|
|
ایران کیملیگی (هویت ایرانی)
ایران کلمه سی بیر جغرافی آد اولاراق ایلک ائرانویچ دئیه پامیر چؤللری[1]، سونرا تاریخی قایناقلارا گؤره ایلک افغانستاندا کابل و غزنه آراسیندا کیچیک بیر بؤلگه اوزره وئریلدیگی آد اولماسینا باخمایاراق غزنوی تورکلر باشدا سلطان محمود و سلجوقلولاردان باشلایاراق حاکیمیت ساحه سینه قالدیرلمیش بیر سیاسی آد اولموش. بو گلمیش قناعتلره باخمایاراق فارس ملیتچیلری، پان ایرانیستلر و فارس راسیست محفللری بو آدا بیر ملی کیملیک یوکلمگه و بئله لیکله فارسلیغی ایران آدی باشلیغی آلتیندا قبول ائتمگنلره "غیر ایرانی" دئیه اونلاری هر هانکی خاریجی عامیللره نسبت وئرمگه چالیشارلار. ایرانیت یانچیسی اولموش فارس راسیست آخینلاری نین فارس مطبوعاتیندا گئنیش فعالیتلری وار. اونلار کئچمیشده احمد کسروی، حسین کاظمزاده ایرانشهری، تقی ارانی نی آذربایجان تورکلوگونو سوسدورماق اوچون دستکلدیکلری کیمی بوگون ده جواد طباطبایی کیمی فارس مدنیت راسیستینی دستکلمگه چالیشارلار. یئنیلیکده حکمت الله ملا صالحی ایمضاسی ایله "ایران و هویت ایرانی" آدلی یازی اؤزلرینی فارس اصلاحات یانچسی کیمی قلمه آلان "اعتماد" گونده لیگینده چاپ اولار اولماز[2]، محمدرضا شاهین اطلاعات وزیری اولموش داریوش همایون یانچیلاری[3]، باشقا فارس مدنیت راسیستلری او جومله-دن "آذریها" محفلی[4] و سونرا دا اؤزلرینی "مرکز دایرة المعارف بزرک اسلامی" قلمه آلان محفل طرفیندن قوللانماغا و دستکلنمگه باشلامیش[5]. بئله لیکله محسن آزموده نین حكمت‌الله ملاصالحي ایله ائتدیگی دانیشیغی نی گؤزدن کئچیرمگی اویقون حئساب ائدیریک، سورقو:
"نخست بفرماييد از ديد تاريخي آنچه به آن هويت ايراني و ايران گفته مي‌شود؛ چه سابقه‌اي دارد و نخستين ظهورات و بروزات تولد اين هويت را در كجاي تاريخ مي‌توان باز جست؟
|
|
ايران يك نام نيست. ملت ايران هويت و مليت ايراني و ميهن دوستي ايرانيان نيز مفاهيم انتزاعي برساخته‌هاي مفهومي ذهن و فكر و عقل و فهم و وهم اين يا آن سردار نظامي و مردسياسي يا انديشمند و دانشمند و مورخ و ايران‌شناس و باستان‌شناس نيستند. ممكن است جامه معاني و فحاوي نو دردوره جديد برتن كرده باشند يا جعل مفهومي شده باشند ليكن مصاديق‌شان هزاره‌ها پيش‌تر وجود داشته و درفرآيند يك حركت وحيات و تقدير و تجربه تاريخي مشترك مردمان ايران زمين مرحله به مرحله و به تدريج شكل پذيرفته و چهره‌اش را آشكاركرده و درتاريخ جهان افق گشوده است. بي‌توجهي و سهل‌انگاري به عقبه تاريخي و پيشينه تاريخ و فرهنگ و حيات مدني و معنوي و تجربه و تقدير تاريخي مشترك مردمان ايران زمين بالمعني الاخص و تاريخ و فرهنگ و حيات مدني و معنوي مردمان هر سرزمين و جغرافياي تاريخي ديگر مسبب مغالطه‌هاي تاريخي بسياري شده و كژفهمي‌هاي خطرخيز بسياري را نيز دامن زده است."[6]
اوسته گؤروندوگونو حکمت الله ملا صالحی آدلی مؤلف دولاییلی اولاراق "ایران" کلمه سینه سیاسی آنلام و ماهیت دئییل، اؤز باستانگرایلیق دوشونجه لرینی ده یوکلمگه چالیشار. بو باستانگرایلیق گؤروش و دوشونجه لرین ترسینه اولاراق ایران کلمه سی ایلک اولاراق فارس ادبیاتیندا ابولقاسم فردوسی نین قلمه آلمیش رجزلری ایله گونوموزه گلمیش. فردوسی نین رجزلرینه اساسا اویوروق:
" از ايران ره سيستان بر گرفت --- از آن كارها مانده اندر شگفت ...
برآشفت و انديشه اندر گرفت--- ز ايران ره سيستان برگرفت.
ز ايران وز كشور نيمروز ------------ همه كار داران گيتي فروز ..
شهنشاه ايران و
زابلستان ------------ ز قنوج تا مرز كابلستان.
چو دارا از
ايران به كرمان رسيد --- دو بَر از بزرگانِ لشكر نديد ..."[7]
محسن آزموده حکمت الله ملا صالحیدن ایضاح ایسته میش، اوخویوروق:
"آيا مي‌توانيد مثالي در اين زمينه ارايه فرماييد؟
كشور يونان درهمين جغرافياي سياسي معاصرش نمونه خوبي است. درسال١٤٥٣ميلادي قسطنطنيه پايتخت و پايگاه مسلم امپراتوري روم شرق يعني بيزانس به دست سلطان محمد فتح مي‌شود، سرزميني كه امروز يونانش مي‌شناسيم. درآن تاريخ يكسر به اشغال تركان عثماني درمي‌آيد. يونانيان دچار چنان غفلت و فراموشي تاريخي شده بودند كه از سلطان محمد فاتح به عنوان «اسكندرثاني» در آتن استقبال كردند! حتي از ياد برده بودند كه درقلب شهرشان آتن ويرانه‌هاي معبد پارتنوني هم وجود دارد. معبدي كه سده‌ها پس از عصر زرين كلاسيك هلني، يونانيان مسيحي ازآن براي اجراي مراسم ديني خود چونان كليساي مقدس استفاده مي‌كردند. پس از ورود تركان عثماني مدتي نقش مسجد را نيز برشانه گرفت و بخش‌هايي هم انبار باروت شد و بعد هم الگين انگليسي بخش‌هاي مهمي ازنقش برجسته‌هاي آن را به انگستان يا بريتانياي كبير آن زمان منتقل كرد. پس از فروپاشي امپراتوري عثماني كشورها و دولت‌هاي ملي بسياري از پيكر تكه پاره شده امپراتوري با طراحي و مهندسي و مديريت قدرت‌هاي جديد قاره غربي سر بركشيدند كه يونان از جمله آنها بود. طراحي جغرافياي سياسي و دولت يونان به شكل جديدش كمتر از دو سده است كه تاسيس شده و به وجود آمده است. چقدر ابلهانه و به دور از واقع بيني و مغالطه آميز است كه گفته شود يونان و هويت و ملت و مليت و ميهن دوستي يونانيان وعالم هلني مولود و جعل تاريخ دوره جديد است و قدرت‌هاي غربي آن را براي مطامع و منافع خود به وجود آورده‌اند. البته ممكن است درباره شيخ‌نشين‌هاي كرانه‌هاي جنوبي خليج فارس بشود چنين داوري كرد وگفت اما درباره كشوري مثل يونان با آن همه پيشينه تاريخي و مدني و معنوي وفكر وفلسفه هم مي‌توان اينچنين داوري كرد و اينچنين سخن گفت؟"[8]
اوسته گؤروندوگو کیمی ملا صالحی "ایرانیت" مقوله سینی دولاییلی اولاراق کئچمیشده یونان ایمپراتورلوغو ایله همزمان اولان "پرس" و "آنشان" دؤلت لرینه دوگونلمگه و فارسلیغی بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سی نین ابدی و ازلی وارثی قلمه آلماغا چالیشار. بابل دؤلتیندن قالمیش "نبونید" داش یازیسیندا کوروش انشان شاهی آدلاندیریلمیش، اورادا اوخویوروق: "آستیاک شاهی، حکومتی نین آلتی ایللیگینده قوشونو اَنشان شاهی ساییلان کوروشون اوستونه هوجوم ائتمگه سفربر ائتدی. قوشون ایسه آستیاک شاهی نین اؤزونو حاکیمتدن دئویره رک حاکیمیتی کوروشا تسلیم ائتدی". جغرافی باخیمدان اَنشان بوگونکو فارس ولایتی نین قوزئی گونباتان (شمالغربی) بؤلگه سی ساییلارمیش. فارس مدنیت راسیستلری نین "مادر سلیمان" قبرینه آد وئردیکلری پاسارگاددا ایلامی خط ایله یازیلمیش یازیتدا (کتیبه) دا کوروش اؤزونو هخامنشلرین شاهی آدلاندیرمیش. اوندان سونرا حاکیمیته گلمیشلر کوروش خططینی ایزله یَن شاهلار دا اؤزلرینی هخامنشلرین شاهی آدلاندیرمیشلار. دئمک "ایران" کلمه سی میلاددان اؤنجه (ما قبل تاریخده)" بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سی اوچون ایشله نیلمه میش. یالنیر تاریخده یونانلیلار هخامنشلره "پئرزی" آدی وئرمیشلر، او دا هخامنشلرین حاکیمیت قوردوقلاری بؤلگه "پئرس"، "پَرس" یوخسا "پَرت"(حاشیه) کنگر کؤرفزی نین (بوگونکو خلیج فارس یوخسا خلیج عرب) حاشیه سینده اولدوغونا اساسلانمیش بیر مقوله ساییلار. دئمک، یونانلیلارین کئچمیشه آرخالاندیقلاری تاریخ اساسلی اولارکن فارس ایستعمارچیلاری و مدنیت راسیستلری نین آرخالاندیقلاری "ایرانیت" فارسلیق تاریخینه اساسلانمیش دئییل، ایلام دیلی و مدنیتی اساسینداکی قالینتیلاری فارسلیغین مالی دئیه قلمه آلماقلارینا اساسلانار. محسن آزموده حکمت الله ملا صالحیدن گئنه ده سوروشار:
"پس اينكه گفته مي‌شود، دولت-ملت‌ها در دوران جديد پديد آمده‌اند، چطور مي‌توان ارزيابي كرد؟
.... ايران كه امارات و ابوظبي و كانادا واستراليا وآلاسكا وايسلند و نيوزلند نيست. معناي واژه را ببينيد نيوز-لند يعني سرزمين جديد. ميهن‌دوستي و مهين‌خواهي و هويت ومليت و مدنيت و معنويت وحيات و تقدير تاريخي مشترك يونانيان و ايرانيان كه مساله ديروز و امروز نيست. ساخته و پرداخته ذهن و فكر طراحان و مهندسان و مديران نظام‌ها و قدرت‌هاي سياسي مسلط دوره جديد كه نيست. ممكن است در دوره جديد دستخوش تحولات ونابساماني‌ها وقبض و بسط‌ها و فراز و فرودهاي جدي تاريخي و سياسي و فكري و فرهنگي و اجتماعي و اقتصادي فراوان هم شده باشند، ليكن دوره جديد آنها را جعل نكرده است. حتي اگر يك وجب خاك از ايران و يونان براي ايرانيان و يونانيان درتاريخ به جاي بماند، باز سقراط و افلاطون و ارسطو و اُريپيد و اسخيل و آريستوفان همچنان فرزندان برآمده در عالم هلني‌اند، همان‌گونه كه اشورزرتشت و كورش بزرگ و مغان حكيم و بزرگمهر و شيخ شهيد شهاب‌الدين سهروردي و فارابي و فردوسي و بوعلي و مولوي و سعدي و حافظ و صدراي شيرازي فرزاندان برآمده درعالم ايراني‌اند"[9].
اوسته گؤروندوگو کیمی حکمت الله ملا صالحی مغطله ائتمگه چالیشار. او بیر یاندان بوگونکو ایران دیل و مدنیتی ایله ایلگی و ایلیشکی سی اولمایان "انشان" توپلومو و انشان حاکیمیتچیلیگی نین تابع اولدوغو ایلام دیل و مدنیتلرینی و زردوشتلوگو فارسلیغا عایید ائتمگه[10]، تاریخ جعل ائتمگه، باشقا یاندان دؤلت و ملت آنلاییشی نی باستانگرایلیق مقوله لرینه دویونلمگه چالیشار. محسن آزموده حکمت الله ملا صالحیدن گئنه ده سوروشار:
"ايرانيان ازچه زماني و كي به اين حس وتجربه و هويت تاريخي مشترك خويش بيدار و حساس مي‌شوند؟
... سده‌هاي پاياني هزاره چهارم و آغازين هزاره سوم پيش از ميلاد در مناطق غرب آسيا و اندكي در يك جغرافياي فراخ‌تر كه اصطلاحا به آن هلال حاصل خيزاطلاق شده است يعني از كرانه‌هاي خليج فارس تا آن‌سوي كرانه‌هاي درياي اژه و شبه‌جزيره بالكان با زنجيره‌اي از تحولات عظيم و سنگين تاريخي و فرهنگي و مدني و معنوي و اقتصادي مواجه هستيم؛ تحولاتي كه اصطلاحا انقلاب شهرنشيني به مفهوم باستان شناختي آن اطلاق شده است. انقلابي كه هم مدارك و شواهد باستان شناختي هم مستندات ومنابع مكتوب تاريخي مهر تاييد بر آن مي‌نهند. اتفاقا ايران يكي از كانون‌هاي مهم و چه بسا پيشتاز چنين تحولاتي در همين هزاره‌هاي مهم و سرنوشت سازاست... مرادم آگاهي به يك تجربه و تقدير و حيات تاريخي مشترك و واحدي كه مردمان ساكن دريك جغرافياي سرزميني را چونان يك پيكر واحد چونان يك نظام سياسي واحد چونان يك دولت- ملت يا دولت-شهر و به مفهوم اخص ملي آنكه دربحث ما مورد نظر است و دريك كلام چونان «ايرانشهر» يك سلسله تحولات عظيم معنوي وخيزش‌هاي عميق فكري و سياسي و فرهنگي را مي‌طلبيد و به آن نياز مبرم و مسلم داشت كه در تمام آن دوران ديرينه و ديرپا و دراز آهنگ پيش از تاريخ و عصر مفرغ و عصر آهن تا ميانه هزاره نخست پيش از ميلاد ديده نمي‌شود و اتفاق نيفتاده است."[11].
اوسته گؤروندوگو کیمی حکمت الله ملا صالحی نین وئردیگی جاوابلار "هپروت دونیاسیندان خبر وئرر. دئمک، فارس دیلی و مدنیتی غزنه لیلر و سلجوقلولارین آتلاری اوزنگیسنده بو ممالیکی محروسه یه گتیریلدیگی و آیاق باسدیغینی و مولف ایشاره ائتدیگی اوزاق کئچمیشلرده بو توپراقلارا سومئر و ایلام، بابل، ، مانا، کلده، لولوبی، اورارتو و آشور دئیه کیچیک دؤلتلرین حاکیم اولدوقلارینی نظره آلارساق، فارس مدنیت راسیستلری نین یالانچیلیقلاری داها دا آیدین گؤرونموش اولار. ایرانشهر آنلاییشی ایسه تاریخی فاکتلار ایله اوست اوسته دوشن بیر آنلاییش دئییل، آلمان عالیمی یوزئف مارکوآرت ائرمنی عالیمی Anania طرفیندن میلادین یئددینجی یوز ایلینده یازیلمیش آدسیز متینلره "ائرانشهر جغرافیاسی" آدی وئره رک بو متینلری 1901 اینجی ایل برلین شهرینده آلمانجایا چئویرمیش[12]. یوزئف مارکوآرت "ائرانشهر جغرافیاسی iʻPseudo Moses Xorenac اثرینه گؤره" دئیه بیر کتاب حاضیرلاماغا و اؤز اوخودوقلارینی دا بو متینلرین اوستونه یوکله یه رک بیر کتاب اولوشدورماغا چالیشمیش[13]. محسن آزموده حکمت الله ملا صالحیدن گئنه ده سوروشار:
"دكتر جواد طباطبايي، فيلسوف سياسي، طرح بحث از انديشه ايرانشهري در تاريخ ايران مي‌كنند و از هويت ملي ايرانيان پيش از شكل‌گيري دولت- ملت‌هاي جديد به عنوان امري خلاف‌آمد ياد مي‌كنند. آيا با اين ارزيابي موافقيد؟
... دكتر طباطبايي خطرات پيشاروي ملت و ميهن و مردم ما را به عنوان يك ملت مي‌بيند. تاريخ ايران را يك بار ديگر به بازخواني فراخوانده‌است. به هر روي چه آنان‌كه با نظرات طباطبايي همسو باشد و چه سر ناسازگاري و مخالفت داشته باشند اين واقعيت را نمي‌توان انكاركرد كه او تومار يك بازخواني اصيلي را كه بر حجم سنگيني از مدارك و شواهد باستان‌شناختي و مستندات و منابع تاريخي تكيه زده است، در برابر ما مي‌گسترند. بازخواني و رجوع تاريخي كه بيش از هر زمان به آن نياز داريم. تعلق‌خاطر طباطبايي به ريشه‌هايش به ميراثش اصيل و عميق است و روشنگرانه نه روشنفكرانه و روشنفكرمآبانه. زبان او زبان فردوسي و حافظ و سعدي و مولوي نيست. ليكن تعلق خاطر او به ريشه‌هاي مدني و معنوي ايراني‌اش همان قدر اصيل است كه تعلق خاطر حافظ".[14]
اوسته گؤروندوگو کیمی فارس مدنیت راسیستلری اؤزلری ده یازیدیقلاری و دئدیکلرینه اینانمایاراق یالنیز سیاسی مصلحت اوزوندن بعضی یالانلاری توخوماغا و عوام خالق کیتله سینی توربالاماغا چالیشارلار. اوسته ایشاره اولودوغونو کیمی ایستر جواد طباطبایی نین و ایسترسه ده حکمت الله ملا صالحی نین ایدعا ائتدیکلری "ایرانشهر" مقوله سی تاریخی فاکتلار ایله اوست اوسته دوشموش دئییل، آلمان عالیمی یوزئف مارکوارت-ین ائرمنی مؤلفی Anania طرفیندن یازیلمیش متینلره وئریلمیش بیر سیاسی آد ساییلار. بو دا آلمان ایمپراتورلوغونون بؤلگه-میزده نفوذونو آرتیرماسینا خدمت ائده جک بیر سیاسی مقام ساییلارمیش. آلمان دؤلتی 1914 اینجی ایل بیرینجی دونیا ساواشینا قاتیلارکن سیدحسن تقی زاده آمریکاداکی آلمانیا ائلچیلیگنه گئده رک آلمان دؤلت منافعینی قوروماق و ایرانیت دئیه فارسلیغی دیرچتمک اوچون آلمانیادا سیاسی محفل یاراتماق اوچون مالی کؤمک وعده سی آلمیش. سیدحسن تقی زاده آمریکادان آلمانیایا گئتدیکدن سونرا "کاوه"[15] آدلی مجله نی یایماغا باشلامیش. کاوه مجله سی اطرافینداکی محفل سیدحسن تقی زاده، محمدعلی جمالزاده، محمد قزوینی، ابراهیم پورداوود، رضا تربیت، حسین کاظمزاده، وابوالحسن حکيمي، عزّت الله هدايت، سيد ابوالحسن علوي، فضلعلی مجتهد تبریزی، طاهرزاده بهزاد و اسماعيل اميرخيزي اولموشلار. آلمان دؤلتی 1918 اینجی ایل دونیا ساواشیندا یئنیلگه یه اوغرادیقدان سونرا کاوه محفلی داغیلاراق یالنیز سیدحسن تقی زاده و محمدعلی جمالزاده کاوه مجله سینی 1920 اینجی ایله دک داوام ائتدیرمیشلر. کاوه محفلیندن آیریلمیش حسین کاظمزاده تبریزی یوزف مارکوآرت اتکی و تأثیری آلتینا دوشه رک "ایرانشهر" محفلینی[16] یاراداراق "ایرانشهر" مجله سینی یولا سالمیش. ایرانشهر مجله سینه ائش اولاراق بعضیلری ده "نامه فرهنگیستان"[17] آدلی مجله نی یایماغا و تورکلوگو تحقیر ائتمگه باشلامیشلار.
[1] ایشیق سؤنمز، ایرانویچ یوخسا ائران وئژ (پامیر): http://www.isiqsonmaz.com/54.htm
[2] محسن آزموده، هویت ایرانی انتزاعی نیست؛ روزنامه اعتماد شماره ۳۹۴۳ | ۱۳۹۶ سه شنبه ۹ آبان، صحیفه 7، سیاستنامه: http://www.etemaad.ir/Default.aspx?NPN_Id=847&PageNO=7
[3] بنیاد داریوش همایون، هویت ایرانی، انتزاعی نیست / تاریخ ایران و ملیت ایرانی در گفت‌وگو با حکمت‌الله ملاصالحی، ۱۳۹۶/۰۸/۰۹: http://bonyadhomayoun.com/?p=17057
[4] تاريخ ايران و مليت ايراني در گفت‌وگو با حكمت‌الله ملاصالحي : هويت ايراني، انتزاعي نيست، سه شنبه 9 آبان 1396: http://azariha.org/بایگانی/item/2232-تاريخ-ايران-و-مليت-ايراني-در-گفت‌وگو-با-حكمت‌الله-ملاصالحي-هويت-ايراني،-انتزاعي-نيست.
[5] محسن آزموده، تاریخ ایران و ملیت ایرانی در گفت‌وگو با حكمت‌الله ملاصالحی: https://cgie.org.ir/fa/news/180763
[6] محسن آزموده، هویت ایرانی انتزاعی نیست؛ روزنامه اعتماد شماره ۳۹۴۳ | ۱۳۹۶ سه شنبه ۹ آبان، صحیفه 7، سیاستنامه: http://www.etemaad.ir/Default.aspx?NPN_Id=847&PageNO=7
[7] ابولقاسم فردوسی طوسی، شاهنامه، چاپ مسکو 1932.
[8] محسن آزموده، هویت ایرانی انتزاعی نیست؛ روزنامه اعتماد، باخ اورادا.
[9] محسن آزموده، هویت ایرانی انتزاعی نیست؛ روزنامه اعتماد، باخ اورادا.
[10] ایشیق سؤنمز، زردوشت و اویستا: http://www.isiqsonmaz.com/Seite%20314.htm
[11] محسن آزموده، هویت ایرانی انتزاعی نیست؛ روزنامه اعتماد، باخ اورادا.
[12] Josef Marquart Almanyanın Tübingen şəhərində ilahiyat oxumuş, sonra kilasik dilçilik və oryentalist bölümlərində dokturasını almış. 1902-inci il Ermənişinaslıq üzərə profesorluğunu yazmış. 1920-inci il Fars Dil və Ədəbiyatı və Erməni dilləri üzərə Berlin Bilikyurdunda dərs verməyə başlamış.
[13] J. Marquart, Ērānšahr nach der Geograqphie des Ps. Moses Xorenacʻi, Berlin, 1901.
[14] محسن آزموده، هویت ایرانی انتزاعی نیست؛ روزنامه اعتماد، باخ اورادا.
[15] کاوه مجله سی 1334 تا 1340 اینجی قمری ایلینه دک برلینده چاپ اولموش.
[16] حسین کاظمزاده ایرانشهر مجله سینی 1301 – 1306 ایللرینده آلمانیانین برلین شهرینده چاپ ائدر و ایرانشهر محفلی واسیه سی و آلمان دؤلتی نین هزینه سی ایله مجانی ایرانا 40 شهره گؤنده ررمیش( باخ: رضا بیگدلو: ۱۳۸۰ باستان‌گرایی در تاریخ معاصر ایران، چاپ اول: تهران، نشر مرکز.، ص ۱۶۸، به نقل از: آرین‌پور، از صبا تا نیما، تهران: ۱۳۷۲، ج ۳، ص ۲۳۴).
[17] تقی ارانی،آذربایجان یک مسئله حیاتی و مماتی برای ایران، نامه فرنگستان، شماره 5، برلین . صحیفه 247- 254، برلین 1924(1303).
ایشیق سؤنمز، 05.11.2017
