آذربایجان میللت مسئله سی
بیلیندیگی کیمی میللی مسئله یالنیز بیر قوروپ و تشکیلات مسئله سی دگیل،آدیندان بللی اولدوغو کیمی ملت اوولادلارینین مسئله سیدیر. دئمک بیر تعیین ائدیجی آددیم گؤتورمک و بیر ملتی اوزله شه جگی چتینلیگه وادار ائتمک اوچون ده اراده صاحیبینه حاکیم میللی و ایجتماعی تشکیلاتلار ایله فیکیر آلیش وئریشینده اولماق دره بگلیگه و خانخانلیغا سون قویا بیلر و بونون یانی سیرا میللی اراده نی اعمال ائتمک واسیطه سی ایله ده میللی نائلییت الده اولار دئیه دوشونمه لی ییک. بو دئدیکلریمیزی نظره آلدیقدا آذربایجان میللت منافعی دوغرولتوسوندا خالقی بؤله بیله جک، ویا ایچریده کی میللی آذربایجان فعاللارینی قارشی قارشییا قویا بیله جک حرکتلردن آذربایجان فعاللاری چکینمه لی و اولدوقجا احساس و دویقولارینا مسلط اولمالیدیرلار.
ایچریده کی آذربایجان وطنداش (2) و شمس تبریز (1) سایتلاریندا آذربایجان ملتینین و تاریخی توپراقلارینین بؤلونمه سی ایله سونوجلانان گولوستان آنلاشماسی(معاهده سی) اوزه ره بیر له و بیر علیه اعلامیه درج اولونموشدور. بو یازیلارین هانکی آذربایجان تشکیلاتلاری طرفیندن وئریلدیگی بو یازیلاردا ایفاده اولونمامیشدیر. ایچریده کی بوگونکو چتین شرایطی نظره آلاراق رادیکال داورانیشلاردان قاچینمانی بوگون آذربایجان فعاللارینا خاطرلاداراق رادیکال یاناشان اعلامیه یه آذربایجان میللت دوشمنلرینه زمینه یاراتماماق شرط اولاراق تشکیلاتی آد وئرمه دیگینه دایر برائت قازاندیرماق اولار.
بونلارین یانی سیرا آذربایجان میللت مسئله سی نی طرح ائتمک اوچون بلکه ده یئنی تشبثلره باش وورماق «بابک قالاسی» یوروشو کیمی فایدالی اولسون. فایدالی اولماسا دا فیکیر مختلیفلیگینی نظره آلیب، بیر قوروپ موضعی کیمی ده یرلندیریلسین و تأثیرسیزله نرک بیر قوروپون آدی ایله یکونلاشسین. بوندان یانا دا بیر قوروپ ویا قوروپلارین بو تشبثلره ال آتماسی بیر ملتی تهلکه ایله اوزلشدیره جک گؤرونمور. آنجاق میللی هدف اوزره چالیشان بیر قوروپ و یا قوروپلاری دوشمن عامیلی کیمی گؤسترمه گه چالیشماق پوپولیست بیر داورانیش کیمی گؤرونه رک دوزگون ساییلا بیلمیر. دئمک، رادیکال فیکیرلره قاتیلماق ایسته مه ینلر اؤز فردی تشکیلاتی موناسبتلرینی آذربایجان ایجتماعیتینه بیلدیرمه ده اولدوقجا حاقلیدیرلار. آنجاق قارشی طرفی قارا یاخما واسیطه سی ایله میداندان چیخارتماغا چالیشاراق اؤز فیکیرلرینی آذربایجان ایجتماعییتینه سیریماقدان دا قاچینمالیدیرلار.
ایندیسه مخالیف یازینین بعضی پاساژلارینی «شمس تبریز» سایتیندان «توطئه ای دیگر» عنوانیندا اوخویاراق اوزرینده فیکیر یئریتمه گه چالیشاق، اوخویوروق:
"…. . منطق حاكم بر اين حركت، فعاليت در راستاي قانونمندي ومنافع ملي آحاد جامعه بوده و فعاليتها و عملكردها، هيچگاه نه در راستاي براندازي و تجزيهطلبي بلكه در چارچوب اعتقادات و مواضع كلي «حركت ملي آذربايجان» بوده است. لذا از انجام هرگونه عملي كه بوي تجزيهطلبي و عدم اعتقاد به قانونگرايي ونيز خدشه به امنيت ملي را داشته باشد، خودداري نموده است."(1).
یوخاریدا گروندوگو کیمی بو اعلامیه ده گولوستان آنلاشماسینا اعتراض ائتمک واسیطه سی ایله آذربایجان میللت مسئله سینین میللت فورماسیندا طرح اولونماسی و آذربایجانلیلاری بؤلونموش بیر میللت کیمی گؤسترمک ایران ممالیکی محروسه سینین داغیلماسی دوغرولتوسوندا ده یرلندیریلیر. بو اوسته کی گؤروشلر واسیطه سی ایله ایران ممالیکی محروسه سینده یا آذربایجان میللت مسئله سی یوخ و یا بو مسئله نی گؤرمه دن فیکیر یئریتمک ایسته ییرلر دئیه دوشونو له بیلر. ایندی سورقو سوؤال بو: آذربایجان مملکتی و میللتی 1813- 1828 لرده کی روس امپریاسی و قاجار امپراطورلوغو آراسیندا باش وئرن ساواشلار نتیجه سینده ایکی یه بؤلونموشلر می؟ بؤلونموشسه لر، بو تاریخی ظولمه اعتیراض ائتمک و بو میللی ظولمو آرادان قالدیرماق اوچون فیکیر یورماق اولارمی یا یوخ؟ گئنه ده اوخویوروق:
"فعالين مخلص اين حركت اعتقاد دارند كه با حفظ منافع ملي و الگو قرار دادن روشهاي مسالمتآميز ميتوان به كليهي اهداف و خواستهاي منطقي، اصولي و قانوني خود دست يافت. از اين رو تجمع افرادي وابسته، بدون شناسنامه، مجعول و مجهول كه شايع است به نام اين حركت و گويا در مهرماه وبه مناسبت جدايي دو ملت آذربايجان انجام خواهد گرفت، را محكوم كرده و اعتقاد راسخ دارند، اعمالي از اين دست ساخته و پرداختهي ذهنهايي است كه همواره سعي در بياعتبار كردن و سركوب «حركت ملي آذربايجان» را دارند."(1)
بو اوسته کی اتهاملار فارس شوونیستلری آذربایجان میللت مسئله سی ایله مشغول اولانلارا ووردوغو اتهاملاردان هئچ ده فرقلنمیر. میللی مسئله اوزره ایکی گؤروش وار: بیرینجی گؤروش: ایران ایسلام جومهوریسینده آذربایجان میللت مسئله سی اوزره اولان حاقسیزلیقلارا جاواب وئریله جک و فارس شوونیسمینی ایران ایسلام جومهوریسی ایداره لریندن اوزاقلاداجاق، فارس دیلینی فارس ولایتلرینه گئری اوتورداجاق و ایراندا دیل و مدنیت اساسیندا حقوق برابرلیگینین تأمین اولونماسینا شرایط یاراناجاغینین طرفداریدیر. بو اؤزلرینی «جمعی از فعالین حرکت ملی آذربایجان» آدلاندیرانلار دا بو زومره ده یئرله شیرلر (یازیلاریندان گؤروندوگو کیمی).
ایکینجی گؤروش: فارس دیل و مدنیتینه اساسلانان هر بیر ایدئولوژی و تشکیلاتی ایران ممالیکی محروسه سینده ملتلر آراسی دیل و مدنیت اساسیندا حقوق برابرلیگی یاراتما قابیلیتنده اولمادیغینی و زامان گئدیشی ایله فارس شوونیسمینه خدمت ائده جه گینه اینانیر. دئمک، آرادا فیکیر آیریلیغی وار. کئچن ایللرده آذربایجان میللی حرکتی فعاللارینین ایران ایسلام جومهوریسی مقاملارینا سایسیز مکتوبلارینین جاوابسیز قالدیغینی نظره آلدیقدا ایکینجی گؤروش صاحیبلرینین فیکیرلری هئچ ده اساسسیز دگیل.
شمس تبریز سایتیندا کی اعلامیه نین ایشاره ائتدیگی فرد و قوروپلارین کیملیک (شناسنامه) مسئله سینه گلدیکده بو اعلامیه «جمعی از فعالین حرکت ملی آذربایجان» اؤزو ده بیر مشخص تشکیلاتین آد و کیملیگینی داشیمیر. بو یازی فقط شمس تبریز سایتیندا یاییلمیش گؤرونور. آنجاق بو اعلامیه حامد ایمان و دوستلاری طرفیندن یازیلمیش می، یوخسا اونو باشقا شخص و قوروپ بورا یاییلانماق اوچون گؤندرمیش می؟ بللی دگیل. بو دا اوسته کی اتهاملارین خوشا گلمز اولدوغونو اورتایا قویور. دئمک، آذربایجان میللت فعاللاری بو چتینلیکدن چیخیش یولو تاپمالاری و آذربایجان ایجتماعیتینده میللی مسئله اوزره میللت مفکوره سی نین اولقونلاشماسی و یئتکینلشمه سی اوچون « آذربایجان میللت منافعی محورلی» اورتاق پلاتفورما دا بیرلشمه لی و فارس شوونیسمینه قارشین فارس اولمایان ایران ممالیکی محروسه سینده کی ائتنیکلر ایله اورتاق جبهه اولوشدورمالیدیرلار. میللت منافعی اوغروندا آذربایجان محورلی اورتاق پلاتفورما اطرافیندا بیرلشمه دن فارس شوونیسمینه و فارس شوونیست مئییللی تشکیلاتلارا قارشی قویماق اولدوقجا چتین اولاجاقدیر. بیلیندیگی کیمی گونی آذربایجان کسیمینیین بؤیوک بیر بؤلومو اؤز کئچمیش تاریخی و ادبیاتی نی هله ده اؤیرنمیش دگیل. یالنیز آذربایجان محورلی اورتاق پلاتفورما اساسیندا آذربایجان تشکیلاتلاری واسیطه سی ایله خالق ایجتماعییتینی فیکیر یاخینلیغینا و فارس شوونیسمینه اویونجاق اولمادان قوروماق اولار دئیه دوشونمه لی ییک.
قایناقلار:
1 حامد ایمان، جمعی از فعالین حرکت ملی آذربایجان، توطئه ای دیگر: http://www.shamsnews.com/toteh.htm
2 http://www.vatandash.com/khabar-00205.htm
ایشیق سؤنمز
10.10.2004