ایران دؤلتی و ایران دیل قوروپو آدی نین اورتایا آتیلماسی

بیلیندیگی کیمی 13-اونجو یوز ایلده زرتشتلوک مؤبدلری سینه دن+ سینه یه کؤچموش ناغیللاری زرتشتون بویوروغو و اونون دینی دئیه کاغیذ اوزرینه گتیره رک ایلک اولاراق اونلاری موضوعسونا گؤره "گات" و سونرا بو "گات"لاری اویستا باشلیغی آلتیندا کتاب ائتمیشلر[1]. بو کتابین  موللیفی کیم، یوخسا کیملر اولوب اولمادیغینا باخمایاراق فارس ایستعمار گوجلری بوگون 13-اونجو یوز ایل (تقریبن 750 ایل اؤنجه) بیر ناغیل کیمی او کتابدا مطرح اولموش ائران وئژ "Ērān Vež" کلمه سی نین آلمانجایا کؤچورولموشونو فارسلاشدیراراق "ایرانویچ" دئیه ایران ممالیکی محروسه سی نی باشدا آذربایجان تورپاقلارینی فارس  ایستعمارچیلیغی و راسیستلیگی نین تاریخی ملکی حئساب ائتدیرمگه چالیشاراق فارس اولمایان دیل و مدنیت صاحابلاری نی کولتور سوی قیریمینا (مدنی قتل عاما) تابع توتولمالارینی توجیه ائتمک ایسترلر.

موضوعموزدان اوزاق دوشمَیَک دئیه فردوسی زامانینداکی قزنه لیلر دؤلتی نین خریطه سی نی نظره آلارساق، مسئله نین هانکی آشامادا آخین ائتدیگینی داها راحات باشادوشموش اولاریق.

 بو خریطه، فردوسی نین شاهنامه کیتابیندا وورقولادیغی "ایران" سرحدلرینی ده بیر اؤلچوده اورتایا قویموش اولار. فردوسی سلطان محمود غزنه لی حؤکوم سوردوگو تورپاقلاری "ایران" آدلاندیرمیش، بو تورپاقلارین گونباتانی و غربینده کی تورپاقلار عباسی خلیفه لیگی، گونچیخان و شرق طرفینده کی تورپاقلار ایسه هیندوستانین گوزئییی و تَببَتین گونباتان بؤلگه سی ساییلار. بو آچی و زاویه دن فردوسی سسلندیردیگی یئر آدلاری او گونکو "ایران" نین هارا اولدوغونو تانیماق اوچون دیققق چکیجیدیر، اوخویوروق:

سپه را ز زابل به ايران كشيد --- به نزديك شهر دليران كشيد. 

(فرض اولموش) دوشمن زابول شهریندن، عباسیلر، اسلام خلیفه لیگی دؤلتی طرفینذن قوشونو ایگیتلر مملکتی ایرانا (غزنه و قندهار ولایتلرینه) یاخینلاتدی.

چو از شهر زابل به ايران شوم ---  به نزديك شاه دليران شوم

زابول شهریندن ایرانا (قزنه لیلر دؤلتینه، قندهار و غزنه ولایتلرینه) گئتسم، ایگیتلر شاهینا یاخینلاشارام.

چه بايد مرا جنگ زابلستان ---- و گر جنگ ايران و كابلستان ..

ایرانلا کابول ساواشی باشلارسا، نییه گرک من زابولستان ایله ساواشام و دؤلتچیلیگیم خطره دوشه. دئمک، او زامان کابول ده ایران ساییلمیر. بئله لیکله ده فیردوسی سلطان محمودا تمکینلی اولماق درسی وئرمگه  وئرمگه چالیشار. فردوسییه گؤره ایلک آشامادا اله کئچیریلمیش کابول ویلایتیندن خاطیرجمع اولماق لازیم. ترس دورومدا یئنی تورپلاقلار آلاق دئیه غزنه لی دؤلتچیلیگینی خطره سالماق دوزگون ساییلماز. 

ز زابل به ايران ز ايران به تور --- براي تو پيمود اين راه دور ..

 همه سوي دستان نهادند روي --- ز زابل به ايران نهادند روي ...

عربلر حاکیمیتی آلتیندا اولان تورپاقلاردان و زابولدان ایرانا (غزنه ولایتینه) و اورادان دا تورا (توران و اورتا آسیایا) آخین ائدرکن  سنی (غزنه لیلرین حاکیمیت تورپاقلارینی) اؤز حاکیمیتی آلتینا آلماق اوچون بو اوزاق یول و مسافه نی گئری ده بوراقمیش و طی ائتمیشلر.  فردوسییه گؤره: عربلر هر یئره آیاق باسمیشلار، اونا ال قویموشلار، اونو اؤز حاکیمیتی آلتینا آلماغا چالیشمیشلار. عربلر زابول شهریندن ایرانا (غزنه ولایتینه) اوز گتیرمیشلر و هجوم ائتمیشلر.  فردوسی دوشونجه و فیکیر باخیمیندان سالدیریق و هوجومون نه اولدوغونو ایضاح ائتدیگینه باخمایاراق غزنه لی سلطان محمودون اسلام خلیفه لیگینه قارشین باشاریلی اولماسینی گؤررکن سلطان محمودو اؤومگه و مدح ائتمگه چالیشار، اوخویوروق:
از ايران ره سيستان بر گرفت ---از آن كارها مانده اندر شگفت ...

برآشفت و انديشه اندر گرفت--- ز ايران ره سيستان برگرفت.  

ز ايران وز كشور نيمروز -- همه كار داران گيتي فروز ..

شهنشاه ايران و زابلستان --- ز قنوج تا مرز كابلستان.  
چو دارا از ايران به كرمان رسيد --- دو بَر از بزرگانِ لشكر نديد ...

دئمک دارا، سلطان محمود ایراندان سیستانا یوروش و هوجوم ائدرکن بوتون مملکت سیاستچیلری زابول شهریندن تبتده اولان قنوج چایی و کابل ولایتی ایران شاهینا حئیران قالاراق، قورخو حیسسی کئچیرمگه و دوشونجه یه دالماغا باشلامیشلار. شاه ایراندان (غزنه ولایتیندن) کیرمانا یئتیشدیکده و کیرمانی اؤز حاکیمیتی آلتینا آلدیقدا ساق و سولوندا اولان قوشون باشچیلاریندان کیمسه نی (هئچ کیمی) گؤرمه میش. دئمک، یئرلیلیک فاکتی بو اوستکی مصراعلاردا قوشون باشچیلاری اوچون اؤنملی رول اوینامیش. غزنه و اطرافینداکی تورپاقلار اوزره حاکیم اولماغا جان آتان یئرلی قوشون باشچیلاری گونباتانا و غربه دوغرو آخین ائتمگه مئییلی اولمادیقلارینی بو مصراعدا فردوسی آچیق بیچیمده اورتایا قویار. سونرالار غزنله لیلر حاکیمیتی نین گئنیشلنمیش سرحددی گونباتاندا ری شهری اولموش. بونا باخمایاراق دانداناغان (بوگونکو عشق آباد) یاخینلیغیندا سلجوقلولاردان یئنیلمیش و شکسته اوغرامیش غزنه لی حکؤمتی داها آرتیق دیرنمه دن یئنیلگه یه اوغرایاراق سلجوق اوغوللاری یئنی اله کئچیرمیش توپراقلارا "ایران ممالیکی محروسه سی" آدی وئرمگه باشلامیشلار. دئمک، غزنه لیلر و سلجوقلولار طرفیندن بوگونکو فارسلاشمیش ولایتلره، آذربایجان تورپاقلارینا، تورکمنستان، عربستان ولایتینه، لوریستان، کوردوستان و باشقا خالقلارین تورپاقلارینا یوکلنمیش "ایران ممالیکی محروسه سی" دئییمی 1925 اینجی ایله دک موختلیف بیچیملرده قورونوب ساخلانمیش. دئمک، غزنه لیلر و سلجوقلولار طرفیندن میلادین اونونجو و اون بیرینجی یوز ایللرینده ایران دئییمی "ایران ممالیکی محروسه سی" باشلیغی آلتیندا بو ممالیکی محروسه یه آیاق باسمیش و بیر ائتنیک قوروپا عایید دئییل، بیر سیاسی و دؤلتچیلیک آدی اولموش. بو باخیمدان غزنه لیلر و سلجوقلار طرفیندن بو ممالیکی محروسه یه گتیریلمیش فارسی دری، یوخسا درباری نه قدر دوغما اولسا، او اؤلچوده ده تورک، عرب، کورد، لور و باشقا ائتنوسلارین دیل و مدنیتلری بو ممالیکی محروسه یه دوغما و رسمی ساییلمالیدیر.

2- ایران دیل قوروپو گئنیش آنلامدا

ایران دیللری آد آلمیش دیل قوروپو، هیند دیلی عائیله سی نین هیند- ایران دیل قولوپو عائیله سی نی اولوشدورار. بو آد ایلک اولاراق  1836 اینجی ایل هیندشناس Christian Lassen طرفیندن بیر دیل قوروپونا، "ایران دیللری" دئیه وئریلمیش آد ساییلار. Christian Lassen-آ گؤره بوگون فارسچادا ایشله نن " Īrān" کلمه سی سغد دیلینده "Ērān" کلمه سی نین یئنی واریانتیدیر[2].  Christian Lassen-دن سونرا Frierich von Spiegel 1859 اونجو ایل "ایران دیللری" یئرینه  اویستاداکی "ائران وئژ" کلمه سیندن یولا چیخاراق "Eranisch (ائرانی( " کلمه سینی داها اویقون حئساب ائتمیش[3]. عثمانلی ایمپراتورلوغونون داغیلماسی تورکلوک علیهینه پرده آرخاسیندا اولان دوشمنلیگین آچیق و آیدین اورتایا چیخماسینا "ایران" و "ایرانیت" مقوله سی نین قاباردیلماسینا و "ائرانی" کلمه سی یئرینه "ایرانی" کلمه سی نین ایشلدیلمه سینه یول آچمیش. بو دوغرولتودا قاجارلار حاکیمیتی زامانی آوروپایا گؤندریلمیش اؤیرنجی محفللری نین آذربایجان تورکلوگو و تورکلوک علیهینه آچیق و آیدین اورتایا چیخدیقلارینی بیر اؤرنک اولاراق گؤسترمک اولار. مسئله بونلا دا دوراقلامایاراق غلط  ایله دولو یازیلمیش اویستا کتابینداکی دا airiia کلمه سینی آلمانجا arier کلمه سی ایله اورتاق گؤستررکن بیلمه دن "آریا" عیرقیچیلیق مسئله سینی قوللامیش و دستکلمیشلر.  بئله لیکله ده قایناق باخیمیندان ایستر دیل بیلیمینه ایسترسه ده ائتنولوژی بیلیمینه اویوشمایان آریا راسیستلیگی مفکوره سینه کؤمکچی اولموشلار.

فارس دیلی نین تاریخ آچیسیندان و تاریخی فاکتلار اساسیندا هیندوستان و افغانستاندان بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سینه گلدیگینی قبول ائدرسک سغد دیلینده کی "Ērān" و اویستاداکی "ائران وئژ" کلمه لرینه آرخالاناراق "ایران دیللری و ایرانلی دیللر" دئییمی جغرافی باخیمدان دا بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سینه اساسلاناجاق بیر عئلمی دئییم دئییل، بو دئییم تاریخده "ائران وئژ" آدلانان "پامیر و اطرافینداکی بؤلگه لری ایچرمه لی و شامیل اولمالیدیر. بیلیندیگی کیمی اوردو، نئپال، بنگلادئش، سئریلانکا دیللری ده ایران دیل قوروپوندا یئر آلمیش دیللر ساییلار. August Friedrich Pott و Christian Lassen  طرفیندن آد وئریملیش ایران دیللری آشاغیداکیلاردیر:

1-     فارسی دری، 2-      اوردو، 3-     کوردچه، 4-     نوریستانچا، 5-     بنگلادیشچه، 6-     نئپالچا، 7-     سئری لانکاچا و ساییره ...

و بیر چوخ اؤلمگه محکوم اولان تات، طالش، گیلک، مازندرانی، آغیز و لهجه لری.

یئری گلمیشکن "ائران وئژ" یوخسا پامیر ولایتی اوزره بیلگی وئرمگی دینله ییجیلر اوچون اویقون حئساب ائدرم.

3- ائران وئژ(ایرانویچ)، یوخسا پامیر

نیولی آدلی عالیمین یازدیغینا گؤره کئچمیشده کی "ائران وئژ (بو گونکو پامیر)" زرتشت و زرتشتلوگون دوغولوش یئریدیر. پامیر ولایتی و اطرافینداکی بؤلگه لر سویوق اولدوغو اوچون اورادا داواملی اود یاندیرماق و اودو مفدس سایماق گرکلی ساییلارمیش. قدیمکیلره گؤره بو بؤلگه و منطقه یئر کره سی نین مرکزی ساییلارمیش. پان ایرانیستلرین "بهشت موعود" آدلاندیردیقلاری دائتی چایی و چینود کؤپروسو ده پامیرده دیر. زرتشتلوک اوچون اؤنملی و اهمیتلی اولان کیومرث اؤکوزو ناغیللاری دا بو بؤلگه ده یارانمیش. بو بؤلگه نین سویو - هاواسی سویوق و یئری داغلیلیقدیر.

اوسته ائرانویژ یوخسا ایرانویچ کلمه سی نین پامیر ولایتینه عایید اولدوغونو اؤیرندیکدن سونرا پامیر ولایتی نین نئجه بیر یئر اولدوغونو اؤیرنمک پیس اولماز دئیه دوشونورم. یئر کوره سی نین تاوانی (سقفی) ساییلان پامیر 120.000 کیلومتر دؤرت گئن (مربع) یئری، سویوق هاوانی و بوزلو بیر بؤلگه نی ایچرمیش ساییلار. اونون قوزئی بوکوملو داغلاری قیرقیزیستان، گونئیچیخانی چین (تیبت)، گونئیی افغانستانا و قالان بؤلومو تاجیکیستانا عایید اولان تورپاقلار ساییلار. پامیر آسیانین بیر نئچه  داغلارینی او جومله دن تییانشان (قوزئیده)، قاراقوروم (گونئیده)، قونلون شان (هندوکوش داغلاری نین گونئی گونچیخانی و گونئی گونباتانی، یارکندین یوخاری داغلارینی) بیرلشدیرن بیر جغرافی بؤلگه ساییلار. پامیر گونچیخان طرفده تیبت یوکسکلیکلرینه قوشولار و تیبت اؤزو ده یئر کوره سی نین تاوانی و سقفی ساییلار. پامیر بؤلگه سی نین دنیزدن اورتالاما یوکسکلیگی 3600 – 4400 متره چاتار. پامیرین 3700 مترریدن یوخاری یئرلرینده هئچ بیر آغاچ و بیتگی بیتمز. پامیر چایی پیانچ چایی نین آنا قولو و  تاجیکیستانداکی قاراگؤل پامیرین بؤیوک گؤلو ساییلار. پامیر بؤلگه سینده چوخلو یئر دئپرنمه سی (زلزله)  باش وئرر. 1911- اینجی ایل باش وئرمیش یئر دئپرنمه سی سونوجوندا پامیر بؤلگه سینده ساری گؤل دئیه بیر گؤل اورتایا چیخمیش. پامیرین سویو سویوق و هاواسی قورودور.  پامیرده یاشایانلار حئیوانچیلیقلا اوغراشاراق گاومیش و قویروقلو قویون ساخلارلار.

بو اوسته کی جغرافی بیلگی و معلوماتلار فارس محفللری نین سویوق "ائران وئژ یوخسا ایرانویچ" اوزره ایددعا ائتدیکلری ایفاده لر ایله اوست اوسته دوشر. دئمک، ایرانویچ آختاریشیندا اولان ذاتلار روسیه نین سیبری چؤللری و اوکرائینا دئییل، آتا بابالاری یاتاق سالدیقلاری پامیر چؤللرینه اوز توتمالیدیرلار. دئمک، پامیر چؤللوکلری ایستر فارس دیل و مدنیتی نین یاتاغی ساییلان هندوستانا یاخین، ایسترسه ده ایران دیل قوروپونو اولوشدوران نپال و بنگلادیش و سئریلانکا دیل و مدنیتلری نی فارس اویقارلیغی ایله باغلاشدیران نوقطا ساییلار. 

4- ایران کلمه سی سیاسی و جغرافی آنلامدا

بابل دؤلتیندن قالمیش "نبونید" داشیازیسیندا  کوروش انشان شاهی آدلاندیریلمیش، اورادا اوخویوروق: آستیاک شاهی حکومتی نین آلتی ایللیگینده قوشونو  اَنشان شاهی ساییلان کوروشون اوستونه هوجوم ائتمگه سفربر ائتدی. قوشون ایسه آستیاک شاهی نین اؤزونو حاکیمتدن دئویره رک حاکیمیتی کوروشا تسلیم ائتدی. جغرافی باخیمدان اَنشان بوگونکو فارس ولایتی نین قوزئی گونباتان (شمالغربی) بؤلگه سی ساییلارمیش. پاسارگاددا ایلامی خط ایله یازیلمیش یازیتدا (کتیبه) ده کوروش اؤزونو هخامنشلرین شاهی آدلاندیرمیش. اوندان سونرا حاکیمیته گلمیشلر کوروش خططینی ایزله یَن شاهلار دا اؤزلرینی هخامنشلرین شاهی آدلانمیشلار. دئمک "ایران" کلمه سی میلاددان اؤنجه (ما قبل تاریخده)" بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سی اوچون ایشله نیلمه میش. یالنیر تاریخده یونانلیلار هخامنشلره "پئرزی" آدی وئرمیشلر، او دا هخامنشلرین حاکیمیت قوردوقلاری بؤلگه "پئرس"، "پَرس" یوخسا "پَرت"(حاشیه) کنگر کؤرفزی نین (بوگونکو خلیج فارس یوخسا خلیج عرب) حاشیه سینده اولدوغونا اساسلانمیش مقوله ساییلار. سونرالار تاریخده سومئرلر آدلاندیردیقلاری "کنگر کؤرفزی" ده بو ایفاده یه اساسن "Persien Golf (پرس کؤرفزی، خلیج فارس) آدلانمیش. آوروپالیلار یونان ادبیاتینا آرخالاناراق عباسی خلیفه لیگی یئرینده قورولموش مین ایللیک تورک و ایلخانلار حکومتلرینی ده "پئزی یوخسا پئرزییان" حکومتلری  آدلاندیرمیشلار.  موضوعدان اوزاق دوشمَیَک دئیه بیر داها "ایران" کلمه سی اوزره دؤنمه لی یَم.

ایستر ابولقاسم فردوسی نین شهنامه سی و ایسترسه ده تاریخی قایناقلاری نظره آلدیقدا "ایران" یوخسا "ایران ممالیکی محروسه سی" بیر سیاسی آنلاییش اولاراق ایلک تورک ساییلان غزنویلر و سلجوق شاهلاری طرفیندن بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سینه گتیریلمیش و وئریلمیش بیر آد اولموش. دئمک، غزنویلردن باشلایاراق کئچمیش مین ایلده تورک شاهلاری بوگونکو ایران فلاتینده حاکیمیت ائتدیکلری توپراقلاری "ایران ممالیکی محروسه سی"، "خوارزمشاهلار دؤلتی"، "ایلخانلار دؤلتی"، "آق قویونلولار"، "قارا قویونلولار"، "صفویلر دؤلتی"، "قاجار ممالیکی محروسه سی" آدلاندیردیقلارینا باخمایاراق غرب دؤولتلری باشلاریندا ایتالیان و روم ایمپراتورلوغو اولاراق قدیم یونان ادبیاتینا اساسلانمیش "پئرزی Persia" ایفاده سیندن اوزاقلاشماق ایستمه مه یه رک آق قویونلولار زامانیندان آذربایجان تورک حاکیمیتلرینی عثمانلی حاکیمیتی ایله قارشی قارشییا قویماغا چالیشمیشلار. یالنیز نادیر شاه افشار و اونون منشی سی میرزا مهدیخان استرآبادلی نین مدروکلوگو  ایله آنادولو و آذربایجان تورک حاکیمیت سیلسیله لری کئچمیشده کی دوشمنلیکلرینه سون قویماغا باشارمیشلار. 1747 اینجی ایل میرزا مهدیخان استرآبادلی مصطفی خان بگدیلی ایله بغداد یولو اوزریندن استانبولا گئدرکن نادیر شاهین گؤزنلیمه دن اؤلوم خبرینی ائشیده رک گئری دؤنمکلری و ایران ممالیکی محروسه سینده نادیر شاهین اؤلوم خبری نین یاییلماسی نین سونوج و نتیجه سی اولاراق قودرت بوشلوغو یارانمیش و بو اولای ایکی تورک ایمپراتورلوغونون (ایران ممالیکی محروسه سی ایله عثمانلی ممالیکی محروسه سی نین) داها آرتیق بیربیرلرینه یاخینلاشماسینا مانع اولموش مقاملار ساییلار. بونلارا باخمایاراق آغا محمدخان قاجارین حاکیمیته گلدیگی گوندن 1925 اینجی دک قاجارلار حاکیمیت ائتدیکلری تورپاقلار ایستر ایچریده و ایسترسه ده قونشو دؤلتلر طرفیندن "ممالیکی محروسه قاجار " و "ایران ممالیکی محروسه سی" آدلانماسینا، ائله جه ده خاریجی اللر واسیطه سی ایله رضاخان حاکیمیت چئوریلیشینه قول چکدیکدن سونرا بو غصب اولونموش "ممالیکی محروسه" "ایران" آدی آلدیغینا باخمایاراق 1935 اینجی ایله دک آوروپا دؤولتلری گئنه ده یونان ادبیاتیندان آلدیقلاری ایتالیالیلار "پِرسییا (Persia)" فرانسه لیلر "پِغس (Perse)"، انگلیسلر Persian و آلمانلار „Persien“ دئیه "ایران ممالیکی محروسه سی" یئرینه ایشلتمیشلر.  1935 اینجی ایل اوردیبهشت آیی نین ییرمی دوقوزوندا فارس مدنیت راسیستلری و سیاستچیلری بو ممالیکی محروسه ده کی فارس اولمایان ائتنوسلاری داها راحات اریتمه سیاستینه تابع توتماق اوچون Christian Lassen طرفیندن 1836 اینجی ایل "ایران دیل قوروپو" و سونرا Friedrch von Spiegel طرفیندن اورتایا آتیلمیش "ائرانی دیللری" دئییمیندن یانلیش فایدالاناراق طوس شهرینده اؤزلرینه ادبی پیغمبر سایدیقلاری فیردوسی مزاری اوستونده 1000 ایللیک ایرانلی لیق قورولتایی کئچیره رک بو قورولتایدا "ایران و ایرانیت" مقوله سی نین آلتینی چیزاراق اونون توخونولماز اولدوغو قرارینی تصدیق ائتمیشلر.  اونلار بو قرارین آردیندان "فرهنگستان زبان و ادب فارسی" قوروم و مؤسسسه سی ده "فرهنگستان ایران" آدلاندیریلاراق محمدعلی فروغی نی ده "ایران فرهنگستانی نین (اوخو: فارس فرهنگستانی نین)" باشچیسی ائتمیشلر[4]. بو قورولتایین آلدیغی قرارا اساساً "ایران ممالیکی محروسه سی" نین آدی اوزره آرا قاریشیقلغا سون قویولماسی و "ایران" کلمه سی نین قبوللوق گؤرمه سی اوچون تهرانداکی بوتون خاریجی دؤلتلرین سفیرلریکلرینه مکتوب یازیلاراق اونلاردان یازیشمالاریندا "ایران" کلمه سی نین ایشلدیلمه سی ایستنمیش. آلمانیانین او زامانکی تهرانداکی ائلچیسی Wipert von Blücher خاطیرات کتابیندا یازیر:

„Einige Zeit nach dem Kongreß teilte die Persische Regierubng den in Teheran residierenden fremden Gesandten mit, sie wünsche, dass in Zukunft der Name „Persien“ in den fremden Sprachen durch „Iran“ ersetzt werden möge und brief sich dafür in allgemeinen Wendungen auf historische, ethnographische und geographische Gründe“[5] 

آلمانجادان آذربایجان تورکچه سینه چئویرمه:

"قورولتایدان بیر نئچه گون سونرا فارس حاکیمیتی تهراندا یئرلشمیش خاریجی سفیرلیکلره گله جکده خاریجی دیللرده "فارسیستان" آدی نین یئرینه "ایران" آدی نین ایشله دیلمه سی آرزوسوندا اولدوغونو بیلدیردی. او بو مسئله نی تاریخی، ائتنوقرافی و جوفرافی دلیللر ایله اساسلاندیرماغا چالیشدی".

اوسته کی گلمیش نتیجه و قرارا اساسن یوخلایانی آییتماغا احتییاج گؤرونمه میش. دئمک، فارس اولمایان توپلوملارین ساوادلاشماسی ایله Pers, Persian ایفاده لری بو توپلوملاری راحاتسیز ائده رک اونلاری اؤز میللی مسئله لرینه داها دا آرتیق دوشوندوره بیلر دئیه بو دوغرولتودا دوشونولموش.

ایشیق سؤنمز 06.11.2010