فارس میللی جبهه میللی چیلری، میللی مذهبی لر و سلطنت چیلر!
بیلیندیگی کیمی یئنی ایران تاریخینده(1925 دن) فارس میللتچیلری سیاست باخیمیندان اؤز شوونیستلیکلرینی ایران ممالیکی محروسه سینده اعمال ائتمک اوچون پهلویلرین ساغ قولو رولونو اویناماغا چالیشمیشلار. قولون سینیغی بوینون و باشی قورویان دا قول دئیه دوشونورسک، پهلوی خاندانی و فارس میللتچیلری ایران ممالیکی محروسه سینده کی حاکیمیتی اؤز انحصارلاریندا ساخلاماق اوچون بیر بیرلرینه ظاهرده اوپوزیسیون کیمی داورانمالارینا باخمایاراق پهلوی خاندانی اؤز موقعیتینی خطرده گؤردوکده حاکیمتی فارس میللتچیلرینه کئچیجی اولاراق تحویل وئرمه گه و قادا بالا کئچدیکدن سونرا بیر داها تاج و تخته اوتوراجاغام دئیه فیکیر ئیریتمه گه چالیشدیغینی اورتادا گؤره ریک. بو دئدیکلریمیزه شاهید تاریخده فاکتلاریمیز وار:
1) آذربایجان میللی حرکتی 1325(1946) دا فارس حاکیمیتی طرفیندن ازیلرکن ایران توده پارتیسی ایران مجلیسینده اؤز نوفوذونو آرتیرماق فیکیرینده ایدی. بئله لیکله موقتی اولسا دا، فارس ساغ و سولو سیاست یاخیمیندان هارمونیک بیر فضا ایچریسینده اؤز سیاستلرینه داوام ائدیردی. بو هارمونیک فضا محمد رضا شاهین دیکتاتور اولماسینا باخمایاراق فارس دووتلچیلیگی اوچون تورکیه فورمونداکی بیر میللی مجلیس یارانماسیندان خبر وئریردی. فارس تشکیلاتلاری شاهی انگلستاندا اولدوغو کیمی یالنیز سلطنت مقامینا قانع اولاجاق و سیاستی فارس تشکیلاتینا بوراخاجاغینین آرزوسوندایدیلار. بئله لیکله محمد مصدق جبهه میللی ایران پارتیسینین عوضوو اولاراق شاهین بیرینجی وزیری اولموشدو. آنجاق نفت مسئله سینده شاه ایله اوپوزیسیون آراسیندا اولدوقجا بؤیوک فیکیر آیریلیغی وار ایدی. بو فیکیر آیریلیغی دا یالنیز شاه و اوپوزیسیونا نکته له جک ده گیلدی. نفت مسئله سی اوزره ایراندا بؤیوک دؤلتلرین (انگلستان، سوویتلر بیرلیگی و آمریکا) ماراغیندان سؤز گئدیردی. او زامان قوجا مستملکه چی دؤلت (انگلستان) اؤز مستمله چی گونلرینین سونلارینی یاشاییردی. هندوستان انگلستان مستملکه چیلیگیندن قورتاردیقدان سونرا ایران اجتماعیتینده ده خوزستان نفتی نی انگلستان انحصاریندان چیخارماق اوچون بؤیوک جسارت یارانمیشدی. بئله لیکله ایراندا فارس تشکیلاتلاری آراسیندا ساغ ( باشلاریندا جبهه میللی اولاراق) و سولدا (باشلاریندا ایران توده پارتیسی) مشترک مملکت منافعی نامینه یاخینلاشما یارانمیشدی. محمد مصدق اؤزو فراماسون اولاراق بیر یاندان فراماسون و مصونیت گوجوندن فایدالانیر باشقا یاندان بؤلگه ده کی بؤیوک دؤلتلرین پوزیسیونونون دییشمه سینی نظره آلاراق بیر دولت رییسی کیمی ایران نفت شرکتی نین امتیازی نی انگلستاندان گئری آلماق اوچون ایران میللی مجلیسینه لایحه تقدیم ائدیر. آنجاق محمد رضا شاه ده ده سینین وارثی اولاراق اؤزونو انگلستان مستملکه چیلیگینه قارشی قویاجاق دورومدا گؤرمه یه رک بو مسئله ایله موقتی اولاراق مخالیفت ائدیر. مجلیس نفت لایحه سی نی تصدیق ائتدیکدن سونرا محمد رضا شاه دؤلت کابینه سی و مجلیس قارشیسیندا اؤزونو یالنیز گؤره رک ایرانی ترک ائتمه لی اولور. بو آرادا آمریکا و انگلستان آراسیندا سوویتلر بیرلیگینه قارشین ماراق باخیمیندان آنلاشیلاراق چوخ چکمه دن آمریکا طرفی شاه عسگرلریندن ارتئشبد زاهیدی واسیطه سی ایله 28 مورداد 1332 ده حاکیمیت چئوریلیشینه باش ووراراق محمد مصدیقی وزارتدن اوزاقلادیب و گئنه محمد رضا شاهی ایرانا گئری گتیرمه لی اولورلار. محمد مصدق فراماسون اولدوغو اوچون ظاهرده زیندانا دوشور، سونرالار احمد آبادا گؤنده ریلرک اورادا دونیاسینی ده گیشیر. دئمک فارس ملتچیلری و تشکیلاتلاری اوچون سمبول تانینان محمد مصدق اؤزو تورک اودوغونا باخمایاراق فارس دیل و مدنیتینی ایراندا باشقا دیل و مدنیتلره اوستون حئساب ائدیردی و رزم آرانین ایراندا غیر متمرکزلیک حاکیمت سیستیمی تکلیفینه ده قارشی چیخیردی.
2) اوسته گؤروندوگو کیمی پهلوی شاهلاری دیکتاتور اولدوقارینا باخمایاراق ایلک اؤنجه جبهه میللی ایران کیمی فارس تشکیلاتلارینا آرخالاناراق اؤزلری اوچون سیاسی تشکیلات یاراتماق فیکیرینده ده د گیلدیلر. محمد رضا شاهین 1332 (1953) ده غافیلگیر اولماسی اونو ایران رستاخیز تشکیلاتینی یاراتماغا مجبور ائتدی. بو تشکیلات اونو زامان کئچیدی ایله بیر چوخ فارس تشکیلاتلارینین باغلانماسینا و محمد رضا شاهی اوسته کی آدی چکیلن تشکیلاتلارین نظرینی ائشیتمکده تجرید وضعیته گتیریب چیخاردی. آنجاق فارس شوونیستی تشکیلاتلار باشلاریندا حزب جبهه میللی ایران اولاراق هر زامان شاه ایله رابیطه قورماغا چالیشدیلار. حزب جبهه میللی ایران رهبرلیگی او جمله دن کریم سنجابی، شاهپور بختیار و داریوش فروهر 22 خورداد 1356 (1977) ده.شاها مکتوب یازاراق بیر طورلو مراوده یاراتماغا چالیشدیلر. 1357 (1978) ده محمد رضا شاه سیخیشدیقدا و تاج تختینی خطرده گؤردوکده گئنه ده جبهه میللی ایران پارتی عوضوو اولان شاهپور بختیاری اؤزونه بیرینجی وزیر کیمی ایش اوستونه گتیردی و ایراندان آیریلارکن ایران اجتماعیتیندن وداعلاشدیغی سؤزلردن بللی اولدوغو کیمی موقتاً ایراندان آیریلیر دئیه اؤزونو ایفاده ائتمگی نظره آلارساق فارس شوونیستی تشکیلاتلاریندان شاهلیق سیستیمینی قوروماق اوچون بیر ماشا کیمی استفاده ائتمه سی آچیقلانمیش اولار. بونلارا باخمایاراق حضرت آیت الله خمینی نین سومبه سینین داغ اولماسی شاهپور بختیاری مهندس مهدی بازرگان (نهضت آزادی نین باشقانی و موقت ایران ایسلام حکومتی نین رییسی ) واسیطه سی ایله ایراندان خارج اولماغا زورلادی(او زامانکی مطبوعات یازیردی: بختیار از مرز بازرگان گذشت. بورادا مهندس مهدی بازرگان نظرده توتولوردو). دئمک بو میللی و مذهبی فارس شوونیست تشکیلاتلاری خمینی ایرانا گلدیکدن سونرا اونو فیضیه قم شهرینه گرندرمه گه دوشونه رک آیت الله خمینینی ایرانا گتیرمک ایستیرمیشلر. بو دا بوش فیکیرلر اساسیندا دییل آیت الله خمینی ایله یاخیندان موشاوره ائتدیکلریندن ایلری گلیردی. بو مئسله نی هضم ائتمک اوچون آیت الله خمینی نوفئل لوشاتودا (فرانسه ده) اولدوغو زامان ابراهیم یزدی اؤزونو آیت الله خمینی نین سؤزچوسو (سخنگو) کیمی گؤسترمه گه چالیشماغی نظره آلماق لازیمدیر. آیت الله خمینی ایسه منه سؤزچو لازیم دگیل، من اؤز سؤزومو اؤز آغزیملا ایفاده ائده ره م و باشقاسیندان دانیشماق اوچون آغیز کیرایه ائتمرم دئمیشدی. دئمک، آیت الله خمینی ایرانا گلمه دن اؤنجه فارس میللی و مذهبی تشکیلاتلار گله جک حاکیمیتی اؤز کونتروللاری آلتینا آلماق اوچون آیت الله خمینی ایله بازارلیق ائتمه گمه چالیشمیشلار. دئمک، آیت الله خمینی ایرانا گلمه دن اؤنجه میللی و مذهبیلردن اولان آیت الله سید محمود طالقانی و منهدس مهدی بازرگان تهرانین آزادلیق میدانیندا مینلر انسان قارشیسیندا چیخیش ائتمه لری میللی و مذهبیلرین فیکرینجه حاکیمیتی اؤز اللرینه آلمیش گؤرونوردو. آنجاق آیت الله خمینی شاه حاکیمیتی ایله کئچن ایللرده سیچان – پیشیک اوینایان میللی و مذهبی لرین خیاللارینی سویا تؤکدوکده مهدی بازرگان بیز یاغیش ایستیردیک، سئل گلدی (ما باران میخواستیم سیل آمد) دئیه اؤز خیال قیریقلیغینا اوغرادیغینی اورتایا قویدو. آیت الله خمینی عباسی آلتیندا سوواشیب گلن بنی صدر و قطب زاده لر کباب اییینه گلیب داغلاناجاقلارینی باشا دوشدوکده آیت الله خمینی بویوروغو ایله مقاما یئتیشدیکلرینه باخمایاراق حاکیمیتی دینچی کسیمین الیندن آلماغا چالیشماغا باشلادیلار. آیت الله خمینی بو عبا آلتیندا گیزله نن ذات آلیلری اؤزو ایله نئجه گتیردیگینی ایضاح ائدرکن دٌججالین ائششگینین قویروغونون دیبینه سوواشیب بئهیشته گئتمک ایسته ین شیطانی ایران اجتماعیتینه خاطرلاتدی. گؤروندوگو کیمی میللی و مذهبیلر ایکی جبهه ده معامله ائتمه گه باشلامیشلار بیر یاندان شاها شاهپور بختیاری بیرینجی وزیر او بیری یاندان ایسه اولاجاق حاکمیت دییشیکلیگینی اوستلنمک اوچون آیت الله خمینی یه موقت دؤلت کابینه سی تکلیف ائتمیشلر. بو دا فارس دیل و مدنیتینی ایران ممالیکی محروسه سینده آیاق اوسته ساخلاماق و شوونیستی فیکیرلریندن ایرلی گلیر دئیه دوشونمه لی ییک.
دئمک ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس میللتلره گله جک باخیمیندان ایستر شاهچیلار، ایسترسه ده مختلیف قماشلارا بورونموش اولان فارس تشکیلاتلاری باشلاریندا حزب نژادپرست جبهه میللی و میللی مذهبی لرین هئچ فرقی یوخدور. فارس اجتماعیتی اوچون ده بونلارین نه ائده جه گی فارس اولمایان ائتنیکلر اوچون ماراق داییره سی دگیل. دئمک فارس دیل و مدنییتی حاکیم و باشقا دیل و مدنیتلر یوخلوغا محکوم اولان ایران ممالیکی محروسه سینده انسانلیق و مدنیتدن سؤز صحبت اولا بیلمز.
بو دئدیکلریمیزه باخمایاراق بعضی لری بوگون حزب نژادپرست جبهه میللی و شاهچیلارین بیر بیری ایله قاش گؤز آتمالارینا شاهید اولدوقلارینا دؤزه بیلمه دیکلرینی ویا اجتماعییتی آلداتماق اوچون بئله ژست توتمالارینی ایفاده ائتمه گه چالیشیرلار. بونلاردان بیری ده ایددعاسینا گؤره محمد علی مهر آسا آدلی، کئچمیشده حزب نژادپرست جبهه میللی ایران یانچی سیدیر. ایندی سه اونون یازیسینین بعضی پاساژلارینی بیرلیکده گؤزدن کئچیرمه گی مقصده اویقون حئساب ائدیریک. اوخویوروق:
" آقای داريوش همايون!
دعوت شما به کنگره ی جبهه ملی در واشنگتن و حضورتان در آنجا که جنبه ی احترام به دگر انديشان را داشت و مطلقاً تأييد ديدگاه شما و همانديشان شما در آن مطرح نبود؛ و همچنين قبول دعوت شما برای شرکت در کنگره ی مشروطه خواهان از سوی دو يا سه نفر از اعضای جبهه ملی ايران در خارج کشور، نبايد شما را به اشتباه بيندازد. اين دو يا سه نفر که برحسب تمايل شخصی و بعضاً با دعوت شما و تنها بر روی احترام به اصول دموکراسی و فضای دگرانديشی به صورت تجريدی به نشست شما آمده بودند، حامل هيچگونه نمايندگي، مأموريت و مسئوليت و پيام از جانب دبير کل و شورای عالی جبهه ملی نبوده اند. اگر از سوی جبهه سخنی گفته باشند مطمئن باشيد نوعی بی انظباطی تشکيلاتی را رقم زده اند و پرنسيپ جبهه ملی را شکسته اند. آقای داريوش همايون! بازهم می گويم، اشتباه نشود، اعضای حقيقی و مؤمن جبهه ملی ايران هيچگاه با شما و همانديشان شما اتحاد و ائتلاف نخواهند کرد. اعضا و هواداران جبهه ملی و پيروان راستين دکتر محمد مصدق در هيچ مقطعی با طرز انديشه ی شما که بر مبنای حکومت مشروطه ی پادشاهی آنهم بر اساس سلطنت مجدد خاندان پهلوی است، نه تنها همراهی نخواهند کرد بل به شدت با اين استراتژی مخالف و حتا در ستيزند"(1).
گؤروندوگو کیمی بورادا مولیف کئچمیشده مصدقین شاها بیرینجی وزیر اولدوغونو گؤزدن قاچیریر. اوسته گؤروندوگو کیمی فارس تشکیلاتی اولان جبهه میللی ایران اوچون دئموکراسی دییل حاکیمیتی اؤز هدفلرینه دوغرو ایش اوسته ساخلاماق نظرده توتولور.
دئمک، شاه هاوادان و بیر گونده جبهه میللی ایران آدلی فارس تشکیلاتینا بئل باغلامیش دگیل. شاهین امنیت اداره سی فارس دیل و مدنیتینی هر نه یه اوستون توتان حزب نژادپرست جبهه میللی و میللی مذهبی لری اؤزونه دوشمن دگیل، اؤز اداره سیستسمینه بیر اطمینان سوپاپی کیمی حئساب ائدیردی. ایران ممالیکی محروسه سینده پارلامئنتاریستی بیر سیستیم حیاتا کئچمه دیگی و ایراندا حزب رستاخیز تک باشینا حاکیم اولدوغو اوچون حزب نژادپرست جبهه میللی، میللی مذهبی لر، حزب میللت و حزب پان ایرانیست شاه سیستیمی اوچون بیر سوپاپ (سوپاپ اطمینان) رولوندا گؤرونوردولر. دئمک شاهین قالیقلاری مشروطه چیلرین حزب نژادپرست جبهه میللی نی اؤز قورولتایلارینا دعوت ائتمه سی و حزب نژادپرست جبهه میللی ایرانین شاهچیلاری (مشروطه خواهلاری) اؤز قورولتایلارینا دعوت ائتمه سی هئچ ده تعجب دوغورمالی دگیل. حزب نژادپرست جبهه میللی و میللی مذهبیلر ایرانین یئنی تاریخینده اوستکی فاکتلاری گؤزدن کئچیردیکده هم توربادان یئمیشلر، هم ده آخیردان.
حزب جبهه میللینین سایتلاریندان دا گؤروندوگو کیمی اونلار فقط حاکیمته یاخین اولماق و اؤز نظرلرینی حاکیمته دیکته ائتمک ایستیرلر. بو حاکیمت ایستر کئچمیشده کی شاه رژیمی و ایسترسه ده ایسلام جومهوریسی اولسون. آشاغیداکی آدرسده کی درگینین باشلیغینا دیققت یئتیرمک بو مسئله نی آنلاماق اوچون کیفایت ائدر. چیتات: «استقرار حاکیمیت ملی (اوخو فارس حاکیمیتی) هدف جبهه ملی ایران است» (دیرناق ایچینده کی آچیقلاما بیزه عاییددیر). http://www.jebhe.org/payam_Last.htm
دئمک حزب جبهه میللی نین اوپوزیسیون گؤرونمه سی اونون دئوکرات اولدوغو دگیل، هر زامان بیر سوپاپ کیمی حاکیمیتی باشقا گوجلرین الینه کئچمه دن قوروماق آنلامی داشیمالیدیر.
گئنه ده اوخویوروق: »دشمنی و نفرت مرحوم محمد رضا شاه نسبت به جبهه ملی ايران به مراتب بيشتر از ديگر گروه های اپوزيسيون سلطنت بود. شاه فقيد، در ماه های پايانی زندگی اش و در بستر مرگ کتابی را با کمک مشاوران به زبان انگليسی نوشته است با نام «پاسخ به تاريخ» – که به فارسی هم ترجمه شده است- محتوای اين کتاب سرشار از توهين و تحقير و نفرت به مصدق، جبهه ملي، مرحوم دکتر فاطمی و حتا مرحوم دکتر بختيار است. همان دکتر بختياری که آبروی خود را در راه کمک به ماندگاری سلطنت معامله کرد؛ ولی متأسفانه در آن برهه که تمام فرصت ها از دست رفته بود و گردونه ی انقلاب به انتهای سرازيری رسيده بود، شاه از بختيار توقع معجزه ای را داشت که سه سال پيش می بايست رخ ميداد.«
اوسته کی عبارتلری اوخودوقدا مولیفین اؤزونون ده شاهدان هئچ ده پیسی گلمه دیگی اورتایا چیخیر. دئمک اوچ ایل اؤنجه دن، شاه حاکیمیتی جبهه میللی ایرانا وئرسه ایمیش بو گون ایسلام جومهوریسی ایران ممالیکی محروسه سینده حاکیم اولمایاجاق ایمیش، فارس شوونیستلری ده بوگون راحات میندیکلری آتلارینی تومارلایاراق قوزی آذربایجان جومهوریتینی داها دا آرتیق فیشارا قویاجاقلارمیش. گئنه ده اوخویوروق: "....در برگهای ديگر کتاب هم به کرات از هرگونه توهين و افترا نسبت به دکتر مصدق و مليون کوتاهی نکرده است. او حتا ناخوشنودی خود را از انتصاب بختيار به عنوان نحست وزير پايان بحران هم، اعلام می دارد و می نويسد: «بختيار را بر من تحميل کردند». اين جمله، اين معنا را دارد که شاه در آن لحظه هم، نمی خواسته است از جبهه ملی کمک بگيرد؛ و از روی ناچاری تن به اين کار داده است. نمونه اش ندادن قدرت لازم به وزير جنگ بختيار است که قرار بود تيمسار ارتشبد جم باشد"(1).
بورادا موؤلیف حزب نژادپرست جبهه میلی ایرانین بیر سوپاپ رولو اوینادیغی نی درک ائده بیلمیرویا بیله رکدن حزب نژادپرست میللی ایرانی فارس دیل و مدنیتی نی ایران ممالیکی محروسه سینده حاکیم ساخلاماق اوچون هر زامان تهران حاکیمیتینه دایالی و اوپوزیسیون رولوندا ایکی اوزلو و قاباریق گؤرونمه سین ایسته میر. بو دا تهراندا. حاکیمیت دییشیکلیگی لازیم گؤرونونن زامان کیلیدی پوستلاری اله کئچیرمک واسیطه سی ایله فارس دیل و مدنیت حاکیمیتی نی ایران ممالیکی محروسه سینده ثابیت و ینیلمز ساخلاماق نیتی داشیمالیدیر. گئنه ده اوخویوروق:
"آقای داريوش همايون! به آگاهی شما و دوستان شما برسانم، آن کسانی که به نام جبهه ملی ايران خارج از کشور، در کنگره ی مشروطه خواهان شما شرکت کردند، کاملاً از جانب خود و به عنوان افرادی مجرد، به ميهمانی شما آمده بودند و به هيچوجه از سوی جبهه ملی نمايندگی و مأموريت نداشتند. طبق قراری که از جانب دبيرکل و مشاوران او به عمل آمد، تصميم براين بود که هرفرد به صورت تجريدی می تواند دعوت را بپذيرد، شرکت کند و مستمع سخنان ديگران و دگرانديشان باشد؛ و اگر برايش وقت سخنرانی تعيين شده بود و خواست سخن بگويد، مواظب حرمت کلام باشد، سخن را به ثمن بخس نفروشد و فقط از سوی خويشتن خويش و بدون هيچگونه نمايندگی و ابراز وابستگی از سوی دبيرکل جبهه و هيئت مشاوران وشورايعالي، اظهار نظر کند. بنا براين افراد سخنران اگر در سخنانشان اظهار می دارند که جبهه ملی خارج کشور می تواند با سلطنت طلبان- البته در فورم حکومت مشروطه- همراه و مؤتلف باشد، يا اگر در لفافه رسانده است: ما با بازگشت آقای رضا پهلوی به سلطنت – البته در لعاب شيرين مشروطه و يا درکفن پوسيده ی مشروطه ی مرحوم – موافقيم؛ و در اينجا هم برای اين گردآمده ايم که اين حسن نيت و تعامل را نشان و نمايش بدهيم، سخنی به غايت بيجا گفته و گفته اش با مواضع جبهه ملی ايران در تضاد کامل است"(1).
اوسته گؤروندوگو کیمی شاهچیلارین باشچیسی داریوش همایون بو حزب نژادپرست جبهه میللی ایرانین ( فارس تشکیلاتینین) موؤلیفین نظرینجه سیررینی آچاراق شاهچیلار ایله هم پیمان اولدوقلارینی بلکه ده بیلمه دن اجتماعیته سرگیله مه گه چالیشمیش دئمک ایسته ییر. بوندان یانا دا داریوش همایون فارس دیل و مدنیتی اوزرینده شاهچیلار ایله اتفاق نظری اولان حزب نژادپرست جبهه میللی یانچیلارینین غضبی ایله اوزله شیر. محمد علی مهر آسا شاهچیلاری پیسله مک پوزو ایله اؤزونه آیدین و ضیالی پوزو وئره رک یازیر:
"نيک بينديشيم که دوره ای که روشنفکران و آگاهان جامعه به درستی آن را استبداد مطلق می نامند، برای عوام زمان آزادی است. زيرا عوام آزادی را در امنيت می بيند. ايجاد امنيت و رهائی از دست خانها و فئودالها از يک طرف و از دست گروه ها و احزابی نظير دموکرات و اعتداليون و... از سوی ديگر، که ايران را به ميدان نبرد تبديل کرده و کوچه به کوچه و خانه به خانه و بام به بام در تعقيب يکديگر بودند و باهم می جنگيدند، در نظر مردم عادی عين آزادی است؛ و اين امنيت را رضاخان برايشان تأمين کرده بود. آن ناامنی ها و بلبشوهای حاصل دسته بندی های بعد از انقلاب مشروطيت، درسال 1357 فقط در صفحات بعضی از تاريخها جا داشت و در خاطره ها اثری از آن نبود. اما امروز، پی آمدهای انقلاب 1357 هنوز در لوح محفوظ خاطره ها ماندگار است و حتا جوانهای کنونی نيز با آن آشنا بوده و در حال حاضر هم آن را لمس ميکنند. ما نيک به ياد داريم که در دو سال ابتدای انقلاب با استفاده از آزادی هايی که دولت موقت فراهم کرده بود، چه ترکتازی ها و چه گروه بندی هايی همراه با جنگ و جدال مسلحانه و خونين در اکثر نقاط کشور رونق گرفت. حدود 100 گروه دينی و غير ديني، کمونيست و ملي گرا چون قارچ سر از زمين درآوردند و با شتابی حيرت انگيز به تبليغ و تفتين و تنقيد و تزوير و تضييع پرداختند و به دشمن همديگر تبديل شدند. هر يک از اين گرو ها با وجود بی تجربگی مطلق و بدون برآورد توان مالی و معنوی خود و بدون ارزيابی و نگاه دقيق به تعداد هواداران و ميزان محبوبيتشان در ميان مردم، به چيزی کمتر از قبضه کردن کل حاکميت رضايت نمی دادند"(1).
یوخاریدا گؤروندوگو کیمی موؤلیف اؤزو احزاب آزادلیغی و دئموکراتیک بیر اورتامدان هئچ ده خوشو گلمیر. او اؤز فیکیرینی بیان ائدرکن عوام اینسانلارین دالیندا گیزلنمه گه چالیشیر. بیر چوخلاری آذربایجان تجدودلوک حرکاتی نتیجه سینده یارانمیش دئموکرات و اعتدالیون وساییره ... پارتیلرین قورلدوغو و یاراندیغی زامان و اورتامی یاشامادیقلاری اوچون موؤلیفین پیسله دیگی 1358 اینجی (1979 اینجی) ایلی بوگونکو انسانلارین چوخو یاشامیش و مورلیفین یئریتدیگی فیکیرلر اوزره قضاوت ائتمک داها راحات اولا بیلر. 1358 (1979) دا تهراندا مرکزی حاکیمیت تثبیت اولمادیغی اوچون ایران ممالیکی محروسه سی بیر ایللیک دئموکراسی دوورونو یاشادی. گئنه ده اوخویوروق:
"مهندس مهدی بازرگان و دولت موقتش عليرغم فضائی باز و
دموکرات که بر پهنه ی ايران گشوده بود، بلافاصله در زير تازيانه ی انتقاد و عناد سه
گروه کاملاً متباين و متضاد قرار گرفت:
1- آخوندهای تشنه ی قدرت و حکومت، که عجولانه و حريصانه در سودای سروری و لفت و ليس
بودند. چنانکه در همان دولت موقت هم بالاخره معاونت چندين وزارتخانه را به دست
آوردند.
2- اغلب همراهان خود مهندس بازرگان، نظير بنی صدر و قطب زاده که هوای رياست آنها را
به نقادی از بازرگان و تضعيف موقعيت دولت موقت کشانده بود.
3- گروه های چپ و کمونيستی که تعدادشان آن زمان نزديک 15 بود و امروز به پنجاه
رسيده است.
شوربختانه گروه نخست و سوم، مخالفتشان به مانند گروه دوم تنها لفظی و شعاری نبود؛
گروه نخست با استفاده از تحجر عوام و گروه سوم با به کارگيری اسلحه، عملاً جنگهای
خانگی را شروع کردند که به جای سودآوری برای ملت، به نفع خمينی و دستگاه فقيهان به
پايان رسيد. اگر جنگ عراق پيش نمی آمد، بعيد نبود که ما گرفتار يک جنگ خانگی می
شديم.
آری گروه های مخالف و معاند پس از انقلاب سال 57 درست شبيه به زمان مشروطيت رو در
روی هم ايستادند و غير از جنگ لفظی و بُهتان، به حذف فيزيکی هم نيز روی آوردند. پس
چنين تجربه ای هنوز در يادها ماندگار است و اتحاد و ائتلاف را ناممکن می سازد"(1).
موؤلیف بورادا مهدی بازرگانین دئموکرات اولماسینی سرگیله مه گه چالیشیر. آنجاق حاکیمیت اوغروندا قاپیلار آرخاسیندا نه اولدوغونو آچیقلامیر. اوسته کی یازدیغی عبارتلر اوزره فیکیر یوغونلاتدیقدا میللی مذهبیلرین قبضه ائتدیگی پوستلار اوزره بلوکلاشمالار حیاتا کئچیردی. ماللالارین حاکیمیت تجروبه سی اولمادیغی اوچون بیر یاندان تجروبه کسب ائتمه گه چالیشیر و باشقا یاندان یاشلی میللی مذهبیلر ایله آووروپادان گلمیش جاوان میللی مذهبلر(بنی صدر و قطب زاده لر) آراسینداکی گؤروش آیریلیغیندان فایدالاناراق ایکینجی آشامادا بنی صدری جومهور رییسی و ساییره... ائدیر و اوچونجو مرحله ده اونلاری اؤز پوستلاریندان ترخیص ائتمه گه قالخارکن بنی صدرجاوان میللی مذهبیلر(فارس تشکیلاتی مجاهیدین خلق) واسیطه سی ایله ماللالار علیهینه جبهه اولوشدورماغا و حاکیمیتی تک باشلارینا قبضه ائتمه گه چالیشیر. دئمک یاشلی میللی مذهبیلر حاکمیتدن اوزاقلاشیب اوپوزیسیون دورومونا دوشرکن، گنج میللی و مذهبی لرتهران حاکیمیتینی ایران ممالیکی محروسه سی نین ائتنیک توخوشونو(بافتینی) و فارس تشکیلاتلارینداکی فیکیر مختلیفلیگینی نظره آلمادان قبضه ائتمه گه چالیشیردیلار. دئمک، شاه رژیمی فارس دیل و مدنیتی اساسیندا ایران ممالیکی محروسه سینی فارس اولمایان میللتلرین قبریستانینا دؤندرمک ایستیردی ایسه، فارس میللی و مذهبی تشکیلاتلار فارس دیلی و شیعه لیک اساسیندا ایران ممالیکی محروسه سینی فارس اولمایان میللتلرین قبریستانینا دؤندرمک ایسته ییردیلر. دئمک، 1357/1358 ده کی دئموکراتیک وضعییت مهدی بازرگان و کابینتی نین دئموکرات اولماسیندان دگیل، تهراندا حاکیمیت بوشلوغوندا یارانمیش وضعیت ایدی. بو حاکیمیت اوغروندا چکیشمه لره باخمایاراق فارس شوونیستلری زامان گئدیشی ایله ایران ایسلام جومهوریسی ایداره لرینه سوخولاراق فارس اولمایان دیل و مدنیتلری دولاییلی بیچیمده خاریجی سایماغا و اجتماعیتده فارس اولمایان دیل و مدنیتلره عرض اندام ائتمه گه امکان وئرمه دیلر.
قایناقلار
1 محمد علی مهر آسا: http://www.iran-chabar.de/1383/07/26/mehrasa830726.htm
ایشیق سؤنمز 18.04.2004