فارس دیل و ادبیات قورومو مو یوخسا دوشمنلیک قورومو؟

بیلیندیگی کیمی فارس اولمایان ائتنوسلار آراسیندا میللی بیلینجین آرتماسی ایله میللیتلر مسئله سی ایستر، ایستمز فارس حاکیمیتی نین ائشیتمز قولاغینا چاتمیش مقامدا یئر آلار[i]. فارس حؤکومتی نین میللیتلر مسئله سینه مناسبت بیلدیرمه سی فارس ایستعمارچیلیق حاکیمیت سیستیمینده  قاتقیدا بولونان فارس دیل و ادبیات قورومو (فرهنگستان زبان و ادب فارسی) عضولرینده آنلاشمازلیغا و چاشباشلیغا یول آچمیش. یئری گلمیشکن مهر خبرچیلیگی بو قورومدان حاضیرلامیش چیخیشلاری ایلک اولاراق فارس دیلی اوزره سونرا باشقا دیللر اوزره گؤتور قوی ائتمگه چالیشاق، اوخویوروق:

" ... حجت الاسلام محی‌الدین بهرام محمدیان رئیس سازمان پژوهش ... گفت: من دوست دارم فرهنگستان به ما بگوید که در مورد روش علمی آموزش زبان فارسی چه مطالعه‌ای انجام داده است و چه مرامنامه‌ای برای آن دارد. ما در سالهای اخیر برای کشور افغانستان کتابهای درسی تالیف کردیم هر چند که در این موضوع با دوستان افغان اختلاف نظرهایی هم داشتیم اما در مجموع به این نتیجه رسیدیم که متن قابل اتکا و استنادی برای موضوع آموزش زبان فارسی وجود ندارد. حجت الاسلام محمدیان همچنین به موضوع انتشار کتابهای درسی پایه در تاجیکستان اشاره کرد و خاطرنشان کرد: در حال حاضر تاجیکستان از ما خواسته است تا کتابهای درسی دوره های ابتدایی اش را نیز تالیف و منتشر کنیم اما سئوال من این است که چه حمایتی از ما در این زمینه خواهد شد. ما با سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مذاکراتی داشتیم اما چیزی نصیبمان نشد. امیدواریم فرهنگستان بتواند به ما کمکی بکند. به ویژه اینکه در بسیاری از توافقنامه‌های وزیر آموزش و پرورش با کشورها و سازمانهای مختلف موضوع آموزش زبان فارسی دیده شده است اما روش مدونی برای آن نداریم"[ii].

اوسته گؤروندوگو کیمی افغانستان یئنی بیچیملنمیش فئدرال بیر مملکت (فارس، پشتو، اؤزبگ، تورکمن، نورستانی و بلوچ) اولماسینا[iii] و تاجیکیستان روسیه سیریلیک الیفباسیندان اؤزونو قورتارابیلمگن مستقیل بیر دؤلت اولدوغونا باخمایاراق ایران آدینا حاکیمیت ائدن فارس حؤکومتی آدی چکیلن مملکتلرده فارس دیل و مدنیتی نین قئیدینه قالماق اوراداکی باشقا ائتنوسلاری فارسلاشدیرماق اوچون فارس ایستعمار دیل و ادبیات قورومونا (فرهنگستان زبان و ادب فارسی) بیر مصلحت آلماق یؤنتمی (روش) ایله یاناشمیش. دئمک، تهران حاکیمیتی نین افغانیستان و تاجیکیستانا مجانی فارسچا درسلیک کتابلاری حاضیرلاماسی و گؤندرمه سی طبیعی قلمه آلینارکن آشاغیدا گؤره جگیمیز دک – نه اوچون- بو حاکیمیته تابع توتولموش تورک، تورکمن، لور، عرب، کورد، گیلک، مازنی و باشقا ائتنوسلارین اؤز دیل و مدنیتلرینده یازیب اوخوماقلاری بیر جنایی مسئله کیمی اورتایا قویولار. غلامعلی حداد عادل فارس دیل و ادبیات قورومو باشقانی اولاراق آرتیرمیش:

"...موضوع آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان از برنامه‌های اصلی ما در بنیاد سعدی است. کل نیروی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برای آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان در سالهای گذشته 11 نفر بوده اما ما در بنیاد سعدی 200 نفر را برای این منظور در نظر گرفته‌ایم و یک معاونت آموزش و پژوهش برای آن تدارک دیده‌ایم که امیدوارم به کار شما نیز بیاید.... باید بگویم معیار آموزشی ما در حوزه زبان فارسی، زبان معیار فارسی است البته زبانهای دیگری هم هستند که جایگاهشان معلوم است اما آنچه باید آموزش دیده شود زبان فارسی است"[iv].

اوسته گؤروندوگو کیمی فارس دیل و ادبیات قورومو آد وئردیکلری قورومون هدفی فارس دیلی و ادبیاتی ایله اوغراشماق، فارسچانین دیل اینجه لیگی و ظرافتی، یئترلی و یئترسیز یؤنلرینی اؤیرنیب، اونو گلیشدیرمک دئییل، فارس ایستعمارچیلیق چنبره سی اطرافیندا دولانیب مانور وئرمک ساییلار.  بئلنچی داورانیشلار فارس دیل و ادبیات قورومو ایشه باشلادیغی گوندن تورک و عرب دیللری علیهینه حیاتا کئچمیش داورانیشلارین ترکیب حیصصه سی ساییلار[v]. دئمک فارس دیل قورومو تاریخی متینلری دگرلندیرمک و اونلاری گونجللشدیرمک  یئرینه فارسلیغا عایید اولمایان تورک و عرب دیل ائلئمئنتلرینی تاریخی کتابلاردان سیلرکن فارس حاکیمیتی توتساغینا توتولموش میللیتلرین دیل و مدنیتلرینی یوخ ائتمکده چیخیش یولو تاپماق مسئله لرینی تخصص آلمیش شخصلر واسیطه سی ایله گؤتور قوی ائتمگه چالیشار. یئری گلمیشکن فارس دیل و ادبیات قورومو یئتکیلیلری (مسئوللاری) نین محللی دیللر دئیه آد وئردیکلری فارس اولمایان دیللر اوزره یئریتدیکلری دوشمنلیکلرینی نظردن کئچیرمگه چالیشاق، اوخویوروق:

"محمد علی موحد عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی ... به موضوع آموزش زبانهای محلی توسط دولت اشاره کرد و گفت: دولت باید از مداخله مستقیم در آموزش زبانهای محلی و بومی خودداری کند ما زبان معیاری داریم که زبان رسمی ما است اگر دولت بخواهد آن را فراموش کند و به حوزه زبانهای محلی وارد شود کار ما زار است"[vi].

اوسته گؤروندوگو کیمی فارس مدنیت راسیستلیگی ایلیک و مغزینه ایشله میش محمد علی موحد آذربایجان تورکلریندن اولماسینا باخمایاراق دیل و مدنیت باخیمیندان بیلینجسیز (شعورسوز) اولدوغو اوچون اؤزونو فارس ایستعمارچیلیغینا تقدیم ائتمه سی بیر یانا قالسین، انسانلیق اؤلچو و حددینی آشاراق "گرک(باید)" ایفاده سی ایله یاندیرار یاخار آشدان داها ایسی کاسا اولماق آشاماسینا چاتمیش بیر فارس مدنیت راسیستی ساییلار[vii].

دئمک، فارس ایستعمارچیلاری و مدنیت راسیستلری نین دوشونجه لرینه اساسن ایرانلی اولماغین دیل "اؤلچوسو (معیاری)" "فارسچا" و حاکیمیت اؤلچوسو ده "فارسلیق و فارس مفکوره سی" ساییلدیغی اوچون باشقا دیل و مدنیتلره انسانلیق گؤزو ایله یاناشماق بؤیوک یول وئریلمز خطا ساییلارمیش. اونا گؤره ده ایسلامیت آدینا حاکیم کسیلمیش فارس ایستعمارچیلیغی نین ایسلام اومتی آنلاییشینا یول وئرمه سی فارس مدنیت راسیستلیگی و ایستعمارچیلیغی نین سونو ساییلارمیش. باشقا بیر دانیشان همدان تورکلریندن اولان حسین معصومی همدانی ساییلار. او دا مدرسه لرده فارسچایا آغیرلیق وئریلمه نین واجیب اولدوغونو ایفاده ائتمیش:

"حسین معصومی همدانی دیگر عضو فرهنگستان زبان ...  اظهار داشت: سالهاست که در نظام آموزش و پرورش ما موفقیت را در پشت سر گذاشتن کنکور معرفی کرده‌ایم ... تا وقتی چنین نظام آموزشی داریم و به خوب گفتن و خوب نوشتن در آن پاداش نمی‌دهیم در بر روی همین پاشنه می چرخد. منظور من این است که در همه رشته‌ها باید دانش آموز را وادار کرد تا بنویسد"[viii].

اوسته گؤروندوگو کیمی حسین معصومی همدانی[ix] ده همدان تورکو اولاراق یالنیز فارس دیل قورومو عضوی کیمی دئییل، بیر ایستعمار سیاستچی سی کیمی دوشونجه یئریتمگه و فارس حاکیمیتینی دیل و مدنیتلر علیهینه داها آرتیق باسقی اویقولاماغا یؤن وئرمیش اولار. باشقا بیر چیخیشچی محمد دبیر مقدم اولموش، اوخویوروق:

" محمد دبیر مقدم... دیگر عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی ... گفت: آنچه اهمیت دارد پژوهش و کار علمی انجام دادن روی این زبانهاست. بسیاری از آنها دارای  گونه ها و گویش‌های متعددی هستند که اگر قرار باشد یکی را برای آموزش انتخاب کنیم مطمئنا با مسائل و مسائل زیادی همراه خواهیم شد"[x].

محمد دبیر مقدم ده باشقا فارس تمامیتچیلری کیمی فارس اولمایان دیللری اؤنمسیز قلمه آلاراق او دیللری فارسلیق آچیسیندان (زاویه) اله آلماغی، فارسلیق اوچون داها اویقون حئساب ائتمیش[xi]. محمد دبیر مقدمین گؤروشونه اساسن بو دیللر- فارس حاکیمیتی دیلی و مدنیتی نین اتگینده (دامن) -حیات سورموش دئیه، اونلارین فارس گؤزلوگو ایله اله آلینماسی فارسلیق اوچون بیر زنگینلیک ساییلار[xii]. سونرا فارس مدنیت راسیستی و تبریزده دوغولموش سلیم نیساری سؤزه باشلایاراق[xiii]  دئمیش:

"عده‌ای فکر می‌کنند علاقه به یک قومیت یعنی تحصیل با زبان آن قوم اما این موضوع بسیار خطرناک است ما در ایران شانس داشته ایم که یک فردوسی بزرگ توانسته پایه محکمی برای زبان فارسی ایجاد کند و ما امروز در کنار دین اسلام به داشتن چنین زبانی مفتخر شویم. ... در بحث آموزش زبان مادری نباید طور  عمل کنیم که در ادامه دچار مشکلات متعدد شویم"[xiv].

اوسته گؤروندوگو کیمی بعضی آزقینلار، اؤز آنا دیلی، میللی کیملیگی و منلیکلری نین قئیدینه قالمادیقلاری بیر یانا دورسون، ایستعمارچی قووه لر یانیندا یئر آلاراق انسانلارین میللی منلیک و کیملیکلرینه اؤزن (دیققت) یئتیرمه لرینی هر هانکی بیر قومیت مسئله سی دئیه آشاغیلاماغا چالیشارکن بوگونکو  فارس ایستعمارچیلیغی نین سمبولو اولموش ابولقاسم فردوسی طوسینی "بؤیوک فردوسی" دئیه قلمه آلار. دئمک، اؤلوب تاریخه قاریشمیش بیر ادبی شخص، اؤنملی و بؤیوک نظره آلینارکن سایی میلیونلاری آشمیش، اؤزونه گؤره ادبی، اجتماعی و سیاسی شخصلری اولموش میللیتلر نه اوچون اهمیتسیز و خطرلی قلمه آلینار؟ فارس دیلینه بوگون فارس اولمایان ائتنوسلار آراسیندا اساس یاراتماق فردوسی نین ناغیل ماهیتلی شعرلری دئییل[xv]، فارسلاتماق سیاستی اساسیندا بو ولایتلرده قورولموش فارس ایستعمارچیلیق ایداره لری ساییلار. فتح الله مجتبائی داها دا گؤبود چیخیش ائده رک دئمیش:

"... شک ندارم که این موضوع از خارج به ایران آمده است قبل از این در هندوستان نیز این مسئله توسط انگلستان تجربه شد و امروز هم انگلستان و کشورهای شمالی ما هستند که می خواهند این مسئله را به ایران وارد کنند"[xvi].

اوسته گؤروندوگو کیمی فتح الله مجتبایی فارس ایستعمارچیلیغی نین سؤزجوسو بیچیمینده چیخیش ائده رک اؤز دیل و مدنیتلری اوغروندا چالیشان انسانلاری خاریجی گوجلره نسبت وئرمگه چالیشارکن هیندوستانداکی هیند دیل و مدنیتلر آزادلیغینی انگلیس گوجلرینه نسبت وئرمگه چالیشمیش. یئری گلمیشکن دئییلمه لیدیر: - هیندوستاندا یوزدن آرتیق دیل وار. بو دیللر مختلیف دیل قوروهونا بؤلونر. 1903- 1927 اینجی ایللر آراسی آپاریلمیش آراشدیرمالارا اساسن هیند و پاکیستاندا 179 دیل و اونلارا باغلی 544 لهجه وار ایمیش. 2001 اینجی ایل هیند دؤلتی نین وئردیگی بیلگی و معلوماتا اساسن هیندوستاندا 122 دیل وار. هیندوستانداکی بؤیوک دیل قوروپو هیند دیللری ساییلار. هیند وطنداشلاری نین یوزده یئتمیش یئدیسی هیندجه دانیشار و اؤزلری اوچون ادبیات دیللری وار. هیندوستانداکی ایکینجی دیل قوروپو دِراوید دیللری ساییلار. دِراویدجه دانیشانلارین سایی دا یوزده ییرمی بیر هیندوستان انسانلارینی اولوشدورار و اونلارین دا ادبیات دیللری وار. بو دیللرین یانی سیرا هیندوستاندا بیر چوخ سای باخیمیندان کیچیک دیل توپلومو اولوشدوران انسانلار دا وار، او جمله دن موندا- و مونخمیر، تیبئت-بئرما، فارسچا، پشتونچا و عربچه دانیشان ائتنیک توپلوملار. بو آدی چکیلن توپلوملارین دا دانیشیق و ادبیات دیللری وار[xvii].

اوسته گؤروندوگو کیمی انگلیس دیلی نین بوگون ده هندوستاندا ایداره دیلی اولاراق قالماسینا باخمایاراق اورادا گاندی و لعل نئهرو باشچیلیغی ایله  انگلیس ایستعمارچیلیغی علیهینه وئریلمیش ساواشین سونوج و نتیجه سی اولاراق دیل و مدنیتلر آزادلیغینی، بیر میللی فاجیعه کیمی قلمه آلان فارس ایستعمار یانچیلاری سایی میلیاردی کئچمیش (1,22 Milliarden) هیند وطنداشلاری نین انسانلیق بیلینج و شعورلارینا توهین ائتمیش مقامدا یئر آلار[xviii]. دئمک، فارس ایستعمار یانچیلاری نین گؤروشلرینه اساسن بوگونکو هیندوستان یاریم آداسیندا (شبه قاره) یانلیز هیندجه حؤکوم سورمه لی و باشقا دیل و مدنیت صاحابلارینا دیوان توتولمالی ایمیش. فتح الله مجتبائی آرتیرمیش:

"بهترین وسیله برای عقب نگه داشتن یک ملت بی توجهی به زبان آن است اگر بخواهیم زبانهای مادری مان را به عنوان زبان علمی و آموزشی به کار ببندیم به طور حتم به گذشته برگشت خواهیم داشت و این موضوع خطرناک است و از آن بوی توطئه می‌آید"[xix].

اوسته گؤروندوگو کیمی انسانلارا انسان گؤزو ایله یاناشماق، اونلارین دیل و مدنیت آزادلیغینی قبول ائتمک فارس ایستعمارچیلاری نین شیادلیق گؤروشلرینه اساسن دالی قالماق، خطرلی و توطئه ماهیتلی مقاملار ساییلار. بو خطرلری فارس ایستعمارچیلیغی نین دوشونجه باخیمیندان تملینی قویموش محمود افشار یزدی ده بیر خوخو کیمی تیکرار ائدرمیش[xx]. تاریخ بیلینجیندن یوخسول، دیل و مدنیت باخیمیندان ساغیلمیش او زامانکی آذربایجان ائلیتی فارس میللتچی لری نین وعد ائتدیکلری خرمن وعده سی آرزوسو ایله فارسلیق سیستیمی قورماق هوسینه دوشه رک آذربایجان توپلومونو بیر میللی وارلیق اولاراق فارسلیغا توتساق ائتدیره رک یوخلوغا محکوم ائتمیشلر. اؤزونو آذربایجانلی کیمی تقدیم ائدن ژاله آموزگار دئمیش:

"مملکت به یک زبان معیار احتیاج دارد و من به‌عنوان کسی که در محیط آذربایجان بزرگ شده‌ام می‌گویم ... اگر زبان دیگری به‌جای فارسی، به‌عنوان زبان علمی به کار رود، واقعاً خطرناک است"[xxi]."

اوسته گؤروندوگو کیمی فارس ایستعمارچیلیق خدمتینه آلینمیش ژاله آموزگار هر هانکی باشقا بیر دیلین او جومله دن تورکچه نین یازیلیب اوخونماسینی و بیلیم دیلی اولماسینی "ایرانیت (مملکت)" اوچون بیر خطر دئیه قلمه آلمیش[xxii]. اوسته کی شاگیردلرین خوشخدمتلیکلرینی نظره آلاراق غلامعلی حداد عادل سون نقطه نی قویماغا چالیشمیش، اوخویوروق:

"مواظب باشیم که مبادا از کیسه سرمایه های ملی مان همچون زبان فارسی برای پیروزی های موقت و بی حاصل جناحی خرج کنیم"[xxiii].

اوسته گؤروندوگو کیمی غلامعلی حداد فارس حاکیمیتی و مخالفتی نی  فارسلیق اطرفیندا سفربر اولماغا و داها تمکینلی اولماغا چالیشمیش. دئمک، فارس حاکیمیتچیلیگی اوغروندا حاکیمیت و مخالفت مسئله لری طرح اولماسینا باخمایاراق فارسلیق و باشقا دیل و مدنیتلر مسئله سی قونو و موضوع اولدوقدا فارس حاکمیتی و اونا مخالف پوزیسیون توتموش قووه لر بیر مقامدان چیخیش ائتمه نی و دویارلی اولمانی هدف آلمیشلار. او دا فارس اولمایان دیل و مدنیت صاحابلارینا هر هانکی بیر دیل و مدنیت حاققی تانیماماق ساییلار[xxiv].

اتک یازی و قایناقلار