فارس مدنیت راسیستی جواد طباطبایی نین ایرانشهر آنلاییشی و تورک دوشمنلیگی مفکوره سینه باخیش

 بیلیندیگی کیمی ایران و ایرانیت آنلاییشی کئچمیشده پامیر چؤللری[1] و سونرالار ابولقاسیم فردوسی زمانینا دک ده بوگونکو افغانیستانین غزنه، کابل و بلخ اطرافینا وئریلمیش آد ساییلمیش. فارس دیل و ادبیاتینی حاکیمیتچیلیگی اوچون سامانلیلردن دیوان دیلی دئیه تحویل آلمیش تورک غزنه لیلر (غزنویان) ایران  آنلاییشینی بیرینجی دؤنه و دفعه اولاراق شرقدن غربه (بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سینه) یایماغا باشلامیش[2]. میلادین یئددینجی یوز ایلینده ائرمنی عالیمی Anania  طرفیندن "ایران ممالیکی محروسه سی و اورتا آسیا ولایتلری" اوزره یازیلمیش متینی یوزئف مارکوآرت[3] 1901- اینجی ایل  "ائرانشهر جغرافیاسی  iʻPseudo Moses Xorenac اثرینه گؤره" دئیه بیر کتاب حاضیرلامیش. یوزئف مارکوآرت اؤز بیلگیلرینه اساسن یالان یوخسا دوغرو جغرافی بؤلگه لری ده دقیقلشدیرمگه چالیشمیش[4].  آنلاشیلدیغینا گؤره یوزئف مارکوآرت "ائرانشهر" آد وئردیگی اثرین آدی قاباقجالار اویستادا اوخونموش "ائران وئژ" کلمه سینه پارالئل دوشونولموش بیر کلمه اولمالیدیر. ائران وئژین ده بوگونکو ایران ممالیکی محروسه ایله هر هانکی بیر ایلگی و ایلیشکیسی یوخدور[5]. دئمک، پان ایرانیست و فارس مدنیت راسیستلری ایددعا ائتدیکلری و ساسانیلر زامانینا نسبت وئردیکلری "ایرانشهر" کلمه سی ده اساسسیز اولمالیدیر.

یوزئف مارکوآرتین "ائرانشهر جغرافیاسی" آد وئردیگی کتاب اؤز تاریخلریندن خبرسیز فارس میللیتچیلری و اؤز دیل و مدنیتلریندن اوزاق دوشموش فارس مدنیت راسیستلرینی او جومله-دن حسین کاظمزاده تبریزی (ایرانشهر) و ابراهیم پورداوود رشتی و باشقالاری نی میرزا فتحعلی آخوندزاده و میرزا آقاخان کیرمانی طرفیندن "ایرانیت" باشلیغی آلتیندا توخومو سپیلمیش فارسلیغین  یاییلماسینا هوسلندیرمیش. حسین کاظمزاده تبریزی و ابراهیم پور داوود یوزئف مارکوآرتین آد وئردیگی "ایرانشهر جغرافیاسی" کتابی نین آدیندان یولا چیخاراق برلینده 1919 اونجو ایلین یونی آیی نین ییرمی ایکیسینده "ایرانشهر" آدلی فارسچا درگی نین بیرینجی سایینی یایماغا باشلامیشلار.

خاریجی عامیللر واسیطه سی ایله قاجار ممالیکی محروسه سی،  فارسلیق اختیارینا کئچدیکدن سونرا محمود افشار یزدی آینده مجله سینی تئوری باخیمدان رضا شاه حاکیمیتی نین خدمتینه قویاراق یوزئف مارکوآرت دیلیندن یالان اولاراق آذربایجان تورکلری نین دیل و مدنیتی و تاریخی تورپاقلارینی دانماغا چالیشمیش[6]. بئله بیر اورتامدا یازیلی دیل، مدنیت و تاریخ بیلینجیندن یوخسول گونئی آذربایجان تورک ائلیتی فارسلیغا تسلیم اولماق مجبوریتینده قالمیش. آشاغیدا گؤروشلری اوزره باخیش گزدیره جگیمیز سیدجواد طباطبایی ده حسین کاظمزاده تبریزی لرین قالیغی ساییلار. جواد طباطبایی حزب دمکرات فارس تشکیلاتی نین قوروجوسو، فاناتیک محمد تقی بهار (ملک الشعرای)[7] طرفیندن مؤللیفی بللی اولمایان بیر اثر دئیه "سیستان تاریخی (تاریخ سیستان) آدلی بیر اثردن یولا چیخاراق ایراندا حاکیم اولموش تورکلری نیفرینلمگه چالیشمیش، اوخویوروق:

"[چون بر منبر اسلام به نام تركان خطبه زدند، ابتداء محنت سيستان آن روز بود و سيستان را هنوز هيچ آسيبي نريده بود تا اين وقت]. آنچه نويسندة گمنام تاريخ سيستان، هوشمندانه، دربارة سيستان به دنبال چيرگي تركان بر اين ناحيه از زمين گفته است، مي‌توان به تقدير تاريخي همة ايران‌زمين تعميم داد و به نوعي تاريخ ايران در دورة اسلامي را به دو دورة فرعي پيش و پس از چيرگي تركان تقسيم كرد"[8].

سلطان محمود غزنه لی زمانینا دک "ایران" آنلاییشی نین سیستان ولایتینی ایچرمدیگی و شامیل اولمادیغی نی و سلطان محمود غزنه لی سلجوقلولاردان اؤنجه دؤنه دؤنه سیستانا قوشون یئریتدیگینه داییر فردوسی نین شاهنامه کتابیندا تانیق اولاریق. ابولقاسم فردوسی نین دیلیندن اوخویوروق:

" از ايران ره سيستان بر گرفت --- از آن كارها مانده اندر شگفت ..

برآشفت و انديشه اندر گرفت--- ز ايران ره سيستان برگرفت"[9].

دئمک، سلطان محمود ایراندان (غزنه، هرات ولایتلریندن) سیستانا سالدیریق و هوجوم حیاتا کئچیررکن گول و چیچکله او تورپاقلارا حمله و هوجوم ائتمه میش. فارس مدنیت راسیستلری او جومله-دن جواد طباطبایی نه اوچون هر هانکی بیر فارسین یازدیغی نی وحی منزل دئیه گؤزو باغلی قبول ائدر و تاریخی اولای و اتفاقلاری گؤز آردی ائده رک اؤزلرینی داها دا روسوای ائدرلر؟ جواد طباطباییدن اوخویوروق:

"خاندان‌هاي ايراني كه، به دنبال دو قرن سكوت، طرحي براي تجديد سامان اجتماعي و سياسي ايران‌زمين و انديشة ايرانشهري درافكندند، به دلايلي كه پرداختن به آنها مجال فراغ ديگري مي‌طلبد، ناكام ماندند"[10].

اوسته ایشاره اولوندوغو کیمی "ایرانشهر جغرافیاسی" آنلاییشی بیر اویدوروق (جعل) آد اولاراق مؤللیفی ائرمنی اولان  iʻMoses Xorenac آدلی کتابا یوزئف مارکوآرت طرفیندن وئریلمیش آد ساییلار. بئله لیکله فارس میللیتچیلری و فارس مدنیت راسیستلری "ایرانشهر" آنلاییشینی وطن آنلامیندا سیاسی گوندمه داشییاراق تورک و عرب ائتنوسو علیهینه قوللانماغا و فارس ایستعمارچیلیق مفکوره سینه تمل و اساس یاراتماغا چالیشمیشلار. جواد طباطباییدن اوخویوروق:

"تعارض ميان اسلام و ايران، كه در تعارض دستگاه خلافت اهل سنت و نظام سلطنتي شاهان بويه‌اي تبلور يافته بود، در عمل و نظر، در چيرگي غلامان ترك بر ايران‌زمين راه‌حلي يافت كه اگرچه تا برآمدن صفويان توانست پاسخگوي وضع موجود باشد، اما راه‌حلي نبود كه بتواند اين سرزمين را از افتادن در سراشيب انحطاط تاريخي و زوال انديشه مانع شود"[11].

اوسته گؤروندو کیمی او زامانکی ایسلامیتده باش وئرمیش سنی و شیعه چکیشمه سینی فارس ایستعمار یانچیلاری مودئرن آنلاییشلا عرب خلیفه لیگی و فارس شاهلیغی آراسیندا اولان اختلاف مقامینا داشیماغا چالیشارلار. جواد طباطبایی نین "غلامان ترک" دئیه قلمه آلدیغی سلجوق طایفاسی آدینی طایفا باشچیسی ساییلان سالجوق آدینا اساسلاندیرمیش. سالجوق اؤلدوکدن سونرا اوغلو میکائیل طایفا رئیسلیگینی اؤز بوینونا گؤتورموش و مسلمان اولدوغو اوچون مسلمان اولمایانلارا قارشین دؤیوش دئیه، جهاد حؤکمو ده وئرمیش.  میکائیلین اوچ اوغلو وار ایمیش. اونلار "یابغو، چاغری و طوغرول" آدلانارمیش. بو اوچ قارداش گوج اولماق اوچون ایلک سامانیلره یاخینلاشماق ایستدیکلرینه باخمایاراق سامانیلر اونلاردان قورخدوغو اوچون اونلاری بوخارا شهرینه یاخینلاشماغا قویمامیشلار. بئله لیکله اونلار اؤزلرینی تورک حاکیمی بوغرا خانا یاخینلاتمیشلار. بوغراخان بونلارین یاخینلاشماسیندان تمکین ائده رک طوغرول بگی توتساق ائتدیگینه باخمایاراق طوغرول بگ، قارداشی چاغری بگین کؤمگی ایله توتساقلیقدان آزاد اولموش و بیر داها طایفاسی ایله بوخارا شهرینه دوغرو کؤچموش. 416 هیجرت ایلینده سالجوق تورکلری طایفا باشی اسراعیل باشچیلیغی ایله سولطان محمود غزنه لی علیهینه باش قالدیردیقلارینا باخمایاراق سولطان محمود اونو توتاراق هندوستاندا توتساق ائتمیش. باشقا یاندان طوغرول بگ غزنه لیلر علیهینه باش قالدیراراق 429 هجرت ایلی نین شوال آییندا نیشابوردا سلطنت خطبه سی اوخوداراق اؤزونه رکن الدین ابوطالب بن میکائیل بن سالجوق لقبی وئرمیش و عباسی خلیفه لیگی ده بو لقبی قبول ائتمیش. اوسته گؤروندوگو کیمی فارس مدنیت راسیستلری نین "غلامان ترک" دئیه قلمه آلدیقلاری "امتچیلیک" مقوله سی ساییلار. ایسلام امتچیلیگی آچیسیندان بوتون ایسلامیته سایقی و احتیرام ایله یاناشان شاهلار و پاشالار ائله جه ده "سامانیلر" ده "الله قلی" ساییلارمیش. "غلامان ترک" ایفاده سی فارس مدنیت راسیستی ساییلان ذبیح الله صفانین "تاریخ ادبیات در ایران" آدلی کتابی نین صحفه لرینی بزمیش ساییلار[12]. سلجوق اوغوللاری میلادین 1055 اینجی ایلینده بغدادی اله کئچیرمه نی ایسلام خلیفه لیگینی شیعه لیک چنبره سینه دوشمکدن خلاص ائتمک دئیه قلمه آلمیشلار[13]. سلجوق امپراتورلوغونون سون گونونه دک شیعه قوروپلاشمالاریندان اولان اسماعیلیه قوروپو سنی سالجوق حاکیمیتچیلیگی علیهینه تئرور حرکتلرینی حسن صباح و اونون قالیقلاری باشچیلیغی ایله داوام ائتدیکلری ده تاریخی قایناقلاردان هامییا آیدین ساییلار. جواد طباطباییدن اوخویوروق:

".. با چيرگي سياسي غلامان ترك و تثبيت مذهب مختار اهل سنت و جماعت، يكسره تعطيل شد. ... هزاره‌اي كه با چيرگي غلامان ترك و مذهب مختار اهل سنت و جماعت آغاز شد .. نظام قبيله‌اي غلامان ترك و مذهب مختار، تركيبي از مفردات انديشة سياسي ايرانشهري فراهم آورده بود، .... اين‌كه فردوسي با شاهنامه واپسين خردنامة آرماني ايرانشهري را تدوين و خواجه با سياست‌نامه راه نظرية سلطنت دورة اسلامي را هموار كرد، نشان از اين واقعيت دارد كه در فاصله اين هفت دهه، آن نژاد نو پديدار شده و جايگاه خود را تثبيت كرده بود و، بنابراين، نه بازگشت به گذشته امكان‌پذير بود و نه راهي نو در افق پديدار مي‌شد.  .... بسياري از منابع انديشة ايرانشهري، به طور عمده، تا مقارن يورش مغولان يا دست‌كم تا پايان سدة ششم، كمابيش در دسترس قرار داشت و در برخي محافل خوانده مي‌شد. از برخي قراين مي‌توان دريافت كه مشعل انديشة ايرانشهري در محافل و كانون‌هاي مخفيانه زنده نگاه داشته شد.... محافل ديگري از همين رادمردان كه در آذربايجان، سرزمين آتش جاويدان، مشعل خرد ايرانشهري را به شيخ شهاب‌الدين سهروردي، سپردند، انديشة ايرانشهري از نابودي رهايي يافت. ...  از بسياري جهات در تداوم انديشة سياسي ايرانشهري تدوين شد، ... اگرچه در نوشتة خواجه فقراتي را مي‌توان يافت كه از آنها بويي از توجيه نظام سلطنت مطلقه به مشام مي‌رسد، اما در مجموع، سياست‌نامه را بايد نوشته‌اي در ادامة سنت انديشة سياسي ايرانشهري دانست. ... خواجه در سياست، خلافت را به چيزي نمي‌گرفت و خود را نمايندة انديشة سياسي ايرانشهري مي‌دانست. ...

....به دنبال چيرگي غلامان ترك و فساد و بي‌خبري آنان از آداب فرمانروايي، ... در نوشته‌هاي ايراني آغاز دورة چيرگي غلامان ترك بر بخش‌هايي از ايران اشاره‌هاي بسياري وجود دارد ...... عنصر ايرانشهري انديشة سياسي در ايران، .. .. .... انديشة سياسي ايرانشهري، پيش از آن در تركيب با عنصر سياسي تركي و نظرية خلافت اهل سنت و جماعت، از سويي، و فروپاشي نظام باستان ايران‌زمين، از سوي ديگر، شيوة مشروعيت‌يابي كهن خود را از دست داده بود، ... وجود متني به زبان تركي جغتايي، درواقع، افسانه‌اي بيش نيست .... با نظرية ايرانشهريِ توأمان بودن دين و دولت مي‌توان گفت كه جا به جايي عمده‌اي در جايگاه ديانت در حكومت صورت گرفته است. .... در اين دوره به دنبال زوال انديشه و انحطاط تاريخي كه حاصل چيرگي غلامان ترك و يورش مغولان بر ايران‌زمين بود، عناصر و مفرداتي از انديشه سياسي ايرانشهري، اسلامي و تركي ـ مغولي در التقاطي كه به برخي از موارد آن اشاره شد، در كنار هم قرار گرفت و به ضابطة انديشه و عمل ايراني تبديل شد. ... با چيرگي غلامان ترك بر ايران‌زمين، تنها در حوزه شعر فارسي مورد توجه واقع شد كه، البته، راه به جايي نداشت. ... "[14].

اوسته گؤروندوگو کیمی جواد طباطبایی "غلامان ترک" و "ایرانشهر" دئییملرینی بیر ساققیز کیمی چئینمیش مقامدا یئر آلار. چاغاتای تورکچه سی منظور اولدوقدا گئنه ده جواد طباطبایی نین تورک دوشمنلیگی و هیستریک یاناشماسی اورتایا چیخار. چینگیز خان اؤلدوکدن و موغول ایمپراتورلوغو چینگیزخان اوغوللاری آراسیندان بؤلوشولدوکدن سونرا چاغاتای خان حاکیم اولدوغو بؤلگه-لردکی تورک ادبیات دیلینه "چاغاتای تورکچه سی" آدی وئریلمیش. امیر علی شیرنوایی ده سلطان حسین بایقارانین وزیری اولاراق اؤز اثرلری نین بیر چوخ بؤلومونو چاغاتای تورکچه سینده یاراتمیش. امیر علی شیرنوایی یازدیغی چاغاتای تورکچه سیندن اؤرنک:

ترجمه:

دلم آتش بگیرد اگر به کسی غیر از تو توجه کند. همچنین هر دلی (به‌جز من) که عشق تو را داشته باشد. چنانچه چشمانم به جمال دیگر خوبرویان نظر کند، برکنده باد! همچنین هر چشم نامحرم که نظر به جمال تو داشته باشد. زبانم لال باد اگر صحبت از کسی جز تو کند. همچنین هر زبان بیگانه‌ای که حدیث تو کند"[15].

 امیر علی شیرنوایی چاغاتای تورکچه سینده یازدیغی کتابلارین بیر سیراسی نین آدی بئله دیر:

تاریخ انبیاء، تاریخ ملوک عجم، خمسهٔ نوائی؛ خمسةالمتحیرین؛ دیوان ترکی غزلیات؛ دؤرت دیوان: غرائب‌الصغر (یا غرائب‌النوائب)، نوادرالشباب، بدایع الواسط، و فوائدالکبر؛ عروض ترکی؛ مجالس النفائس (اوچ یوز اللی نفر اؤز زمانی نین بؤیوکلری و شاعیرلری نین اوزره بیلگی و معلومات) محاکمةاللغتین (دو زبان ترکی و فارسی)^؛ منشآت ترکی.

جواد طباطبایی، مریدلری، او جومله-دن کاظم آذری سیسی آذربایجان تورکلوگو ایله دوشمنلیک ائتمکدن گئری دورمازلار[16].

اوسته کی قناعتلر سرگیلندیکدن سونرا جواد طباطباییلر اوزره آرتیق قضاوتی گونئی آذربایجان تورکلرینه بوراخماق داها یئرلی ساییلار.

  قایناقلار:

[1]           ایشیق سؤنمز، ایرانویچ یوخسا ائران وئژ (پامیر): http://www.isiqsonmaz.com/54.htm

[2]           ایشیق سؤنمز، ایران دؤلتی و ایران دیل قوروپو آدی نین اورتایا آتیلماسی: http://www.isiqsonmaz.com/Seite269.htm

[3]          Josef Marquart Almanyanın Tübingen şəhərində ilahiyat oxumuş, sonra kilasik dilçilik və oryentalist bölümlərində dokturasını almış. 1902-inci il Ermənişinaslıq üzərə profesorluğunu yazmış. 1920-inci il Fars Dil və Ədəbiyatı və Erməni dilləri üzərə Berlin Bilikyurdunda dərs verməyə başlamış.       

[4]           J. Marquart, Ērānšahr nach der Geograqphie des Ps. Moses Xorenacʻi, Berlin, 1901.

[5]           ایشیق سؤنمز، ائرانوئژ (ایرانویچ) یوخسا فلات پامیر: http://www.isiqsonmaz.com/54.htm

[6]           محمود افشار، مجله آینده، چاپ دوم، 1352، اران و مسئله آذربایجان، صحفه: 921- 926.

[7]           ایشیق سؤنمز، آذربایجان مشروطه حرکاتی نین یئنیلمه سی نین سونوچ و نتیجه سی اولاراق فارس ایستعمارچیلیغینا گئدن یول: حزب دمکرات ایران- فارس: http://www.isiqsonmaz.com/Seite257.htm

[8]           سید جواد طباطبایی، گفتار در تداوم فرهنگی ایران و نقش ترکان در انحطاط اندیشه سیاسی، آذریها، تاریخ: شنبه 8 تیر 1392: http://www.azariha.org/?lang=fa&muid=58&item=737

[9]           ابولقاسم فردوسی، شاهنامه.

[10]         باخ اورادا. سیدجواد طباطبایی.

[11]         باخ اورادا. سیدجواد طباطبایی.

[12]         ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران، تهران 1369، 5 جیلد.

[13]         Heinz, Halam: Der schiitische Islam, München, S. 114.

[14]         باخ اورادا. سیدجواد طباطبایی.

[15]         علی‌شیر نوایی (۸۴۴ ه.ق در هرات - ۹۰۶ یا ۹۰۷ ه.ق) شاعر، دانشمند و وزیر سلطان حسین بایقرای گورکانی (۸۷۵ – ۹۱۱ ه‍. ق.) بود: http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%DB%8C%D8%B1_%D9%86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C      

[16]         کاظم آذری سیسی، تجلیات روح ایرانی؛ حسین کاظمزاده ایرانشهر، تاریخ: سه شنبه 3 تیر 1393: http://www.azariha.org/?lang=fa&muid=49&item=1240

ایشیق سؤنمز، 28.09.2014