حمید تبریزلی ایمضاسی ایله "گفتمان هویت طلبی در آذربایجان – ۱" آدلی یازیلمیش مقاله یه باخیش
کئچمیش یازیدا ایشاره اولدوغو کیمی حمید تبریزلی ایمضاسی ایله فیکیرلرینی فارس سیته سینه گؤندرن ذات آذربایجان میللی حرکتینی بیر ایدئولوژی نین کؤلگه سی آلتیندا گؤسترمکله ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر مسئله سینه آیدینلیق گتیرمک دئییل، بو ممالیکی محروسه ده کی میللیتلر مسئله سینی کؤلگه آلتینا آلماغا و اونلاری فارس راسیستلیک سیستیمی نین ترکیبینه یئرلشدیرمگه چالیشار(1). حمید تبریزلی نین یازیسینی نظردن کئچیرمه دن اؤنجه "دؤگماتیک" و دؤگماتیکلیگه-قارشی گؤروشلرین نه اولدوقلارینی ایضاح ائتمک یئرلی اولار. Peter Müller دؤگماتیک شخصلر اوزره یازیر:
دؤگماتیک اینانار:- "من حاقلییام، بونا شک اولمادیغینا باخمایاراق آیری دوشونجه و فیکیرده اولانلار حاقسیزدیرلار. اونلار منی باشا دوشمگه چالیشارسالار، بلکه ده من یییه لندیگیم گئرچک و حقیقتی آنلایابیلرلر"(2).
Karl Popper دؤگماتیکلیگه-قارشی شخصلر اوزره یازار:
دؤگماتیکلیگه-قارشی اولان شخص دئیه ر: "من یانیلابیله رم (خطا ائده بیله رم)، سن ایسه حاقلی اولابیلرسن. بیز بیرلیکده چالیشارساق، گئرچکلیگه یاخینلاشابیله ریک". بو ایضاحلاردان سونرا حمید تبریزلی ایمضاسی ایله یازیلمیش فیکیرلری گؤزدن کئچیرمگه چالیشاق، اوخویوروق:
"... دوست عزیز، اولاً کُنشگران حوزه عمومی را جز در آن حوزه در جای دیگری نمی توان نقد کرد. حریم خصوصی افراد محترم بوده و رعایت آن از سوی دیگران الزامی است. من دوستی و دشمنی شخصی با فرد فوق الذکر نداشته و ندارم."(3)
حمید تبریزلی نین اوسته کی ایفاده لرینه اساساً هر هانکی بیر شخص و تشکیلاتین دوشونجه و گؤروشلری قارشیسیندا او شخص و تشکیلات دئییل، دوشونجه و گؤروش "حوزه (اوخو: حوزه فکری)" مسئولیت داشیمالیدیر. تئوری مسئله لره حمید تبریزلی نین بئلنچی یاناشماسی دؤگماتیسم مقوله سینه اساسلانار. حمید تبریزلی بیر شخصین دوشونجه لرینی نقد ائدرکن، کیچیک بیر مسئله نی عمومیلشدیره رک آز ی وسیله ائده رک چوخو وورماغا دوشونر(!!!). بو دا مارکسیستلرین هدف وسیله نی گرکدیرر (توجیه ائدر) تئوریسینه اساسلانار. دئمک، ایران ممالیکی محروسه سینده میللیتلر مسئله سینی حلل ائتمک دئییل، بو دیل و مدنیت صاحابلارینی فارسلیق توتساغیندا ساخلاماق اوچون بو دیل و مدنیت صاحابلارینی وحشی گؤسترمک داها اویقون گؤرونه بیلمیش(4). حمید تبریزلی نین اوسته کی گؤروشونه اساساً اینسان بیلینجلی و شعورلو موجود دئییل، باغلی اولدوغو گؤروش (ایدئولوژی) اونو یؤنلندیرمه لیدیر(!!!). بو دوشونجه و فیکیرلر موللیف ایددعا ائتدیگی "ماتیریالیسم" گؤروشو دئییل، دین دؤگماتیسمینه اساسلانار. بئله لیکله حمید تبریزلی ماتئریالیست ایددعاسیندا اولدوغونا باخمایاراق دین دؤگماتیسمی نی ماتئریالیسم گؤروشو ایله چئینر توپور ائتمگه چالیشار. دئمک، ماتئریالیست ایددعاسیندا اولان آذربایجانلیلار دؤگماتیک دوشونجه و فیکیر یئریتمزلرسه، اونلار دا هر میللتده اولدوغو کیمی ایجتماعی موضوعلار اوزره آذربایجان ایجتماعیتینی اساس گؤتوره رک دوشونجه یئریتمه لی اولار، یئری گلدیکده آذربایجان سیاسی و ایجتماعی تشکیلاتلاری (ایستر ساغ و ایسترسه ده سول) ایله بیر آرایا گله رک فیکیر بیرلیگینه وارماغا (چاتماغا) چالیشارلار. حمید تبریزلی گئنه ده یازیر:
« به صراحت گفته و می گوئیم که، ما برای حق دموکراتیک ملی، برای حق تعیین سرنوشت ترک ها در آذربایجان مبارزه می کنیم، و آنرا از مبارزه دیگر ملیت ها برای همان حقوق، از مبارزه برای دموکراسی در سطحی عمومی تر در ایران، از مبارزه دموکراتیک زنان و زحمتکشان جدا نمی دانیم [...] ما همان حقی را که برای خود طلب می کنیم، برای دیگران نیز به رسمیت می شناسیم.» (این صدا را در آدرس: http://asre-no.net/1387/khordad/19/m-hedayat.html می توان شنید)"(3)
حمید تبریزلی فارس سولچو مئاب تشکیلاتلاری نین گؤروشو ایله میللی مسئله نی مطرح ائتدیکده، آذربایجان میللی مسئله سینی ایران تمامیتچی – سراسری- (اوخو: فارس) تشکیلاتلاری نین آلت مجموعه سی (محللی) کیمی نظره آلارکن "هدف وسیله نی توجیه ائدر" دئیه آذربایجان میللی مسئله سی هئچ ده پیس ساییلماز. بو اسکیکلیک کومپلئکسینی نظره آلاراق ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر مسئله سی نین حللینه دوشوننلر ایستر قلم وورماق، ایسترسه ده تشکیلاتچیلیق باخیمیندان موستقیل دوشونجه یئریتمه گوجونه مالیک اولمالیدیرلار. بو میللیتلرین دیل و مدنیتلرینه اویقون موستقیل تشکیلاتلار یارانمادان نئجه میللیتلر مسئله سینی فارسلیق سیستیمینده حلل ائتمک اولار؟ دئمک، ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر مسئله سی نی فارس تشکیلاتلارینداکی – فارس اولمایان- پادوچولار خیال ائتدیکلری کیمی یالنیز دئمکراسی ایله دئییل، فارس ایستعمارینی بو ممالیکی محروسه ده آرادان قالدیرماقلا میللیتلر مسئله سی اؤز حللینی تاپابیلر. اؤزلرینی "زحمتکش"لر یانچیسی بیلن صادیق اینسانلار فارس ایستعمار تشکیلاتلاریندان صفلرینی آییرمادان فارس حاکیمیتی طرفیندن آذربایجان ایشچی سی نین ایستیثمارینا و آذربایجانین ایستعمارینا سون قویابیلمزلر. قیسا سؤزله دئییلرسه، فارس ایستعمارچیلیغینا قوللوق ائتمکدن قاچینمادان آذربایجان ایجتماعیتینی خوشبخت ائتمک اولماز. بو مسئله نی آرتیق آذربایجان ایجتماعیتی باشا دوشموش ساییلار. حمید تبریزلی میللی مقوله اوزره یازار:
"... اولاً، این که از مردم آذربایجان می توان با عنوان «ملّت» نام بُرد یا «قوم»، و این که ایران کشوری «کثیرالملّه» است یا «کثیرالقوم»، و ما در ایران «مسئله ملّی» داریم یا «مسئله قومی»، بحثی است فنی که ایضاح آن در حال حاضر هر چند بسیار مهم به نظر می رسد، لیکن به دلیل این که فعلاً از منظری که ما به موضوعِ پیشِ رو می نگریم مشکل اساسی در «مسئله»ی ما پیش نمی آورد، موقتاً و مسامحتاً از آن در می گذرم و بحثِ آن را به وقتی دیگر موکول می کنم."(3)
اوسته کی ایفاده لرده اوغورلانمیش خوروسون قویروغو گؤرونمگه باشلار. دئمک، ایچی بوش شعارلار وئرمکله"حق تعیین سر نوشت، حق مسلم خلقهاست" اینتئرنئت دونیاسیندا خالقلاری بیر داها آلداتماق اولماز. ایران ممالیکی محروسه سینده مختلیف دیل و مدنیتلری اساس گؤتورموش مستقیل تشکیلاتلار یارانمادان یالنیز میللیتلر مسئله سی دئییل، دئموکراسی ده بو ممالیکی محروسه ده اؤز عکسینی تاپابیلمز. هر توپلوم اوچون دیل و مدنیت آزادلیغی بیرینجی یئرده گلمه لیدیر. آذربایجان دیل و مدنیتی نین آزاد اولماسی، وارلی و یوخسول تانیماز بیر میللی مسئله دیر. بو مسئله نی فارس تشکیلاتلاریندان گئدالیق ائتمکله حلل ائتمک اولماز. گؤروندوگو کیمی آیریلارینی گوناهلاندیرلان ذاتلار ایلک اولاراق اؤزلری نین دئموکرات و دوزگون اولدوقلارینی یالنیز سؤزده دئییل، عملده اورتایا قویمالیدیرلار. بو مسئله هر میللتین اؤز دیل و مدنیتی اساسیندا اولمالیدیر. فارس دیل و مدنیتینی اساس گؤتورموش ایستعمارچی تشکیلاتلارا باغلی اولماقلا ایران ممالیکی محروسه سینده میللیتلر مسئله نی حلل ائتمک آرزوسو خیالات ساییلار. حمید تبریزلی گئنه ده یازیر:
"... ثانیاً، من «با علم کردن» نه یک شعر، بل دو شعر خواسته ام موج غالب در حرکت هویت طلب کنونی را با سمبل هویت طلبی در دهه های 40 و 50، بسنجم و بگویم که این نگرش خاص کنونی در قیاس با نگرش آن دوره نه یک گام بل چندین گام به عقب است."(3).
کئچمیش یازیلاردا ایشاره اولوندوغو حمید تبریزلی نین ایددعا ائتدیکلری محفیل بوگونکو فارسلیق مفکوره سینه و فارس تمامیتچی تشکیلاتلارا اساس یاراداجاق دئییل، او محفیله باغلی اولانلار (او جمله دن علیرضا نابدل) بیله آذربایجان مفکوره سیندن اوزاقلاشدیقدان سونرا فارسلیق سیستیمی نین قوربانی اولموشلار (5). حمید تبریزلی سول گؤروشلو فارس تشکیلاتلاریندان نقل ائده رک یازیر:
".... رفتم به چند سایت چپ سر زدم تا ببینم در باره مسئله قومی یا ملی چه می گویند. پس از مدتی وبگردی دیدم تشکیلات های چپ مواضع یکسانی ندارند. یکی از بیخ و بن منکر «مسئله» است و می گوید کارگران نه وطن دارند، نه ملّیت و نه قومیت. پرسیدم آیا بین شما آریاپرست یا تُرک ستیزی هست؟ پاسخ آمد که ما تنها با یک چیز می ستیزیم: سرمایه. در همه جای این کُره خاکی بین انسان ها فقط یک «تضاد» وجود دارد و آن هم تضادِ کار و سرمایه است. سری به یک سایت دیگرِ چپ زدم. دیدم موضع این یکی با قبلی فرق می کند. گردانندگان این سایت از طرف تشکیلاتشان اعلام می کردند که آری در کشور ما ایران، چیزی به نام «مسئله ملی» وجود دارد اما حل آن در این مرحله از انقلاب در اولویت نیست. مسائل را بایستی به ترتیب اولویت طرح کرد. ما هم حل آن را گذاشته ایم به بعد از بدست گیری قدرت توسط کارگران و زحمتکشان"(3).
اوسته کی گؤروشلر ایکی فارس تمامیتچی تشکیلاتلاری نین نظری ساییلار. بیرینجیسی "حزب کمونیست کارگری ایران (حکمتیست- فارس)، ایکینجی سی "سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت- فارس)" ساییلار. بو تشکیلاتلارین یازی و پوزو دیللری و یایین و باسینلاری (رسانه لری) فارس دیلینده اولدوقلاری اوچون بونلاری فارس تشکیلاتی آدلاندیرماق داها دوزگون اولاردی. گؤروندوگو کیمی "ایران" کلمه سی "تله دیر، تاولامادیر"، ....حئکایه سینی خاطیرلاتمیش اولار. دئمک، اوسته کی مقاملارا باخدیقدا فارس دیل و مدنیتی نی اساس گؤتورموش شخص تشکیلاتلاردا - نه دن آذربایجانلی نین دیل و مدنیتی یوخا چکیلرکن سیز سوسورسونوز دئیه سوروشماقدا- بو مسئله دوزگون آلقیلانابیلمز (6). اونلار فارس دیلینی اساس گؤتوردوکلری اوچون فارسلیق مفکوره سی نین بؤیومه سی نی آرزو ائدرلر (باخینیز علی کشتگر و میرفطروسون یازیلارینا). بو مسئله نین قارشیسی نی آلماق ایستگن ذاتلار ایلک اولاراق فارس تشکیلاتلاریندان ویداعلاشاراق اؤز دیل و مدنیتلرینی اساس گؤتورموش تشکیلاتلار یاراتمالیدیرلار. حمید تبریزلی ده اوسته سیرالادیغی کیمی بوگون فارس تشکیلاتلاری دئموکراسی مقوله سینی طرح ائدرکن فارس اولمایان ائتنوسلاردان اؤز ایستکلری دوغرولتوسوندا مینیک آلماق ایسترلر دئیه دوشونمه لی ییک. حمید تبریزلی اؤز گؤروشونو باشقاسی نین دیلی ایله بیر داها دئمگه چالیشار:
"....: کشور ما ایران، کشوری است که مردمانش به موازات اشتراک در خیلی از چیزها، از جمله یک فرهنگ عمومی ناشی از سال ها در کنار هم زیستن، ارتباطات فامیلی و غیره، دارای زبان ها، گویش ها و خُرده فرهنگ های مختلف هستند. اولاً، این یک واقعیت است، چه خوشمان بیاید، چه بدمان. ثانیاً، از این تنوع می توان همچون گل های رنگارنگ یک باغ استقبال کرد. هر گُلی رنگ و بوی خاص خودش را دارد. همچنان که طبیعت، گویی از یکسانی می پرهیزد، جوامع انسانی هم که بخشی از طبیعت هستند، تنوع را دوست دارند.... جامعه مطلوب از نظر ما، جامعه ای است مدنی که فرد بتواند فردیت خود را در آن شکوفا کند. این تنوع در عرصه کار و فعالیت هم به این شکل نمود پیدا می کند که هر فرد ضمن برخورداری از موقعیت های اجتماعی برابر با دیگران به اندازه توان و استعدادش از حاصل فعالیت خود بهره مند می شود"(3).
بیر داها اوسته کی پاساژلارداکی دوشونجه لر ایله بو اوسته کی پاساژداکی دوشونجه لری قارشیلاشدیردیقدا موللیف یالنیز گؤز بویاماغا چالیشار. قیسا سؤزله دئییلرسه، او بعضی ائولیلیک مناسبتلرینی بیر آرایا گتیره رک ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر مسئله سینی فارسلیق سیستیمی نین قوربانی ائتمک ایستر. موللیفین بو سایاق میللیتلر مسئله سینه یاناشماسی کئچمیشده موختلیف طایفالار آراسیندا اوغلان و قیز ائولنمکلری واسیطه سی ایله یارانمیش طایفا بیرلیکلرینی خاطیرلاتمیش اولار. گؤروندوگو کیمی موللیف آیدینلیق ایددعاسیندا اولماسینا باخمایاراق فیکیر باخیمیندان هله ده 1300 قدیمده یاشار. مسئله بئله اورتایا قویولدوقدا سوروشمالی ییق: - بعضی حضراتلار بیر فارس یوخسا کورد ایله ائولنمکله اؤزلرینی فارسلیق سیستیمینه تقدیم ائدرکن آذربایجان میللتی نی فارسلیق سیستیمینه قول دئیه ساتما حاققینا هاردان مالیک اولموشلار؟ گؤروندوگو کیمی ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر مسئله سی بیر چوخلاری عاغیللارینا سیغدیرابیلمدیکلریندن داها دا مورکب بیر مسئله دیر. فارسلیق سیستیمینده موختلیف دیل و مدنیتلر دئییل، یانلیز فارس دیل و مدنیتی یاشایابیلر. فارس ایستعمارچیلیق سیستیمی ایران ممالیکی محروسه سینده حؤکوم سوردوگو تقدیرده باشقا دیل و مدنیتلر زامان گئدیشی ایله یوخلوغا محکوم ساییلار. حمید تبریزلی گئنه ده یازیر:
".... و اما، خواننده ای به نام «ایشیق» مطلب بلندبالایی به زبان ترکی نوشته است. از نظر من ترکی نوشتن در سایتی که هم خواننده فارس زبان دارد، و هم خواننده ترک زبان اشکالی ندارد، منتها به دو شرط: 1 ـ ترجمه فارسی آن در کنارش باشد؛ 2 ـ سطح ادبی آن سواد ادبی خواننده میانگین را در نظر گرفته باشد. متأسفانه مطلب «ایشیق» عزیز چنان غلیظ و مغلق بود که من از دریافت درست آن عاجز ماندم. اگر این دوست گرامی حداقل ترجمه نوشته اشان را هم در کنار آن می آوردند، هم به اتفاق دیگران از محتوای آن بهره مند می شدم و هم دستکم بر ادبیات ترکی ام چیزی افزوده می شد."(3)
اوسته موللیف ایددعا ائتدیگی یازی بیزه عایید اولماسینا باخمایاراق او یازینی فارس سیته سی نین نظرلر بؤلومونه بیز آرتیرمامیشیق. بو یازینی نظرلر بؤلومونه آرتیران هر هانکی بیر ذات یازی کیمین طرفیندن گؤندریلیر دئیه باشقا بیر آد یازسایدی، داها یاخشی اولاردی(بو باخیمدان آدی کئچن یازینی نظرلر بؤلومونه آرتیران ذات قصور ائتمیش ساییلار). حمید تبریزلی نین قویدوغو شرطلره گلدیکده، بیزیم قناعتیمیزه اساساً فارس دیلی بوگون ایران ممالیکی محروسه سینده ایستعمارچی بیر دیل اولدوغو اوچون فارسچا یازیب یاراتماق دا فارس ایستعمار ادبیاتینا خیدمت ائتمک ساییلار (بو ایفاده ایچریده فارسچا یازماق معذوریتینده اولانلار اوچون کئچرلی دئییل. اونلار تمامی ایله فارس ایستعمارچیلیغی نین آلیتندا یاشاماق مجبوریتینده قالمیشلار). خاریجده کیلری ایسه بو ایشه مجبور ائدن یوخ.
قایناقلار:
1 ایشیق سؤنمز، "میللی کیملیک" مقوله سی و "موطلق آد" یوخسا "دئییم تانیما" (ترمینولوژی) چتینلیگی : http://www.azadtribun.net/x19098.htm
3 حمید تبریزلی، گفتمان هویت طلبی در آذربایجان – ۱:
http://www.akhbar-rooz.com/article.jsp?essayId=15727
4 باخ حمید تبریزلی:قوردلار و قارانقوشلار (گرگها و پرستوها) نقدی بر حرکت هویت طلبی در آذربایجان: http://www.akhbar-rooz.com/article.jsp?essayId=15526
5 ایشیق سؤنمز، آذربایجان میللی مسئله سی، آذربایجان آیدینی: http://www.baybak.com/Baybak/?p=5293
6 اونلار یامان یاووزلا اینسانی داها دا آرتیق سوسدورماغا چالیشارلار. باخینیز فارس سیته لرینده قبیله گرایی آدلی ایتتیهامنامه لره. بو فیکیر صاحابلاری یالنیز لومپئنلیک ادبیاتینی سرگیلمه گه چالیشارلار.
ایشیق سؤنمز، 17.06.2008