علی شریعتی و فارس شعوبیه چیلیگی 14
کئچمیش دانیشیقلاردا علی شریعتی نین "ایران فرهنگی" دئیه فارس مدنیت راسیستی اولدوغو اوزره بیلگی وئردیک. بو دانیشیقدا ایسه ایران آدینی بو ممالیکی محروسه یه افغانستاندان گتیرمیش تورک شاهلارینا "تورک غلاملار (غلامان تورک)" دئیه علی شریعتی نین ایشلتدیگی ایفاده لر اوزره گؤروش بیلدیرمگه چالیشاجاییق. علی شریعتی ده باشقا فارسچی مؤللیفلر کیمی ایران ممالیکی محروسه سینه حاکیم اولموش تورک شاهلارینی "تورک قولاملار (غلامان ترک)" دئیه قلمه آلمیش. بو دوغرولتودا علی شریعتیدن اوخویوروق:
"... تاریخده هئچ بیر مذهب اسلام قدر و خصوصا پیغمبر دک سؤزده و عملده قبیله جاهیللیکلری، ائتنیک و نژاد اساسیندا دوشمنلیک، قوهوملوق و فامیللیک شوونیستلیگی علیهینه موباریزه ائتمه میش؛ ائله جه ده عرب، عجم، قریش و حبشلرین حقوق برابرلیگیندن سؤز آچمامیش. بو آنلاییش "ملتلر آراسی اسلام (انترناسیونالیسم اسلامی)" ساییلار. بو سایدیقلاریمیزا باخمایاراق یوز ایللر مذهب آدینا عرب اشرافیتی و تورک قولاملاری نین مذهب آدینا قوراشدیردیقلاری وحشی امپریالیسمدن باشقا هئچ نه اولمامیش. آزادلیق، بؤیوکلوک و انسان کرامتینه دعوت ائدن اسلام، انسانلاری، اونلارین مدنیتلری و اصالتلری نی یوز ایللر فلان عرب اولمایان قبیله (اوخو: تورک) باشچیسی نین قوللوغو کمندینه سالان وسیله اولموش. بو (کمنده دوشموش) انسانلار قیبط[i]، فارس، ایتالیان (روم) و یونان اولدوقلاری اوچون کیچیمسنمیش و تحقیر اولورموشلار"[ii].
اوسته گؤروندوگو کیمی علی شریعتی کئچمیشده فارسلیغا حاکیم اولموشلار دئیه، عرب ائتنیکی نین حاکیم کسیمی نی "اشراف" و تورک ائتنیکی نین حاکیم کسیمینی اسلامیته تمکین ائتدیگی اوچون "غلامان ترک" دئیه قلمه آلاراق بو حاکیمیتلری وحشی امپریالیسم دئیه قلمه آلارکن ییرمینجی عصرده اورتایا قویولموش امپریالیسم آنلاییشینی کئچمیشده کی فئودال سیستیملره نسبت وئرمگه چالیشمیش. تورکلر ایسلام دونیاسیندا حاکیمیته گلدیکلری زامانلار فردوسی نین آنلاتدیغی نین ترسینه فارسلار کابل و بلخ آراسیندا یئرلشمیش بیر کیچیک توپلوم اولدوقلارینا باخمایاراق "ایرانیت" آنلاییشی نین او زامانلار بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سی ایله هر هانکی بیر ایلگی و ایلیشگیلری اولمامیش. دئمک، قزنلیلر و سلجوقلولارین فارسچانی دیوان دیلی ائتمکلری بوگونکو فارسلیغا و فارس ایستعمار عامیللرینه یامان و چاره سیز بیر درد اولموش گؤرونر. دوققوزونجو دانیشیغیمیزدا اشاره اولدوغو دک علی شریعتی فارس اوخوموشلارینا فارسلیق اوچون سامان چؤپوندن بیر فیل دوزتمگی سفاریش ائتمیش و فارسلیق اوچون تاریخ یونتاماغی، کئچمیشده کی ایران ممالیکی محروسه سی تاریخی نی فارسلیغا چیخماغی اونلارا وظیفه دئیه تکلیف ائتمیش[iii].
اؤنجه ایشاره اولدوغو کیمی ساسانیلره نسبت وئریلمیش، فهلوی یوخسا پهلوی آد وئریلمیش دیل بوگونکو فارس دیلی نین اسکی و قدیم واریانتی دئییل. بو مسئله اوزره اونونجو دانیشیمیزدا ایرانشناس کارل سالئمان نین دا گؤروشلرینی اورتایا قویاراق سندلی دانیشیدیق. ساسانیلره نسبت وئریلمیش زردوشتلوک، زردوشت زامانینا عایید "اویستا" کتابی یوخسا ال یازماسی دئیه هر هانکی بیر یازیلی قایناق بیله گلیب گونوموزه چاتمیش دئییل. زردوشته نسبت وئریلمیش "اویستا" کتابی اون اوچونجو یوز ایل میلاددان سونرا بیرینجی دفعه یازیلمیش و کتاب حالینا گلمیش[iv]. بو تاریخدن اؤنجه ایسه "زردوشت آیینی" افغانیستان و هندوستانین شمالینداکی مؤبدلر طرفیندن داستان و ناغیل حالیندا بلکه ده کیچیک اَل یازماسی اولاراق نقل ائدیله رک دؤشدن دؤشه (سینه-دن سینه یه) کؤچورولموش. بئله لیکله زردوشتچولوک کئچمیشده بیر دؤلتچیلیک دین اینانجی دئییل، کیچیک، ایمکانسیز محفل و توپلوملارا عایید اولدوغو دا اورتایا چیخمیش. دئمک، تاریخ بویو بؤیوک ساواشلار اولماسینا باخمایاراق دینی توپلوملار او قدر ده راحات یئر اوزوندن سیلینمه میش. اورادا بورادا، آدا بودا مانیچیلیک، مزدکچیلیک عقیده سی اولموشسا دا، زامان آخاریندا یئنیلگه یه اوغرایاراق یوخ اولماغا محکوم اولدوقلارینا باخمایاراق اونلاردان آز دا اولسا، یازیلی متن گونوموزه گلیب چاتارکن اسلامیتین گلمه سی ایله ساسانیلر غربدن شرقه دوغرو بیر گونده دئییل، 18 ایل ایچینده گئری اوتوردوقلارینا باخمایاراق اؤزلریندن هر هانکی یازیلی بیر قایناق و میراث قویمامیشلار. مانیچیلیک اوزره او زامانلار یازیلمیش متنلر بو دئدیکلریمیزی اثبات ائدر. آنجاق زردوشتچولوک و اویستا کتابینا گلدیکده میلادین مین اوچ یوزونجو ایلیندن اؤنجه هر هانکی زردوشت دینی و اینانجینا عایید اوستا کتابی دئیه بیر متن اورتادا یوخدور. دئمک، یالان نه قدر بؤیوک اولارسا، راحات ایناندیریجی گؤرونمه سینه باخمایاراق بؤیوک یالانلارین بیلیم آچیسیندان ثابت ائدیلمه سی او قدر ده چتین و ایمکانسیز ساییلار. علی شریعتی تورک شاهلارینی "غلامان ترک" و ایسلام خلیفه لیگینی "اشراف" دئیه پیسلدیکدن سونرا اسلام عدالتی اوزره یازمیش:
"محمد تکلیف ائتدیگی اسلامین ملتلر آراسی خلیفه لیک اسلامی (بین الملل اسلام) ایله فرقی بورادان بللی اولار: - انسانلاری صینیفلاندیرماق مسئله سی اوزره انصار، مهاجر دئیه دارتیشما و بحث اولارکن بیر یهودیدن ساتین آلینمیش سلمان[v]، مدینه لی "انصار" و یا مهاجر مسلمان ساییلمادیغی اوچون اونون دورومونو و وضعیتنی پیغمبره مطرح ائتمیشلر، پیغمبر دئمیش: "سلمان بیزیم ائوین عضولریندن بیری ساییلار"[vi].
اوسته گؤروندوگو کیمی بورادا گئنه ده علی شریعتی فارسلیق اوچون سامان چؤپوندن داغ دوزتمگه چالیشار. او بیر یاندان انصار و مهاجر دئیه صینیف و طبقه آنلاییشینی اورتایا قویارکن باشقا یاندان ساتین آلینمیش سلمان آدلی قولامی بیر طبقه دئیه مطرح ائتمگه چالیشار (دئمک، سلمان اؤزو ایلک غلام ساییلارمیش. عربلر اونو یهودیلردن ساتین آلاراق آزاد ائتمیشلر). علی شریعتی بئله کیچیک بؤیوک و صغری کبری ائتمکله ایسلامیت قارشیسیندا باشقا بیر ایسلام دئیه آنلاییش "تشیع علوی" دئیه دیکتمگی منظور ائدر. اوسته لیک او "تشیع علوی" آنلاییشی نی اورتایا قویماقلا آذربایجاندا یئرینه اوتورموش شیعه لیگی و تورکلوگو اؤز کئچمیشینه اؤزگه یاشاتماغی هدف توتار.
اوخویوروق: "اسلامی مطرح ائتمک. اسلام یانلیش و غلط اولاراق "مدنیت" دئیه "مدنیت" و "ملیت" آنلاییشی ؛ او جومله-دن "ایران مدنیتی و ملیتی" قارشیسیندا تبلیغ اولونارمیش. اسلامی یوز ایللر رسمی و دواملی عربلر، تورکلر و موغوللار بیر گوجلو قورخو وسیله سی اولاراق بیزیم شخصیتمیزی چولاق ائتمک و وارلیغیمیزی یوخ ائتمک اوچون بیزلره حاکیم ائتمیش و بیزلره حؤکوم سورموشلر. اونلار بیزلری کئچمیش تاریخیمیزدن (اسلامدان اؤنجه کی تاریخیمیزدن) آییرماق و بیر ملت اولاراق صیفیرلمک اوچون اسلامدان بیر قیلینج دوزلده رک بیزیم تاریخی باغلاریمیزی اسلامدان اؤنجه کی تاریخیمیزدن قوپارماغا چالیشمیشلار. بیر ملت کی کئچمیش گوجلو تاریخی باغلاریندان قوپموش. اینانج و ایمان باخیمیندان گوجلو اولان بو ملتین ایسلام آدینا روحونو قیرمیشلار. بئله لیکله (بو ملت) اونلارین باسقیسینا بویون اگمه لی اولموش. سونوچ و نتیجه اولاراق اؤز شخصیتینی، اصالتینی، اؤزونه اینانجی نی و اعتمادینی، وارلیق، لیاقت و آغالیق حیسسی نی الدن وئرمیش ملت اؤز تحقیر اولماسینا تمکین ائتمیش و قانع اولموش. بئله لیکله اوموی، عباسی، غزنوی، سلجوقی، اوغوز، تورک، تاتار و موغوللارا تسلیم اولماق اونون اوچون آغیر، دؤزولمز و ننگ دئیه قلمه آلینمامیش"[vii] .
حاکمیت مسئله سی نین زور مسئله سی اولدوغونو نظره آلار، کئچمیشده کی ایران ممالیکی محروسه سینده کی حاکمیتلری ده ایستر خلافت و ایسترسه ده شاهلیق سیلسیله حؤکومتلر دئیه قبول ائدرسک، کئچمیش 1000 ایلده فارس دیلی نین تورک سیلسیله شاهلیق حؤکومتلری طرفیندن دیوان دیلی ساخلانیلماسی و یازیلماسی فارسلیق بیلینجی و شعورونون قورونماسینا کؤمک ائتمه سینه خدمت ائتمک لرینی نظره آلاراق فارس اوخوموش کسیمی نان کؤرلوک یئرینه تورک شاهلیقلارینا سجده ائتمه لیدیرلر. دئمک، غزنه لیلر اومتچیلیک تئوریسی اساسیندا سامانیلرین یئنیلمه سی ایله تورکچه یازیلی بیلینج و شعورلاری باسدیریلماسینا باخمایاراق، عربچه نی ایسلامیت دیلی دئیه قبول ائتسه ایمیشلر، دیوان و بیلیم دیلی عربچه و قوشون دیلی تورکچه اولماسی ایله فارسچانین فاتحه سی اوخونارمیش. دئمک، علی شریعتی و اونون دوشونجه باخیمیندان معنوی قالیقلاری (فارس ملی - مذهبیلری) کئچمیشه دوغرو بیر ده نظره سالاراق تورکلوگه نانکؤرلوک ائتمک یئرینه بورجولو و مدیون اولدوقلارینی اونوتمامالیدیرلار. مدنیت (فرهنگ) مسئله سی ایسه، ایستر دیل و ایسترسه ده دین و ایدئوولژی مقوله سی نین اتگی و تأثیری آلتیندا بیچیمله نر و شکیل تاپار. دئمک، دین و ایدئولوژیلر ده زامان آخاریندا انسانلارین داورانیشلارینا اتکی و تأثیر قویار. بئله لیکله مدنیته جهت وئره بیلر. انسانلار اؤز داورانیش و رفتارلاری ایله مدنیتلرینی بیچیملندیرر و شکیللندیرر.
علی شریعتی نین تاریخ بیلینجی و شعورونو سیلمک مسئله سینی مطرح ائتمه سی ایسه، ییرمینجی یوز ایلده ایران ممالیکی محروسه سینده اورتایا قویولموش بیر فارس مدنیت راسیستلیگی آنلاییشی ساییلار. کئچمیش یوز ایلده ایران و اسلام آدینا حاکیم اولموش پهلوی و جمهوری ایسلامی حاکیمیتلری فارسلیق آنلاییشینی رسمی و فارس اولمایان دیل و مدنیت صاحابلارینی و اونلارین تاریخ آنلاییشلارینی غیر رسمی دئیه سیلمک ایله علی شریعتی توخوندوغو جنایتلرین هامیسینی بیر بیر حیاتا کئچیرمگه چالیشمیشلار. بئله لیلکه ایستر دیل، مدنیت باخیمیندان و ایسترسه ده تاریخ بیلینجی و شعورو باخیمیندان فارس اولمایان ملی توپلوملار علیهینه ایراندا سوی قیریم (نسل کشی فرهنگی) مسئله سینی حیاتا کئچیرمگه چالیشمیش و چالیشارلار. دئمک، علی شریعتیلر ده ایستر ایستعمارچیلیق دوشونجه سی و ایسترسه ده ایستعمار عامیلی دئیه بو دوغرولتودا قلمه وورماق باخیمیندان فارس اولمایان ائتینکلری سوی قیریما (نسل کشی فرهنگی) تابع توتماق و توتدورماق باخیمیندان قلمی قانا باتمیش جانیلردن بیری ساییلمالیدیر.
علی شریعتی غربین شرق اوزره اعمال ائتدیگی ایلگی چکیجی و جذاب گوجونو منظور ائده رک فارس دیلی و مدنیتینه سؤیکنمگه مجبور قالان، فارسلیقدان بئزمیش و اؤزگه لشمیش و ائلیمنه اولموش "ایران ممالیکی محروسه سی" آیدینلارینا دا اؤیود و نصیحتلر وئرمگه چالیشمیش. آنجاق بو نصیحتلر فارس اولمایان ائتنیک و ملی توپلوملاردا اؤز دیللرینده یازیلی بیلینج و شعورا مالیک اولمادیقلاری و اونلار دا فارسلیق آخین و جریانلارینا قوشولدوقلاری اوچون بو مسئله نی فارسلیق ملی کیملیگی دئیه باشا دوشموشلر دئسک، یانلیش اولماز. پهلوی شاهلیغی دئوریلدیکدن و حاکیمیتدن اوزاقلاشدیقدان سونرا ملیتلر مسئله سی نین آغیرلیق باسمادیغی و گونون موضوعسو اولمادیغی بو دئدیکلریمیزی تأیید ائدر. علی شریعتیدن اوخویوروق:
"بئله بیر تاریخ ملی کیملیگی باخیمیندان ایچریگی و ایچی بوشالمیش انسان دئیه فریدون هویدا یازدیغی "قرنطینه" کتابی نین باهادیری و قهرمانیدیر. اونون غرب وورقونلوغو و حئیرانلیغی نی گؤزوموزله بو کتابدا گؤروروک. بو ناغیل و داستان نین باهادیری و قهرمانی بیر یوکسک تحصیل آلمیش میصیرلی اولماسینا باخمایاراق فرانسه-ده تحصیل آلدیغی، فرانسه مدنیتی ایله بؤیودوگو اوچون یالنیز آد و قیافت باخیمندان میصیرلی ساییلار، اؤزونو فرانسه لی حیس ائدرکن فرانسه لیلر اونو فرانسه لی تانیمازلار. او بو ایکی اؤزگه لیگین و اؤزگه اولمانین آراسیندا اؤزونو ایتیرمیش. فرانسه-ده میصیرلی، میصیرده فرانسه-لی ساییلار. او هارالیدیر؟ بیر "سرحد قرنطینه سی"ینده شاندل یورومو و تفسیری ایله دئمک جایزسه، کؤکوندن قوپموش، باغا آتیلمیش بیر آغاچ دک اولموش. او آغاچ داها یاشامیر، اؤلموش. انسانین روحلوق دونیاسی مدنیتیندن تغذیه آلارکن شخصیتی ده تاریخی ایله ایلگیده و رابیطه-ده شکیللنر"[viii] .
اوسته کی گؤروشلری آذربایجان تورکلوگونه منصوب اولان اؤز دیل و مدنیتینه اؤزگه لشمیش بیر انسان نین دوروم و وضعیتین خاطیرلادار. فارس چئوره و موحیطینده یاشامیش و فارسچا تحصیل آلمیش و اؤزونو فارس توپلوموندا فارسلیق ایله ایضاح ائتمگه چالیشان، فارسلار طرفیندن تورک دئیه قبوللوق گؤرمگن، آذربایجان تورکلوگونده ده فارس دئیه قبوللوق گؤرمگن بیر انسان اؤز روحلوق و معنویات دونیاسیندان قوپدوغو اوچون علی شریعتیلره گؤره او شخص باغا آتیلمیش بیر اؤلو آغاچین بوتاغی ساییلار. بو دئدیکلریمیزه باخمایاراق علی شریعتی ایران ممالیکی محروسه سینده کی مختلیف دیل و مدنیت صاحابلارینی ایران آدی باشلیغی آلتیندا فارس ملتی خیطاب ائدر. علی شریعتی یازدیغی بئلنچی ایچریک و محتوا دا بعضیلرینده بو ذاتدا سالیم عقل و فراصت یوخوموش دئیه قوشقو و شکی یئری بوراخماسین دئیه بو دوغرولتودا بیر آز ایضاح وئرمک یئرلی ساییلار. علی شریعتی او زامانلار فارس دیلی، مدنیتی نی اساس گؤتورموش "ایران ملی و مذهبیلری" اوچون بیر ایدئولوق و نظریه چی کیمی "فارس و شیعه" اساسلی بیر ملت آنلاییشی اوزرینده اوداقلانمیش بیر شخص اولموش. سعدی رحمتلیک بئلنچی شخصلری نظره آلاراق دئمیش:
" چو پیروز شد دزد تیره روان ---- چه غم دارد از گریه کاروان"[ix].
(اؤزونه دوشونن اوغرو اوغورلوغونو باشاریقلا ائتدیکدن سونرا کاروان نین آغلاماسی اونون نه وجهینه-دیر؟)
دئمک، فارس ایستعمارچیلیق آتینی مینن شخصلر، تاریخ بویو فارس دیل و مدنیتی نی قوروموش تورک شاهلیقلارینا تشکور ائتمک یئرینه فارسلیق و شیعه لیک "ایرانیت" آنلاییشی اولمالی دئیه تورکلری بنده چکمگه و یئری گلرکن بادالاق دا آتماغا چالیشمیش و چالیشارلار.
علی شریعتی نین شیعه لیگی فارسلیق خدمتینه آلاراق وورقو یاپماسی
علی شریعتی مارکسیسم و کاتولیکیسم ایدئولوژیلری اوزره یازار:
"آنجاق مارکسیسم بیر بللی و مشخص فلسفه اولاراق بو اصالته (ملت آنلاییشینا) ساواش آچمیش. او (مارکسیسم) ملیتلر چئوره سی و اطرافلارینا چکیلمیش (مدنیت) حئصاری و دیوارلاری نی ییخاراق دونیا چاپیندا بیر صینیف و طبقه یاراتماغا چالیشمیش. او (مارکسیسم) صینیفلر مدنیتی نی ملی مدنیتین قارشیسینا قویماغا چالیشمیش. (بئله بیر صحنه یه بیز) روسیه کومونیستلیگینده ایکی دونیا ساواشی آراسینداکی زمان و ائله جه ده شرق آوروپا مملکتلرینده ایکینجی دونیا ساواشینی تانیق و شاهید اولوروق. مسیحیت کلیساسی غرب ایستعمارچیلیغی دوغرولتوسوندا اوینادیغی و حیاتا کئچیردیگی نقشه نی مارکسیسم روسیه کمونیست حؤکومتی نین قورولوشو دوغرولتوسوندا حیاتا کئچیرمیش. کاتولیکیسم و انتئرناسیونالیسم بنزر بیر شکیلده یاییلماق و قودرت اولوشدوراراق داوام تاپماق اوچون ملتلری و مذهبلری اؤزلرینه اهلی ائده رک شرق و غرب امپیریالیسمینه یول صاف ائتمکده اؤنجول و جلودار اولموشلار. بو بیزیم چاغیمیزین و عصریمیزین بؤیوک، ایلگینج و جالیب مسئله لریندن بیریدیر. بنزرلیک بورادا: - هر ایکی سی اؤز گوجلری نین آرخاسیندا ملتلری، اونلارین تاریخی اصیللیکلرینی و مدنیتلرینی یوخا چیخارمیشلا"[x].
اوسته کی گؤروشلرده علی شریعتی مارکسیسم و کاتولیکیسم ایدئولوژیلرینی ایستعمارچیلیق خدمتینه آلماغی ایضاح ائتمک دئییل، بو ایدئولوژیلر اوینادیغی یول و متودو فارسلیق خدمیتینه آلمانی دولاییلی یول ایله فارس ائلیتی و سیاسی کسیمینه شیعه لیک و فارسلیق دوغرولتوسوندا آشیلاماغا و تزریق ائتمگه و یول گؤسترمگه چالیشار. دئمک، مارکسیسم و کاتولیکیسم بیر ایدئولوژی دئیه بو ایدئولوژیلردن گوج اولوشدورماغی و باشقا ملی توپلوملاری بنده چکمگی آنالیز و تجزیه تحلیل ائتمک یئرینه علی شریعیتی فارسلیغا شیعه لیک اساسیندا "تشیع علوی" آدلی بیر اویدورما ایدئولوژی تئوریزه ائتمه نی داها دا اویقون قلمه آلار و فارس اولمایان ملی توپلوملاری فارسلیق اسارتینه توتولماقلارینا یول آچار. دئمک، علی شریعتیلر گؤز وئره جک و فارس اولمایان ملی توپلوملاری یاشاداجاق دئییل، اونلاری کؤر ائتمگه ده چالیشمیش و چالیشارلار.
[i] مصیرده کی خریستیان آزلیغی منظور اولموش.
[ii] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص.169 - 170
[iii] علی شریعتی و فارس شعوبیه چیلیگی (آریا عیرقی یوخسا آریا نژادی؟!) 9: http://www.isiqsonmaz.com/Seite%20385.htm
[iv] Biographisch-Biographisches Kirchenlexikon, Band XIV, 1998;Verlag Traugott Bautz Spalten 344-355
[v] ایرانلیلار دئدیکلری سلمان فارسی منظور اولموش.
[vi] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص. 170
[vii] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص 113 – 114.
[viii] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص 117.
[ix] سعدی، دیوان گلستان، سعدی » گلستان » باب دوم در اخلاق درویشان حکایت شماره 19.
[x] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص 117 – 118.