????? ????

بیلیم دیلی گئنیش آنلاییشدا هر هانکی بیر بؤلومون (رشته نین) دیلیدیر. بو دیل او بؤلوم ایله اوغراشانلار آراسیندا بیلیم آچیسیندان گؤروش آلیش وئریشینده و دانیشیقلاردا بیر بیرلرینی باشا دوشمک اوچون آراچلیق ائدر[1]. بیلیم دیلی بؤلوم و رشته آچیسیندان بیچیملنمیش (شکیللنمیش)، یئرینه اوتورموش و ایستاندارد اولموش بیر دیل ساییلار. یئرینه اوتورموش و ایستاندارد دئییملر بؤلوملرده بلیرلنمیش (معلوم اولموش) شئی لری اؤیرنمک و اونلار آراسیندا ایلگی و رابیطه یاراتماق اوچون کؤمکلیک ائدر. قیلیقدا (عملده) ایسه بیلیم دیلی ایشلرینی حیاتا کئچیرمک اوچون دئییم بیلگینلری (عالیملری) و بؤلوم سؤزلوکلری (کتابهای مربوط فرهنگ لغت و اصطلاحات رشته خاص) اولگو ساییلاراق اونلاردان کؤمک آلینار.

اؤتریش مملکتی نین وین شهرینده کی وین اوجاغی "Wiener Kreis" نین چالیشانالاری دیل بیرلیگی یاراتماق ایستگی ایله ایچریکلی (محتوی) و گؤرونوشلو (ظاهری) ایفاده لری بیر بیری نین یئرینه اوتورتماغا چالیشمیشلار. اونلارین بیر چوخلاری نین گؤروشونه گؤره ایچریکلی ایفاده گلنک و عنعنه باخیمیندان بیر امتیاز اولوشدورغونا باخمایاراق آنجاق باشا دوشونولورسه، دوغرو و دوزگون ایفاده ساییلار. اونا دا گئرچک وحقیقی دیل بیلیمی آدی وئرمک اولار.

تاریخده بیلیم دیللرینی بیرلشدیرمک اؤرنک اولاراق اینگلیسجه یه یؤنلمک اوچون چالیشمالار اولموش. یئری گلمیشکن تاریخده کی بو چابا و چالیشمالارا گؤز گزدیرمگه چالیشاق.

گونباتان اؤلکه لرده اویقارلیق آچیسیندان یونان توپلومو باشاریقلی اولدوغو اوچون یونان دیلی بیلیم دیلی ساییلارمیش. بو دوروم روم ایمپراتورلوغو دؤنمینده ده اؤز گونجللیگینی قوروموش. بئله لیکله روم ایمپراتورلوغوندا دا یونان دیلی لاتین دیلی قارشیسیندا اؤز موقعیتینی قوروموش. اورتا چاغدا دینی مدرسه لرده یونان دیلی نین اوخونماسینا باخمایاراق زامان گئدیشی ایله لاتین دیلی تک باشینا بیلیم دیلی دئیه اؤزونو غرب دونیاسینا تحمیل ائتمیش. بئله لیکله بیر کتابین لاتینجه یاییلمادیغی کیچیک بیر جنایت کیمی قلمه آلیناراق بو کتاب بیلیمه دایالی و عئلمی ساییلمازمیش.

آسیادا ایسه قرآن عربجه اولدوغو و ایسلام دورمادان یاییلدیغی اوچون عرب دیلی بیلیم دیلی اولماغا باشلامیش. بو گلیشملرده ابن سینا و ابن رشد کیمی بیلگین و عالیملرین ده بؤیوک قاتقیسی اولموش.

اون بئشینجی عصیرده بیلیم دونیاسینداکی کتابلارین دؤرتده اوچونون لاتینجه چاپ اولوب یاییلدیقلارینا باخمایاراق هومانیسم مکتبی نین گلیشمه سی ایله اون آلتینجی عصیرده لاتینجه اؤز موقعیتینی الدن وئره مگه باشلامیش. بئله لیکه غرب دونیاسیندا فرانسه و اینگلیسجه و سونرا آلمانجا بیلیم دیلی دئیه چیچکلنمگه باشلامیشلار. 19- اونجو و 20- اینجی عصیرده آلمان دیللی ویلایتلرده یئنی تاپینتیلارین باش وئرمه سی و بو دیلده یئنی اثرلرین چاپ اولماسی آلمان دیلی نین بیلیم آلانیندا رولونو داها دا یوکستمیش[2]. بیرینجی وایکینجی دونیا ساواشیندان سونرا اینگلیس دیلی بیر چوخ ساحه لرده فرانسه و آلمان دیللرینی گئری اوتورداراق دونیانین بیرینجی بیلیم دیلی اولماغا باشلامیش. اینگلیس دیلی نین بیلیم دیلی اولماسی بیر یاندان انگلیستانین ایمپراتورلوق حاکیمیتینه اساسلانارکن باشقا یاندان آمریکا بیرلشمیش دؤلتلری نین بیرینجی گوج دئیه اورتایا چیخماسی و ایکینجی دونیا ساواشیندا بیر قورتولوشچو کیمی آوروپا دؤلتلری و روسیه بولشویکلری ایله بیرلیکده آلمان فاشیستلیگینه قارشی ساواش آچاراق انگلیستانلا بیرلیکده دونیا اجتماعیتینه بیر داها اینگلیس دیل هئگمونیسینی تحمیل ائتمه سی ایله ایضاح ائدیلمه لیدیر. آلمان فاشیست حاکیمیتی نین اورتایا چیخماسی ایله 1933- 1945 ایللرده بیر چوخ آلمان یهودی بیلگینلری و 1945- اینجی ایلدن باشلایاراق آلمان بیلگینلری نین بیر چوخونون آلمانیانی ترک ائده رک آمریکا بیرلشمیش دؤلتلرینه آخین ائتمکلری و اینگلیس دیلینده یازیب یاراتمالاری اینگلیس دیلی نین بیرینجی بیلیم دیلی اولماسیندا بؤیوک روللاری اولموش. آلمان کولتور اوجاغی نین وئردیگی بوگونکو بیلگیلره اساساً طبیعی بیلیم آلانلاریندا آلمانجا بیلیم دیلی اولاراق اؤز اؤنم و اهمیتینی ایتیرمیش ساییلار[3].

[1] Benesch, Eduard: Die formale Struktur der wissenschaftlichen Fachsprachen in syntaktischer Hinsicht. In: Bungarten, Theo (Hrsg.): Wissenschaftssprache. München 1981, S. 185.

[2] Karl-Otto Edel : Die Macht der Sprache in der Wissenschaft: http://www.fh-brandenburg.de/uploads/tx_userfhbtermine/Macht_der_Sprache.pdf

[3] Deutscher Kulturrat, Wissenschaftssprache Deutsch liegt im Sterben: http://www.kulturrat.de/detail.php?detail=1478&rubrik=2