"ناسیونالیسم، ملی گرائی و مصدق" باشلیغی ایله یازیلمیش یازییا باخیش

فارس مدنیت راسیستلری نین "ملت" آنلاییشینا توخونمادان اؤنجه ملت آنلاییشی اوزره ایضاح وئرمک یئرلی گؤرونر. ملت مقوله سی هر هانکی بیر دیل و مدنیته اساسلانمیش بیر آنلاییش ساییلار. بو آنلاییش ملت-دؤلت (دولت- ملت، nation-state، Nationalstaat) آنلامیندا دئییل، انسان توپلولوقلاری نین طبیعتدن آلمیش بیر دیل، مدنیت، گلنک، گؤرنک و اورتاق جغرافی تورپاغا صاحیب اولدوقلارینا اساسلانار. دئمک، ملت آنلاییشی فارس مدنیت راسیستلری نظره آلدیقلاری ایران ممالیکی محروسه سینده کی مختلیف دیل و مدنیت صاحابلارینی فارسلیق بیر چاتی سی آلتینا توپلایاراق اونلارین دیلی، مدنیتی، یئر آلتی، یئر اوستو، انسانلیق مادی و معنوی دونیالارینی غصب ائتمک و فارسلیق خدمتینه آلماق ساییلماز. ایندی ایسه فرهنگ قاسمی ایمضاسی ایله یازیلمیش "ناسیونالیسم، ملی گرائی و مصدق" باشلیغی آلتیندا قلمه آلمیش یازینی گؤزدن کئچیرمگه چالیشاق، اوخویوروق:

"عده اى دانسته یا ندانسته ناسیونالیسم اروپائى را با ملى و ملى گرائى ایرانى در مفهومی برابر قرار میدهند. ناسیونالیسم دراغلب کشور هاى اروپائى شامل سازمان ها وکسانى میشود که داراى افکار نژاد پرستانه و دیدگاههای انسانی بسته و محدود میباشند، که در روابط فرهنگیِ وسیاسی و اجتماعی غیر از خودی را تحمل نمی کنند و اگر مناسباتی را باغیر خودی برقرار می کنند براى استثمار کردن وسؤ استفاده از امکانات آنهاست. درصورتیکه ملى و ملى گرائى در ایران در اثر مقابله ومبارزه با استعمار و استثمار به وجود آمده است"[1]

اوسته گؤروندوگو کیمی مؤلیف ایران ملتی نین نئجه بیر معجون اولدوغو اوزرینه گئتمک یئرینه آوروپا مملکتلری دئیه ایران ممالیکی محروسه سینده کی ملیتلر مسئله سینی اجتماعیتین دقتیندن یاییندیرماغا چالیشمیش. بیلیندیگی کیمی آوروپادا دیل و مدنیت اساسلی دؤلتلر یارانماسینا باخمایاراق بو مملکتلرین هر بیری نین اؤز یاپیسینا و بعضا ده تاریخدن مسلط باسقی اساسلی و یئرینه اوتورموش قورولوشلاری و دؤلتلری وار. اؤرنک اولاراق فرانسه دؤلتی فارس ایستعمارچیلارینا گؤره "مهد تمدن" قلمه آلینماسینا باخمایاراق تاریخدن گونوموزه گلمیش ایچ ایستعمارچیلیق دؤلت یاپیسینی و قورولوشونو قوروموش بیر "مللت- دؤلت" یاپیسی وار.[2] آلمان و  اؤتریش تک ائتنیکلی دؤلتلر اولارکن سوئیس دؤرت دیل و مدنیتی اساس گؤتورموش فئدرال بیر دؤلت، بئلژیک ایکی دیلی اساس گؤتورموش بیر فئدرال دؤلت، سوئد، دانیمارک، هلند، فنلاند، لهیستان ملی دؤلتلر ساییلارکن اوراداکی یئرلی آزلیقلار دا اؤز دیل و مدنیتلرینی یاشاتماق حاقی وئریلمیش. بو دوغرولتودا آدی چکیلن دؤلتلر بو آزلیقلارا اؤزلرینی یاشاتماق اوچون مادی و معنوی کؤمک ائتمه نی ده اسیرگمزلر. انگلیستان و اسپانیا حاکیمیتلری نین دیلی انگلیس و ایسپانیول اولماسینا باخمایاراق اوراداکی کیچیک دیل و مدنیتلر یئرلی حاکیمیتلر واسیطه سی ایله فئدرال بیچیمده اداره چیلیک رولونو اعمال ائدرلر. مسئله "ایران ملتی" آنلاییشینا گلدیکده محمود افشار یزدی نین تئوریزه ائتدیگی پان ایرانیستلیک و  فارس حاکیمیتچیلیک سیستیمی اساس گؤتوروله رک فارس دیلی و مدنیتی "ایرانی (ایرانلی)" باشقا دیل و مدنیتلر او جومله-دن تورک و عرب دیل و مدنیتلری "غیر ایرانلی" دئیه بونلارا فارس حاکیمتلری و فارس مدنیت راسیستلری طرفیندن دوشمن کیمی یاناشیلار و بو دیللری سسسیزجه یوخ ائتمکده قرارلی ساییلارلار. محمد مصدیقین اؤزو ده فارس اولمایان دیل و مدنیتلرین یازیلیب اوخونماسینا و ایران ممالیکی محروسه سی نین فئدرال بیچیمده اداره اولونماسینا مخالیف و دوشمن کسیلدیگینی دؤنه دؤنه آچیقلامیش. بو دوغرولتودا محمد مصدقین اؤزوندن ائشیدیریک:

" اگر فراموش نکرده باشم،در تابستان 1329 مرحوم رزم آرا به خانه من آمد و گفت: - میخواهم نخستوزیر بشوم و آمده ام با شما مشورت بکنم ببینم به مصلحت میدانید یا نه... گفت: برنامه من دادن اختیارات بیشتر به استانها  است. گفتم: -دادن اختیارات به استان هامخصوصاً به بعضی از استانها که ساکنین آن از نظرنژاد،زبان و مذهب با ما اختلاف دارند صلاح نیست. به جهت این که دول بزرگ از اختیاراتی که به آنها داده باشید، سوءاستفاده میکنند و دولت ایران را در بن بست عظیمی قرار میدهند. اکنون اختیاراتی که میتوان به محلها داد این است که میتوانیم پیشبینی کنیم اختیارات داده شود که اعضای شورای بلدیه خود را انتخاب کنند،نمایندگان خود را به مجلس شورای ملی بفرستند. به من جواب داد که برنامه بیش از اینها است که شما در نظر گرفته اید. من،به او گفتم چنانچه شما دولتی تشکیل بدهید که برنامه آن از آنچه من عرض کردم تجاوز کند،من شدیداً با شما مخالفت خواهم کرد"[3].

اوسته گؤروندویو کیمی قاجار ممالیکی محروسه سی نین داغیلماسی عرفه سینده آوروپایا گؤندریلمیش اؤیرنجیلرین نژادپرستلیک تئوریسی اتکی و تأثیری نین آلتیندا قالدیقلاری و تورکلوک علیهینه  یاراتدیقلاری "ایرانشهر، فرهنگیستان" محفللری و فعالیتلرینی فرهنگ قاسمی فارس مدنیت راسیستلیک مقوله سی دئییل، "ایران ملتی" آنلاییشی نین قالخینما دؤنمی دئیه قلمه آلار[4]. گئنه ده اوخویوروق:

"... ملى گرائى إیرانی بر خلاف ناسیونالیسم اروپاپی مستبد نبوده بلکه همیشه ضد استبدادی بوده وهمیشه یک شاخه برابرى خواهى، عدالت طلبى، حتى مشارکت و معاونت داشته و در میان ملى گرایان ایرانى غیراز چند استثنا کوچک، تمایلات تبعیض گرایانه و فاشیستى وجود نداشته است"[5].

فارس ملیتچیلری یوخسا فارس مدنیت راسیستلری نین ادعالاری نین ترسینه اولاراق او زامانکی اؤزلرینی ملی قلمه آلان محمد مصدق و باشچیلیق ائتدیگی جبهه ملی فارس تشکیلاتی قانون دئیه بیر شئی تانیمازمیش. بو دوغرولتودا محمد مصدق و اونو ائشلیک ائدن عبدالقدیر آزادین دیلیندن ائشیدک، اوخویوروق:

" محمد مصدق خطاب به رزم آرا گفت: من خودم شما را مي‌كشم. ...  اگر شما نظامي هستيد من از شما نظامي‌ترم٬ مي‌كشم٬ همين‌جا شما را مي‌كشم"[6]  و گئنه ده عبدالقادر آزاد داوام ائدر، اوخویوروق:

 "خود آقايان به خاطر دارند روزي كه رزم‌آرا آمد اينجا٬ ما و آقاي دكتر مصدق اين قدر پيش‌دستي‌ها را به هم زديم كه صداي كسي شنيده نمي‌شد تا چه رسد رزم‌آرا و تازه به من گفتند چرا قايم نمي‌زني٬ ما و آقاي دكتر مصدق فتواي قتل رزم‌آرا را داديم٬ گفتيم خائن است٬ وطن فروش است. آقاي دكتر مصدق هم گفتند: رزم‌آرا را٬ يك نفر آدم «خليل طهماسبي» برحسب داد و فرياد و هو ما كشت..."[7].

اوسته گؤروندوگو کیمی جبهه ملی تشکیلاتی و اونون رهبریتی نه اؤلچوده دئموکرات ایمیشلر!! بئلنچی چیخیش ائتمکلر "مستبدلیک"، قانونسوزلوق دئییل می؟ بو راسیست و فاشیستلر فارس دؤلتچیلیگی اساس گؤتورموش قانونلارا بیله احترام قویماراق باشقا ائتنوسلارا حق تانینماسیندان قورخویا دوشه رک مجلیسی قاریشدیرماغا و سسلرین ائشیدیلمه سینه مانع اولماغا چالیشمیش و بوگون ده یئری گلرسه، چالیشارلار[8]. فرهنگ قاسمی نین مقاله سیندن اوخویوروق:

"صرف نظر از گذشته تاریخی و شخصیت های برجسته ملی، این دلبستگی فلسفی و پایبندی سیاسی به شکل موثر از اواخر قرن نوزدهم پیشرفت هایی کرد و تحولاتش را در نزدیکی با تغییرات ودگرگونی های فلسفی و فرهنگ آمیزی های سیاسی و اجتماعی اروپا ادامه داد. در اوائل قرن بیستم بالندگی های اجتماعی مهمی در ایران به وقوع پیوست که باعث شد تا ملی گرایی در ایران نقش و فرگشت مهمی را ایفا کند"[9].

 فرهنگ قاسمی نین بو ادعالاری نین ترسینه اولاراق ایرانداکی گلیشمه و ایلریله ییش فارس ملی تشکیلاتلاری نین مئیداندا اولدوغو ایله دئییل، آمریکا بیرلشمیش دؤلتلری نین محمدرضا شاه حاکیمیتی نی منطقه-ده اؤز منافعینه اویقون گؤردوگو بیچیمده یؤنلندیرمه سی اساسیندا حیاتا کئچمیش. 1953 اونجو ایل نفت مسئله سینده انگلیس و آمریکا بیرلشمیش دؤلتلری آراسیندا قارشی دورما یارانمیش. بو قارشی دورمادا ایلک اولاراق آمریکا بیرلشمیش دؤلتلری محمد مصدق باشچیلیق ائتدیگی جبهه ملی نی حاکیمیته گتیرمه سینه باخمایاراق محمد مصدق شبان جعفریلری (شعبان بیمخ) ایشه آلاراق مخالیفلری ازدیرمگه و آرا قاریشیقلیغا یول آچمیش. بو دوغرولتودا  تيمسار مزّينی محمد مصدّقین سئچیلمیشی و پوستا قویولموشو چوخ زامان کئچمه دن آبان آیی نین اون بئشینده، 1330 (1951) تاریخینده شعبان جعفری (شعبان بی مخ) آدلی نی ایشه آلدیرمیش. او سنده اوخویوروق:

 " اداره، دائره، شعبه، رونوشت، گزارش مورخ ۲۰/۸/۳۰، وزارت کشور،

 شهربانی کل کشور، محترماً به عرض عالی می رساند، تيمسار سرتيپ نخعی، رياست ادارهء انتظامی و سرکلانتری اظهار می نمايد که تيمسار معظم رياست شهربانی کل کشور، مقرّر فرمودند از تاريخ ۱۵ آبان ماه ۱۳۳۰ شعبان جعفری با ماهی سه هزار ريال حقوق از اعتبار محرمانه استخدام گردد. برای استحضار خاطر مبارک، گزارش عرض تا هر نوع امر و مقرر فرمائيد اطاعت گردد. رئيس ادارهء حسابداری محرمانه: خدائی"[10].

دئمک، یازیلی قایناقلارا اساساً شعبان جعفری 1330 (1951) تاریخینده محمد مصدق دؤولتی نین خیدمتینه آلینمیش زامانینا گؤره مصدقین مخالیفلرینی ازمکده، اؤرنک اولاراق آذر آیی نین اون دؤردو 1330 (1951) تاریخینده "فرمان"، "داد"، "آتش"، "سیاسی" و "طلوع" آدلی درگی و قزته لری هوجوما معروض قویماقدا الیندن گلدیگینی اسیرگه مه میش. بو اولایلاردان سونرا 21 درگی و قازئته مدیرلری شغلی امنیتلری یوخدور دئیه "شورا و سینا مجلیسلرینه" گئده رک اعتیراض اوتورومونا باشلامیشلار[11]. جمال امامی میللت وکیلی آذر آیی نین اون دوقوزوندا، 1330 تاریخینده شعبان جعفری اوزره شورا مجلیسینده آشاغیداکیلاری ایفاده ائدیرمیش:

 "اين، تيمسار سرتيپ شعبان بی مخ است که خانهء مردم را غارت می کرده است و در مقابل اين خدمات با ماهی ۳۰۰۰ ريال در شهربانی استخدام شده است ... روزنامه های طلوع، داد، سياسی، فرمان، جانسپاران و آتش که توده ای نيستند و با حزب توده مبارزه می کردند، آنها هم غارت شده اند ... پس بگوئيد هر کس با دولت ما مخالف است يا موافق نيست يا تنقيد می کند با او مبارزه می کنيم و او را غارت می کنيم ...."[12].

اوسته گؤروندوگو کیمی فارس ملیتچیلری نین ادعا ائتدیکلری اؤزونو دوغروتماز. گئنه ده فرهنگ قاسمی یازار:

" ... اگر هم در دوره هائى حس ملى در گروه های کوچکی از فعالین و گروه های سیاسی از حد مرسوم و عادى خود فراتر رفته و بطور ناشایست به نوعى شوونیسم تبدیل گردیده بیشتر از جنبه عکس العملی و در ارتباط با رفتار ستمگرانه دیگران، مانند دخالت خارجى، اسلام گرائی افراطى، ضدیت با ایرانىت و تهاجم به مرزها و تمامیت ارضی ایران بوده است. ملی گرایی ایرانی بر خلاف ناسیونالیسم اروپاپی مذهبی نبوده بلکه مذهب را از سیاست جدا می دانست. با وجود اینکه در بخش پیرامونی نهضت ملی، احزب اسلامى نیز وجود داشته اند، اما اسلام سیاسی در مقایسه با احزاب ملى، سوسیال دموکرات ها و سوسیالیست ها؛ مانند حزب ایران که یک حزب سوسیال دموکرات است، حزب ملت ایران که یک حزب با تمایلات ناسیونالیستی به شمار می رود، جامعه سوسیالیست ها اعتقاد به سوسیالیسم داشت، رقمی نبودند. حتی در احزاب کمونیستی ایران نیز علاوه بر اعتقاد به انترناسیونالیسم، طرفداری از ملی گرائی ایرانی به چشم می‌خورد"[13].

فرهنگ قاسمی فارس ایستعمار یؤنلو تشکیلاتلارا دئموکرات اولماق غسلی وئرمه سینه باخمایاراق حزب نژادپرست جبهه ملی محفلی "ایرانیت" آدی آلتیندا قورولموش بوتون فارس محفل و تشکیلاتلاری بوگونه دک باشچیلیق ائتمیش. یالنیز سول و روسیه یؤنلو محفللر  فارس راسیست جبهه ملی محفلیندن آیری شکیلنمکلرینه باخمایاراق بو محفللر ده تقی ارانیلرین کئچمیشی نین اتگی و تأثیر داییره سی آلتیندا؛ او جومله-دن بابک امیر خسروی، فرهاد فرجاد و نور آذرلر دک شخصلرین وجودی ایله فارس تمامیتچیلیک و راسیستلیک دوشونجه سیندن اماندا قالمامیشلار. دئمک، فارس تشکیلاتلاری نین دئموکراسیدن آنلاییشلاری ایران ممالیکی محروسه سینی فارسلیق و فارس دیلی و مدنیتی یاشاتماق چابالاری ساییلار. گئنه ده فرهنگ قاسمی یازار:

"... تبلیغاتی هستند که دشمنان مصدق علیه او انجام داده اند. .... ملی گرایی مصدق از نظر عقاید سیاسی هیچ شباهتی و سنخیتی با ناسیونالیسم موجود و مرسوم در کشورهای اروپایی ندارد"[14].

محمد مصدقین نه اؤلچو ده دئموکرات اولدوغو اوزره اوسته ایشاره اولوندو. دئمک، مجلیسده محمد رضا شاهین بیرینجی وزیری "علی رزم آرا"  فارس اولمایان ولایتلره دیل و مدنیت مختاریتی وئرمک مسئله سینی مجلیسده دانیشیق قونوسو ائتمگه بیله محمد مصدق و یانچیلاری اعتراض ائده رک و سس کوی سالاراق علی رزم آرانین سسینی بوغموشلار[15]. فرهنگ قاسمی گئنه ده یازار:

" مصدق دشمن استعمار و استثمار بود که توانست در دادگاه بین المللی لاهه و در چارچوب قوانین، زنجیر استثمار را از پاى ملت ایران پاره کرده، استقلال ملى، شایستگی شرافتمدانه مردم ایران وحقوق ملی ایرانیان را در جهان و در میان همه اقوام ایرانی بدون کمترین تبعیض و فرقه گرائى به اثبات برساند. او با استفاده از قوانین بین المللی با سعه صدر و بدون جنگ و خونریزى و بدون اینکه حتی قطره خونى از دماغ کسی جارى شود، دماغ شیر استعمار واستثمار انگلیس و فاتح جنگ جهانى دوم را بر زمین مالید. او بزرگترین سرمایه دار جهانى را از ایران بیرون کرد و حق و حقوق ملت را به ملت باز گردانید"[16].

فارس جبهه ملی محفلی ائله جه ده فارس تشکیلاتلاری او جومله-دن حزب توده بوگون محمد مصدقی ضد امپریالیست قلمه آلماقلارینا باخمایاراق او زامانلار ایرانا روسیه کومونیستلیگی قارشیسیندا حاکیم اولماق اوچون دولاییلی اولاراق انگلیس و آمریکا بیرلشمیش دؤلتلری آراسیندا رقابت گئدرمیش. آیت الله کاشانی سنتی اولاراق انگلیستان، توده پارتیسی روسیه کومونیستلیگی و فارس ملیتچیللری ایسه محمد مصدق باشدا اولماقلا آمریکایا سؤیکنمگه ماراقلی ساییلارمیشلار. یئری گلمیشکن دئییلمه لیدیر: محمد مصدق ایجتماعیتی آلداتماق اوچون اؤزونو اینگیلیس حاکیمیتینه مخالیف گؤسترمگه چالیشسا دا، اینگیلیس و رضاخان علیهینه هئچ بیر آددیم آتمامیش. بئله لیکله زامان گئدیشی ایله رضاخان دیکتاتورلوغو قوام السلطنه، وثوق الدوله، سردار اسعد، شیخ خزعل و حتی محمد مصدقی سیاست صحنه سیدن اوزاقلاتسا دا، محمد مصدقین توخونمازلیغی اونون فراماسون اولدوغو اوچون قورونموش. بئله لیکله محمد مصدق دؤنه دؤنه خاریجی اؤلکه لره مسافرت ائتمیش، رضاخان آذر آیی نین اون اوچونده، 1319 ایل  متین دفتری نی دؤولت رئیسلیگیندن اوزاقلاتماق ایسترکن ده اینگیلیستان دؤولتی نین عامیلی اولان سوئیسلی ائرنئست پرون نون کؤمگی ایله مصدق متین دفتری نین پوستونو قورویا بیلمیش خبری ده تاریخده ثبت اولموش گؤرونور[17]. محمد مصدق اینگیلتره نین دارسی شیرکتی ایله تهران حاکیمیتی آراسیندا "قرارداد نفت جنوب" آدلی آنلاشمانی نظره آلمایاراق اینگیلتره یه خوش خیدمتلیک ائدیم دئیه اینگیلیسلره رقیب چیخمیش سؤیئتلر بیرلیگینه قوزئی نفتی (نفت شمال) نین امتیازینی قاپدیرماماق اوچون  حاکیمیت مجلیسسیز خاریجی دؤولتلره هئچ بیر امتیاز وئرمه حاققی اولماسین طرحی نی میللی شورا مجلیسینه (شورا مجلیسی نین اون دؤردونجو دؤنمینده) تکلیفی ائتمیش. بیلیندیگی کیمی مصدقچیلر بو مسئله نی اؤزلری اوچون بؤیوک بیر افتخار حئساب ائدرلر. بئله لیکله، بو ذاتلار 1933-اونجو ایل اینگیلتره دؤولتی ایله تهران آراسیندا باغلانمیش نفت آنلاشمالارینی گؤرمزدن حرکت ائدرلر. او آنلاشمالارا اساساً اینگیلتره ایران نفتی اوزره بؤیوک امتیازا مالیک اولموش. یالنیز نفت قایناقلاریندان فایدالانماق دئییل، نفت شیرکتی واسیطه سی ایله اینگیلتره ایران ممالیکی محروسه سینده دؤولت ایچره دؤولت یاراتماغی حیاتا کئچیرمه گه چالیشمیش. ایران ممالیکی محروسه سی نین متفق دؤلتلر واسیطه سی ایله ایشغال ائدیلدیگینی، آمریکا نفت شیرکتلری[18]  و سؤیئتلر بیرلیگی نی نفت اوزره رقیب دئیه اینگیلتره ایستعمارچیلیغینا پارالئل و موازی اورتایا چیخدیقلارینی نظره آلارساق، سؤیئتلر بیرلیگی و آمریکا شیرکتلرینه نفت امتیازی تانیماق اینگیلتره نین نفت اینحیصارچیلیغینی خطره سالاجاق بیر مسئله کیمی ایران ممالیکی محروسه سینده سورقو و سوآل آلتینا آلینمیش بیر مسئله ساییلارمیش. دئمک محمد مصدقین ائده بیلجگی خدمت، نفتی انگلیس انحصارچیلیغیندان چیخاراراق آمریکا شرکتلرینی ده بو ایشده اورتاق ائتمکله روسیه کومونیستلیگی قارشیسیندا بالانس یارادابیلمک اولارمیش. آنجاق محمد مصدق و مجلیسین چوخو اینگیلتره مئییللی اولدوقلاری اوچون مصدق تکلیف ائتدیگی طرح "نفت امتییازینی مجلیس واسیطه سی ایله باشقا بیر دؤولته وئرمه مسئله سی" اینگیلتره ایستعماری نین کؤنلونجه اولموشدور دئیه دوشونمه لی ییک. بو تکلیفین عکسینه اولاراق غلامحسین رحیمیان، قوچان میللت وکیلی اینگیلتره یه وئریلمیش نفت ایمتیازی نین لغو ائدیلمه سینی مجلیسه تکلیف ائتدیکده محمد مصدق بو تکلیفی ایمضا ائتمکدن بویون قاچیراراق بو قراردادی "میللتلر آراسی آنلاشما (قرارداد بین المللی)" آدلاندیراراق لغو اولونماسینی ایمکانسیز قلمه آلماغا چالیشاراق غلامحسین رحیمیان نین "لغو قرارداد نفت جنوب" آدلی تکلیفینی اثردن سالماغا چالیشمیش[19].

فداییان ایسلام آدلی قوروپ طرفیندن عبدالحسین هژیرین تئرور اولماسی نتیجه سینده کاشانی، خلیل طهماسب، بقائی توتولوب دوستاغا آتیلارکن محمد مصدق احمد آباد کندینه ظاهیرده سورگون ائدیلمه سینه باخمایاراق چوخ زامان چکمه دن تهرانا گئری دؤنه رک مجلیسه یول تاپدیقدان سونرا آیت الله کاشانی طرفیندن یازیلمیش مکتوبو (نفت هئچ بیر خاریجی مملکت دئییل، ایرانا عایید اولماسینا داییر) مجلیسده قرائت ائتمیش. اوسته گؤروندوگو کیمی بو مصونیتی محمد مصدقه یارادان اونون فراماسون اولدوغو اولموشدور.  بئله لیکله چوخ زامان کئچمه دن محمد مصدق فارس ولایتینده اینگیلتره کؤمگی ایله والی قالدیغی کیمی مجلیسده کی عامیللر واسیطه سی ایله ده نفت کمیسیونو رئیسلیگی نین عضولوگونه سئچیلمه سی ده اورتایا چیخار. یئری گلمیشکن دئییلمه لیدیر: تیر آیی نین اوتوزوندا، 1330 تاریخی نین سونراکی گونلرینه دک کاشانی و محمد مصدق آراسیندا هئچ بیر اینجیکلیک و ناراحاتلیق اولمامیش. محمد مصدق گیزلیجه محمدرضا شاهی مسافرته گؤندرمک ایسترکن کاشانی بو مسئله یه ناراحات اولاراق اونون علیهینه اعتیراض میتینگلری دوزنلتمیش.

اوسته سؤز قونوسو اولان ایران نفت کمیسیونو آمریکا نفت شیرکتلری ایله یئر آلتی آنلاشمالار حیاتا کئچیرر و بیرلشمیش شتاتلاری نین بؤلگه ده آرتدیغی نفوذ داییره سینی نظره آلاراق ظاهیرده نفتین میللی اولما طرحینی مجلیسه تقدیم ائتمه سی و بو طرحین "شورا مجلیسی" و "سنا مجلیسی" طرفیندن قبول اولونماسی نفتین محمد مصدق طرفیندن میللی اولماسی دئییل، بو یاناشما فارس حاکیمیتی نین نفت سیاستینده دؤنوش نقطه سی (انگلیس انحصارچیلیغیندان چیخارماق سیاستی) ساییلارمیش. دئمک، فارس جبهه میللیچیلری نین مصدق آدینا نفتین میللی اولماسی اوزره هالای هیرنا، قاوالا قاچدی و توز کولک یولا سالمالاری و بو مسئله قارشیسیندا ایجتماعیتین سوسماسی بیر یاندان فارس جبهه میللیچیلری نین شیاد اولمالارینی، آیری بیر یاندان دا ایران ممالیکی محروسه سینده کی توپلوملارین سیاست دونیاسیندان و کئچمیش تاریخی اولایلاردان خبرسیز قالمالاری نین آچیق گؤسترگه سی ساییلمالیدیر.

نفتین سؤزده میللی اولما و یا "الغای قرارداد نفت جنوب" مسئله سی بیرینجی دفعه محمد ساعد ماراغالی حکومتی و سونرا غلامحسین رحیمیان (قوچان میللت وکیلی) طرفیندن اورتایا آتیلماسی نین آلتینی چیزماق اینگیلتره نین بؤلگه ده کی موقعیتی نین ضعیفله دیگینی و بئله لیکله نفتین میللی اولماق دوشونجه سی محمد مصدقه دئییل، سیاست ایجابیندا اوسته کی ذاتلارین نفتی اینگلیس انحصاریندان چیخارماق دوشونجه لرینه عایید اولدوغونو گؤسترمیش اولار دئیه دوشونه لی ییک. دئمک، نفت امتیازینی اینگلیسلردن آلماق و آمریکالیلارا وئرمک فیکری بیرینجی دفعه محمد ساعد ماراغالی حکومتی طرفیندن اورتایا قویولموش. بو مسئله ده محمد سعید ماراغالی اؤز باشینا دئییل، آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری نین بؤلگه ده نفوذونون آرتماسینی باشا دوشن اینگیلتره مقاملاری دا بو قناعته گله رک بو مسئله نی محمد ساعد مراغالی حکومتینه ائشیتدیرمیشلر دئیه قبول ائتمه لی ییک (اونسوز دا آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری نین شیرکتلری ایران نفتینی اله کئچیرمک اوچون تشبث ائتمیش و آمریکالیلار مصدقی آشاغیدا گؤره جگیمیز دک حاکیمیته گتیرمگه قرارلی ایمیشلر). محمد ساعد ماراغالی بو مسئله نی "تحریم مذاکرات نفت" باشلیغی ایله اورتایا آتمیش. غلامحسین رحیمیان، قوچان میللت وکیلی خاریجی شیرکتلره وئریلمیش نفت امتییازی نی "الغای قرارداد نفت جنوب" باشلیغی آلتیندا تهران نین میللی مجلیسینه تسلیم ائده رک بو طرحین قبول اولماسینی ایسته میش. طرح بئله ایفاده اولونورموش:

" ماده واحده مجلس شورای ملی ایران اعتبار نفت جنوب را که در دوره استبداد به شرکت دارسی واگذار شده و در موقع دیکتاتوری آن را نیز تمدید و تجدید نمودند به موجب این قانون الغاء می‌نماید". محمد مصدق ایسه میللت وکیلی اولاراق بو تکلیفی زامانیندا قبول ائتمکدن و قول چکمه سیندن بویون قاچیرمیش[20]. محمد مصدق اینگیلتره یانلی عملینی او زامانکی مطبوعاتدا بئله توجیه ائتمگه چالیشمیش:

"در جواب آن‌هایی که اعتراض می‌کنند چرا طرح قانونی الغایی قرارداد جنوب را امضاء نکرده‌ام، عرض می‌نمایم که تصویبات مجلس بر دو قسم است ایقاع و عقد و قسمت مهم تصویبات مجلس ایقاعات است نظر بر این‌که هر قراردادی 2 طرف دارد و به ایجاب و قبول طرفین منعقد می‌شود لذا تا طرفین رضایت به الغاء ندهند قرارداد ملغی نمی‌شود و نویسنده محترمی که در یکی از روزنامه‌ها اظهار عقیده می‌کند همان‌طور که مجلس قانون فروش املاک موقوفه را ملغی کرد همان‌طور هم می‌تواند قرارداد شرکت نفت انگلیس و ایران را الغاء کند، قیاس مع‌الفارق است مجلس نمی‌تواند قانونی را که ارزش و اعتبار عهود بین‌المللی دارد بدون مطالعه و فکر و به‌دست آوردن راه قانونی الغاء نماید"[21].

تاریخی قایناقلاری دریندن ایزله دیکده و بؤلگه ده کی اولایلار اوزره دوراقلادیقدا سؤزده "نفتین میللی اولما (ملی شدن نفت)" موضوعسو آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری نین یاخین و اورتا دوغودا حوضوری نین آرتماسی و اینگیلتره نین بو بؤلگه ده نفوذی نین آزالماسی و اؤز ایچینه دوغرو گئریلیم سیاستی ایزلمه سی و روسیه سؤیئتلیگی قارشیسیندا آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری نین داها قاباریق و هئژمون سیاست یئریتمه سی ایله ایضاح ائدیلمه لیدیر. اینگیلتره طمع دیشینی ایران ممالیکی محروسه سیندن چکدیکدن سونرا محمد مصدق حکومت باشینا گتیریله رک جبهه میللی عضولری ایله مشورت ائتمه دن وزیرلری نین بیر چوخونو کئچمیشده کی حاکیمیت آداملاریندان سئچه رک حکومت پروقرامیندا آشاغیداکی بندلره ده یئر وئرمیش: 

"1- اجراى قانون ملى شدن صنعت نفت در سراسركشور (كه قبلا تصويب شده بود). 2- اصلاح قانون انتخابات مجلس شوراى ملى و شهرداريها"[22].

محمد مصدق حاکیمیتده اؤز موقعیتینی برکیتمک اوچون زامانیندا رضا خانا ائتدیگی کؤمک یئرینه رضا شاهین اوغلو محمدرضادان کؤمک اوماراق ساواش وزیرلیگی پوستونو محمدرضادان ایستمگه قالخارکن محمدرضانین بو مسئله ایله راضیلاشماماسی محمد مصدقی بوجاغا سیخیشدیراراق اونو ایستعفا ائتمک معذوریتینه زورلامیش. محمد رضا شاه اؤز خاطیراتیندا بو مسئله اوزره یازیر:

"در ۲۲ مرداد سال ۱۳۳۲، احکام انفصال مصدّق از مقام نخست وزيری و انتصاب سرلشگر زاهدی بجای وی را امضاء کردم و مأموريت خيلی دقيق ابلاغ احکام را به سرهنگ نعمت الله نصيری - فرمانده گارد شاهنشاهی- محوّل نمودم. شرح اتّفاقاتی که برای سرهنگ نصيری در انجام اين مأموريت، پيش آمده بود، حکايتِ «سه تفنگدارِ» آلکساندر دوما را بياد من می آوَرَد، با اين تفاوت که داستانِ دوما، افسانه ای بيش نيست ولی ماجرای سرهنگ نصيری يکی از وقايع حقيقی تاريخ معاصر است. پس از آنکه سرهنگ نصيری از رامسر به کاخ سعدآباد رسيد، ابتداء عازم ابلاغ فرمان من به سرلشگر زاهدی گرديد. بايد اين نکته را يادآور شوم که زاهدی از طرفداران نزديک مصدّق و زمانی وزير داخلهء دولت او بود و در اوايل دوران زمامداری رزم آراء، سِمتِ رياست کل شهربانی را داشته و در انتخاب مجدّد مصدّق به نمايندگی مجلس، کوشش ها کرده بود. زاهدی در آن موقع در نزديکی های تهران [مخفی] بود ولی جز چند تن از دوستان نزديکش، کسی از محل اقامت وی - که هر روزه آن را عوض می کرد - اطلاع نداشت، زيرا او بی پروا از عملیّات بی رویّـــهء مصدّق انتقاد کرده بود و يکبار دستگير شده و پس از آزادی، چون تأمين جانی نداشت، در مجلس متحصّن گرديده بود. پس از ترک تحصّن، ناگزير بود در خفا بسر بَرَد. سرهنگ نصيری با کمکِ واسطه های مختلف به سرلشگر زاهدی دسترسی يافته و فرمان مرا به وی ابلاغ نمود .... زاهدی به سرهنگ نصيری دستور داده بود که حتّی الامکان، فرمان را بدون واسطه به شخصِ مصدّق ابلاغ کند و رسيد دريافت دارد تا نتواند بعداً وصول آنرا منکر شود. ضمناً خودِ من نيز قبلاً به نصيری تأکيد کرده بودم مراقب باشد که هيچگونه آسيبی به مصدّق وارد نيايد"[23].

اوسته گؤروندوگو کیمی گیزلین اللرین سفاریشی ایله ایستر علی رزم آرانین نخست وزیرلیگی زامانیندا و ایسترسه ده اؤزونون نخست وزیر اولدوغو زامان دا محمد مصدقین توخونولماز قالدیغینا چالیشیلمیش. محمد مصدق ایسه بو توخونولمازلیقدان سوء استفاده ائده رک حسین مکّی و کریم سنجابی ایله دانیشیغیندا صدارت پوستونو تحویل وئرمک ایسته مه دیگینه داییر حسین مکّی یه آشاغیداکیلاری ایفاده ائتمیش، حسین مکی:

" وقتی [از نزد شاه] برگشتم نزدِ مصدّق، به او گفتم: آقای دکتر مصدّق! اين شخص [شاه] تا حالا مثلِ موم در دست شما بوده و هر چه گفتيد انجام داده ... حالا چرا بودجــهء دربار را زديد؟ ... کاری نکنيد که برود و با خارجی ها سازش کند و با يک کودتا شمار ا سرنگون کند ... [مصدّق] گفت: «آن کسی که بتواند کودتا کند، من با لگد او را بيرون می کنم"[24].

کریم سنجابی، محمد مصدقین کابینه سینده کی معاریفلیک وزیری و دوشونجه یاردیمچیسی اولاراق محمد مصدقه آشاغیداکیلاری دئمیش:

"... اگر شما مجلس را ببنديد، در غياب آن، ممکن است با دو وضع مواجه شويد: يکی اين که فرمان عزل شما از طرف شاه صادر بشود، ديگر اين که با يک کودتا مواجه شويد، آن وقت چه می کنيد؟ - مصدّق گفت: "شاه، فرمان عزل مرا نمی تواند بدهد و بر فرض هم بدهد ما به او گوش نمی کنيم ...". سنجابی در پاسخ به اين سئوال که آيا مطابق قانون اساسی، در غياب مجلسين، شاه حقّ ِ صدورِ فرمان عزل نخست وزير را دارد؟ پاسخ می دهد: شاه حق صدور عزل نخست وزير را دارد!"[25].

اوسته گؤروندوگو کیمی محمد مصدق خاریجی گوجلره حددن آرتیق گووندیگی و اؤز زامانیندا مجلیس تصویبیندن کئچدیگی قانونلاری چئینه دیگی اوچون حاکیمیت باشقانلیغیندان اوزاقلاشماق زوروندا قالاراق مجلیس قوام سلطنه یه گوونج سسی (رأی اعتماد) وئرمه لی اولموش. بئله لیکله قوام صدارت پستی نی (نخست وزیرلیگی) اله آلمیش. بونلارا باخمایاراق محمد مصدق آیت الله کاشانی نین قولتوغونا سیغیناراق بیر چوخ شهرلرده مصدقی دستکله مک اوچون گؤستریلر ایله خالق یولا سالینمیش. بئله لیکله تیر آیی نین اوتوزوندا باش وئرمیش اولایلار سونوجوندا شاه قوام سلطنه نی ایشدن اوزاقلاداراق محمد مصدقی بیر داها حاکیمیت باشینا گتیرمک زوروندا قالمیش. محمد مصدق حکومت باشچیسی اولدوقدان بیر موددت سونرا شاها گیزلی (محرمانه!!) سفر دوزنله دیگی اوچون بو عمل آیت الله کاشانی نین اعتیراضی ایله اوزله شه رک بیر چوخ شهرلرده مصدق حکومتی علیهینه اعتیراض نماییشلری دوزنلنمیش"[26].

محمد مصدق آلدیغی مأموریتی اساسیندا آددیم آددیم ایلریله مه گه چالیشمیش. او ایش اوستونه گلدیکدن سونرا آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری نین کؤمگی تهران حاکیمیتینه 500 مین دولاردان 22 میلیون دولارا قالخمیش. بونلارا باخمایاراق مجلیس طرفیندن مصدق، کاشانی و  محمد رضا شاه آرالارینداکی قارشی دورمانی یولونا قویماق اوچون بیر هئیت مأمور اولموش. بو هئیتین آلدیغی قرارا اساساً شاهین سیاست زمینه سینده دخالت حقی اولمامالی ایمیش"[27]. اوسته کی آرا قاریشیقلیقلا قوشا (موازی) تهرانداکی آمریکا ائلچیسی آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری نین خاریجی ایشلر نازیرلیگینه آبان آیی نین اون بئشینده، 1330 (6. 11. 1951) تاریخینده آشاغیداکی ایچریکلی متکوبو یازمیش:

"1- فرض ما بر اين است که هدف مشترک، فوری و تعيين کنندهء آمريکا و انگليس در ايران، جلوگيری از افتادن اين کشور در چنگال کمونيسم است. ... پيگيری اين هدف بايد پايهء همهء کوشش های دولتين آمريکا و انگليس در ايران بشمار آيد. اگر تصوّر شود که به خطر افتادن منافع تجاری ما - مانند به خطر افتادن منافع حاصل از نفت ايران يا اجرای شيوهء ۵۰-۵۰ درتقسيم سود حاصله از فروش نفت - ممکن است تحقّق يافتن اين هدف اساسی آمريکا و انگليس را در دراز مدّت به مخاطره اندازد، اينگونه منافع تجاری احتمالاً در درجهء دوّم اهمیّت قرار دارند. بايد به خاطر آورد که عامل نوينی در صحنهء خاورميانه وارد شده است. تبليغات شوروی و سازمان های کمونيستی تلاش می کنند تا رهبری نهضت های ملّی را به چنگ آورند. 2- اگر هدف اساسی آمريکا و انگليس می بايد تحقّق يابد، لازم است تا در ايران حکومتی درستکار و کارآمد - با برنامهء اصلاحات مثبت - بر سرِ ِ کار آيد تا از جذبهء حزب توده بکاهد"[28].

بونا باخمایاراق مصدق و مخالیفلری آراسیندا اولان اختلافلار نتیجه سینده مجلیسده کی مصدق یانچی میللت وکیللری پوستلارینی یئره قویاراق مجلیسی باغلاماغا زورلامیشلار. بئله لیکله چوخ زامان کئچمه دن مصدق مجلیسی رسمی شکیلده باغلاماق قراری آلمیش[29].

محمد مصدق ژاویه آیی نین اون اوچونده، 1952 تاریخینده آمریکالی هندرسونلا گؤروشونده بودجه اسکیکلیگینی گئدرمک اوچون هر آی 10 میلیون دولار  وعده وئریلمیشدن داها آرتیق تئز بیر زامان ایچریسینده کؤمک اومدوغونو اورتایا سورموش. بو آرادا بیر آی ایچینده آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری اونا لازیملی کؤمگی ائتمزسه، حزب توده تشکیلاتی قدرتی الینه آلار دئیه آمریکانی قورخوتماغا باشلامیش. اوسته لیک آمریکا کؤمک ائتمزسه، بئش گوندن سونرا سؤیئتلر بیرلیگینه مراجیعت ائتمه گینی ده آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری نین سفیری نین گؤزونه سوخماقدان بیله چکینمه میش.  محمد مصدقین بئلنچی یاناشماسی اونون اوزرینده آمریکا مقاملاری نین داها آرتیق دوشونمکلرینه یول آچمیش. سیاسی حاکیمیت بحرانینی خاریجی قووه لرین مالی کؤمگی ایله چؤزمگه چالیشان مصدقین بو یاناشمالاری و پرئنسیبسیزلیگی اساسیندا هندرسون آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری نین خاریجی ایشلر نازیرلیگینه بئله تئلگراف گؤندرمیش:

"۱- ما نسبت به مسئله و اوضاع کنونی ايران – که سريعاً در حال فروپاشی است- به ويژه دربارهء سخنان مصدّق که بدون دريافت کمک مالی خارجی در سی روز آينده، ايران با انقلاب مواجه خواهد شد، توجه و تأمّل بسيار کرده ايم. ما معتقديم که مصدّق اينک دست به بزرگترين قمار خويش زده است که يا برندهء همه چيز يا بازندهء همه چيز می گردد. مصدّق می گويد اين اميد را دارد که اگر بتواند از آمريکا کمک مالی دريافت کند، تبديل به يک قهرمان ملّی – حتّی بزرگ تر - شود و يک بار ديگر بر انگليس پيروز گردد ... اگر هيچ کمک خارجی دريافت نشود، وی ممکن است در لحظات آخر توسط يک مجلس، مرعوب و يا بر اثر نوعی کودتا ساقط گردد، و يا ممکن است ايران به سوی هرج و مرج و بی نظمی بَرَود و امکان دارد که اين بی نظمی به پيدايش رژيم های مختلفی که به احتمال قوی تحت کنترل اتحاد شوروی باشند، بيانجامد. مصدّق مشغول پروراندن اين فکر در سر است تا در صورت عدم کمک مالی آمريکا يا عدم توافق با انگليس، روس ها را برای کمک به ايران ترغيب نمايد ... مصدّق تشخيص می دهد که روس ها – بدون هزينه و صرف هيچ منابعی - فرصت و شانس خوبی برای تسلّط بر ايران را دارند، با اين حال، اگر مصدّق اميدِ دريافت فوری کمک های مالی آمريکا را از دست بدهد، صرف نظر از عواقب نهائی آن، احتمالاً در انجام معامله با روس ها – که بتوانند دولت وی را برای مدتی سرِ ِ پا نگهدارند - ترديدی نخواهد کرد. ... ۳- ما باور داريم که مصدّق با روحيهء کنونی اش، هرج و مرج و انقلاب را به راحتی – بر آنچه که وی به مفهوم «تسليم به انگليس» تلقّی می کند، ترجيح می دهد. خواسته های او در طول زمان به سرعت از حدّ خود فراتر رفته است و به نظر نمی رسد که او عقب نشينی نمايد، بلکه درست برعکس – ما عقيده داريم که وی بيشتر از پيش به اقدامات ضدانگليسی و ضد بيگانه به منظور برانگيختن احساسات و منحرف ساختن توجّهء مردم از نقاط ضعف دولت خود، روی می آوَرَد. ... ۱۰- ما ترديد داريم که وزارت امور خارجه [آمريکا] در فاصلهء ۵ روزِ اعلام شده توسط مصدّق بتواند پاسخی کامل و اساسی تهيه کند ... اگر مصدّق هيچ پاسخی در فاصلهء ۵ روز ِ دريافت ندارد، ما نمی توانيم اين احتمال را که وی دست به يک اقدام نسنجيدهء غيرقابل برگشت بزند، نديده بگيريم".[30]

اوسته گؤروندوگو کیمی محمد مصدق آمریکالیلارا حددن آرتیق آرخالاندیغی اوچون ایستر آیت الله کاشانی، ایسترسه ده توده پارتیسی ایله اورتاق دیل تاپماق ایسته مه یه رک سیاسی ریسک ائتمک چاباسینا قاپیلمیش مقامدا یئر آلمیش. باشقا یاندان خاریجی کؤمک اولمادان مملکتده کی بحرانی حل ائتمکدن عاجیز قالمیش. بئله لیکله آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری اینگیلتره ایله سیاسی گؤروشمه لرینی سوردوره رک محمد مصدغین گلجه گینی گؤتور قوی ائتمگه و لازیم گلرسه، سیناریو ایله مصدقی وظیفه سیندن اوزاقلاتمانی دوشونمگه باشلامیشلار. بئله لیکله اسفند آیی نین باشلانقیجیندا 1331 (1952) تاریخینده آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری و اینگیلتره حاکیمیتی نی محمد مصدقلا آنلاشماغا ترغیب ائده رک محمد مصدقه مملکت ایچریسینده سیاسی گوجلر ایله بالانس یاراتسین دئیه اونا بیر داها شانس تانیماسینا باخمایاراق محمد مصدق آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری نین ائلچیسی ایله گؤروشونده ائتدیگی ریسکلی چیخیش اساسیندا اؤزونو بیر تورلو توپارلاما قابیلیتینده اولمامیش. آمریکانین تهرانداکی ائلچیسی هندرسون مارت آیی نین اونوندا، 1953 تاریخینده محمد مصدق اوزره آمریکایا اؤز گؤروشلرینی بئله یازمیش:

"زمانی همه اميدوار بودند که مصدّق می تواند مشکل نفت را حل و فصل کند و مصدّق نيز مخالفان خود را با اين حربه می کوبيد که: آنان در راه او سنگ اندازی و مانع تراشی می کنند، ولی اينک (با آخرين پيشنهادات آمريکا و انگليس) برای خودِ مصدّق روشن شده که راهِ فرار ندارد. پيشنهادهای اخير انگليس دربارهء غرامت - چه در صورتِ ردّ و چه در صورتِ قبول - به سقوط مصدّق منجر خواهد شد. پر حرارت ترين اعضاء جبههء ملّی که جزو نزديکان دکتر مصدّق اند، با اين پيشنهادها مخالفت می کنند و مصدّق ناچار است که با آنان همدل و همراه باشد. در چنين شرايطی، مطمئن ترين راه اين است که او ابتداء به دربار بپردازد و کانون تمرکز مخالفان خويش را برچيند و آنگاه شکست مذاکرات نفت را اعلام کند"[31].

اوسته گؤروندوگو کیمی محمد مصدق دؤلتی انگلیستانا غرامت وئرمکدن و اوزلشدیگی مالی چاتیشمازلیغی حل ائتمدکدن عاجیز قالدیغی و اؤزونو روسیه اویونجاغی دورومونا سالابیلجک دوشونجه سیندن واز کئچمدیگی اوچون حاکییمتدن اوزاقلانمالی و بیر داها محمدرضا شاه خاریجدن تهرانا گئری قاییتمالی اولموش. فرهنگ قاسمی گئنه آرتیرار:

"مصدق از نظر فلسفى طرفدار دموکراسى و عدالت اجتماعى و برابرى، از نظر سیاسى آزادیخواه و استقلال طلب و از نظر حقوقى قانونمدار بود"[32].

اوسته ایشاره اولوندوغو فاکتلارا اساسا (رزم ارانین مجلیسه تکلیف ائتدیگی ایالت و ولایتلره دیل و مدنیت مختارلیق لایحه سی) محمد مصدقین خاریجی کؤمک اولمادان هئچ بیر ایش گؤرمک باشاریق و اقتداریندا اولمادیغی، یالنیز و یالنیز بیر فارس مدنیت راسیستی اولدوغو اورتایا چیخار.

ایشیق سؤنمز، 08.02.2018