????????? ????? ????? ??? ????????? ???? ???????? ? ???????? ??? ?????????? ??????

آذربایجان میللی حرکتی نین تهرانداکی فارس حاکیمیتی و مخالیفتی نین قارشیسیندا توتومو

آذربایجان دیل و مدنیتینی اساس گؤتورموش آذربایجان میللی حرکتی فارس مفکوره لی شخص و تشکیلاتلارین کؤلگه سی آلتینا بارینمادان، اؤز مستقیللیگینی قورویاراق ائتنیک آذربایجان تورپاقلاریندا گوج اولما مفکوره سینی دینج یوللار ایله خالق کیتله سینه آشیلاماغا چالیشمالیدیر. دئمک بیر چوخلاری نین دوشونجه سی نین ترسینه اولاراق دالقا دئیه هر هانکی فارس مئییللی آخینلارین کؤلگه سی نین آلتیندا کئچیسی اولسا بیله بارینماغا دوشونمک آذربایجان میللی حرکتینی فارس مفکوره سینه قوربان ائده جک بیر گؤرونوم ساییلار. بیر چوخلاری تهرانداکی حاکیمیت قارشی دورماسینی نظره آلاراق فارسچی اصلاح طلبلر (فارس تمامیتچیلری) ایله بوگون ایش بیرلیگی ائتمه نی آذربایجان میللی حرکتی نین چیخارلارینا اویقون حئساب ائدرلر. اونلار بو گؤروشلری اؤنه سوررکن دونیادا باش وئرمیش بعضی ایش بیرلیگی و اتفّاقلاری دا بیر اؤرنک اولاراق آذربایجان میللی فعاللارینا یانسیتماغا چالیشارلار.

دونیادا باش وئرمیش ایش بیرلیکلرینی نظره آلارکن اونلارین هانکی مقاملاردا ایش بیرلیگینه واردیقلاری و هانکی پارامئترلر اوزره اوزلاشدیقلارینی دا نظره آلدیقدان سونرا بئلنچی تکلیفلرین دوزگون اولوب اولمادیقلارینی گؤتور قوی ائتمه لی ییک. اوسته ایشاره ائتدیگیمیز کیمی دؤلتلر آراسینداکی ایش بیرلیکلر بیر بیرلری نین آل جیزقیلارینا (قیرمیزی خطلرینه) سایقی و احترام ایله یاناشماق اساسیندا حیاتا کئچن بیر مسئله دیر. اؤرنک اولاراق بیرینجی دونیا ساواشینی نظره آلاق: - بو ساواشدا آلمان دؤلتی غربده فرانسه و انگلستان دؤلتلری ایله ووروشار و اؤزونه ایش بیرلیگی و متفق آرارکن، اؤتریش- مجار ایمپئراتولوغونون آل جیزیقیسینا سایقی ایله یاناشاراق روسیه طرفیندن حیمایت اولونان سئرب گوجلرینه ده قارشی قویماغی گونون اؤنملی مسئله لریندن بیری حئساب ائده رک یولی آیی نین بئشینده دونا شاهلیغی آدلانان مجار – اؤتریش دؤلتی ایله ایش بیرلیگی سرگیلمگه چالیشمیش. اؤتریش- مجار دؤلتی سئربستانلا اؤز قارشی دورماسینی محلی بیر مسئله کیمی اله آلماق ایسترکن آلمان حکومتی روسیه علیهینه ساواش آچماغی داها اؤز مقصدینه اویقون حئساب ائتمیش. آلمان دؤلتی نین باخیشینا گؤره روسیه اورودوسونون سایی چوخ اولدوغو اوچون روسیه ایمپراتورلوغو گلجکده آلمان دؤلتینه بیر تهلوکه اولاجاق ایمیش [1]. آلمان حکومتی نین بو توتومو ایله اؤتریش دؤلتی جسارتلنمیش و سئربلر علیهینه ساواشاجاغینی بیلدیرمیش. بیر نئچه گون ایچریسینده آلمان ایکی جبهه ده ساواشمالی اولموش (گونچیخان طرفده روسیه و سئربلر، گونباتان طرفده فرانسه و انگلستان). بیرینجی دونیا ساواشیندا اورتاگوجلر (آلمانیا، اؤتریش- مجارستان) بیر یاندان و انگلستان، فرانسه و روسیه ائله جه ده سئربلر آیری بیر یاندان بو ساواشی آلاولاندیرماغا چالیشمیشلار. آلمان دؤلتی انگلستان و فرانسه دؤلتلرینه قارشی قویماق ایسترکن بئلژیک و لوگزامبورگ دا بو ساواشا بیر قوربانلیق کیمی قاتیلماق زوروندا قالمیشلار. سونرا عثمانلی و بلغاریستان دؤلتلری ده بو ساواشا قاتیلماقلا اورتا گوجلر داها دا گوجلنمیش. بونون آرخاسینجا ژاپون، ایتالیا، پرتغال، رومانی، یونان و آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری دا ساواشا قاتیلمیشلار. ساواش آلانی گئنیشلندیکدن و بؤیودوکدن سونرا ییرمی بئش مملکت و اونلارین مستعمره لری انسان سایی باخیمیندان 1.350000000 نفر بو ساواشا سوروکلنمیشلر. دئمک، آلمان دؤلتی اؤز چیخارلارینی نظره آلاراق سئربلره قارشی مجار – اؤتریش دؤلتی ایله بیرلیک سرگیلمگه چالیشدیغینا باخمایاراق مجار- اؤتریش دؤلتی نین وارلیغینی دا گؤز آردی ائتمه میش (داها آرتیق بیلگی ومعلومات اوچون باخ بیرینجی دونیا ساواشی).[2] ایران ممالیکی محروسه سینه گلدیکده فارسچی، تمامیتچی و انحصارچی گوجلر ایله آذربایجان میللی مسئله سی نین باغلاشدیغی ایزگیده (نقطه ده) ایکی مسئله دن بیری آرادان قالدیریلمالیدیر:

1- ایران ممالیکی محروسه سینده آذربایجان میللی مسئله سی و میللیتلر مسئله سی نین دانیلماسی:

ایران ممالیکی محروسه سینده آذربایجان میلللی مسئله سی و میللیتلر مسئله سی نین سیاست مئیدانیندان سیلینمه سی ایله ایران ممالیکی محروسه سینده 1925 اینجی ایلدن باشلامیش دیل و مدنیت سوی قیریمی سورجی سونا دوغرو ایلریلمکله الکن فارس دیلینه اساسلانمیش فارس ایمپئریاسی فارس میللی دؤلتی و مملکتینه چئوریله بیلر.

2- تهران حاکیمیتینه مخالیف فارسچی شخص و تشکیلاتلار آذربایجان فاکتورونون بؤلگه ده وار اولماسینی قبول ائده رک سیاسی تشکیلاتلانمالارینی ائتنیک فارس ولایتلرینه گئری اوتورداراق ائتنیک آذربایجان تورپاقلارینی آذربایجانین میللی و محللی گوجلرینه تسلیم ائتمه سی:

فارسچی گوجلر آذربایجان میللی مسئله سی و میللیتلرین حاقلاری نی قبول ائتمکله بؤلگه یه دئموکراسی و انسان حاقلاری مسئله سی آیاق باساراق بؤلگه سیاست باخیمیندان دئموکراتیکلشمگه، مدنیلشمگه دوغرو ایلریلمگه باشلایاراق خالقلار آراسیندا تاریخده کی مدنیت آل وئریشی و کولتور آخینی و باغلاری یئنیدن جانلانماغا باشلار.

بو اوسته کی ایکی فاکتورون هر بیری نین حیاتا کئچمه سی ایران ممالیکی محروسه سینده ایناندیریجی ایش بیرلیگیندن صحبت ائده بیلر. ترس دورومدا و عکس حالدا هر هانکی بیر ایش بیرلیگی و ائتلافین حیاتا کئچمه سی یارا اوزرینده باغلانمیش بیر کؤزمه ماهیتی داشییاراق زامانیندا قاناماغا و داها آرتیق انسانلارین اؤلومونه یول آچابیلر. گونئی آذربایجان شخص و تشکیلاتلاری نین بوگون نئجه تشکیلاتلانماسی سؤز قونوسو اولدوقدا "گونئی آذربایجان توپلومونون تشکیلاتلانماغا گئده جک، گوج اویقولاماغا قابیل اولاجاق مدنی و سیاسی یولو" آدلی مقاله نین اوخونماسینی اؤنرمک ایستردیک.[3]

دئمک، فارس مخالفتی آذربایجان دیل، مدنیتی وایجتماعیتینی جدی نظره آلمادیغی و آذربایجان تشکیلاتلاری ایله سیاست مئیدانیندا اوتوروب دانیشماق ایستمدیگی دورومدا آذربایجانلی شخص و تشکیلاتلاری نین فارس مخالیفتینه یونگوللوک ائتمکلری منطیق داییره سینه سیغماز گؤرونر.

تهران حاکیمیتی و مخالفتی نین بوگون ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر مسئله سینه یاناشمالارینی نظره آلارساق، فارس حاکیمیتی و مخالفتی بیر بیرلرینی ییپرارکن، ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر اؤزلری اوچون دوشونجه وفیکیر باخیمیندان موستقیل میللی مرکزلر اولوشدورماغا چالیشاراق یئری گلدیکده باشقا ائتنیکلر ایله بیرلیکده فارس ایستعمارینا قارشی قویمانی نظردن قاچیرمامالیدیرلار.

[1] Deutsch-Historisches Museum, Das Attentat von Sarajevo: http://www.dhm.de/lemo/html/wk1/kriegsverlauf/sarajewo/index.html

[2] ایشیق سؤنمز، روسیه بولشویکلری ایله ائمپئریالیست گوجلری جایناغیندا تورکیه نین یئر آلماسی و قافقازلارداکی جمهوریتلرین گلجکلری: http://www.isiqsonmaz.com/Seite60.htm#_ednref2

[3] ایشیق سؤنمز، گونئی آذربایجان توپلومونون تشکیلاتلانماغا گئده جک، گوج اویقولاماغا قابیل اولاجاق مدنی و سیاسی یولو: http://www.isiqsonmaz.com/Seite224.htm