه فارس حاکیمیتی طرفیندن اهمیت وئریلمه دیگینه داییر ایشاره اولونمامیش. بونلارا قارشین ایسلام حاکیمیتی قانادی آلتینا سیغینمیش کیهان تهران مسئوللاری دا فارس دیلی نی آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری اوچون حیاتی دیل دئیه باشقا آمریکاداکی اوخوناجاق دیللر سیراسیندا قلمه آلماغا چالیشمیش.[xvii]  کیهان قازئتی ده گئنه فارس دیلی نی آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری اوچون اؤنملی اولدوغونو اوخوجولارینا سرگیله دیگینه باخمایاراق ایران ممالیکی محروسه سینده نه اوچون فارس اولمایان میللتلرین دیل و مدنیتلرینه بیر ایستعمارچی معامیله سی ائدیلدیگینی گؤرمزدن گلمه گه چالیشمیش. دئمک، فارس حاکیمیت داییره لری و اونلارا موخالیف کیمی گؤرونن فارس پوزیسیون قوروپلاشمالاری فارسلیق اوچون بو بیلگی و معلوماتلاری اؤز سیته و گونده لیک درگیلرینده ایجتماعیت اوچون یایماغا چالیشارکن، اؤز مملکتلرینده %70 انسانلارین اؤز آنا دیللرینده اوخویوب یازما حاققینا نه اوچون گؤز یومماق ایسته دیکلری اوزره هر بیر ویجدان صاحیبی اولان انسان دوشونمه لی و بو مسئله اوچون دوغرو و دوزگون جاواب تاپمالیدیر.

قایناقلار: