سیدجواد میری نین "ایرانیت" آنلاییشی 3

یازدیغی دوشونجه لری اساسیندا سیدجواد میری نین فارس مرکزلی و فارس مدنیت یانچیسی و بیر آز داها قویوق و غلیظ دئمک جاییزسه، فارس مدنیت راسیستی اولدوغو اورتادادیر.  کئچمیش یازیلاریندا ایشلتدیگی "ایران فرهنگی" ایفاده سیندن یولا چیخاراق بو ذاتی دوشونجه باخیمیندان علی شریعتی نین دوشونجه قالیغی و فارس ایستعمارچیلیق نظریه چیلری نین  بیری اولدوغونو ادعا ائتمیشدیک[i]. سیدجواد میری علی شریعتی نین "ایران فرهنگی" یوخسا "فارس مدنیتی" آنلاییشنی و گؤروشونو پاکت حالیندا "ایرانیت" دئیه اوخوجویا تحویل وئرمگه چالیشار. بو داورانیش بیر فارس طرفیندن حیاتا کئچرسه، بلکه ده زیرکلیک قلمه آلینسین، آنجاق بیر آذربایجان تورکو طرفیندن اورتایا قویولدوقدا و فارسلیغی اؤزو اوچون "ایران فرهنگی" دئیه "ملی کیملیک" قبول ائتدیکده انسان چاشار و قالار. دئمک، هرهانکی بیر فارس فارس ایستعمارچیلیق مسئله سینی بئله اورتایا قویموشسا، زیرکلیک ائدر دئیه اونو باشا دوشمک اولار. فارس ایستعمارچیلیغینا توتولموش توپلومون اوخوموش و آکادئمیک کسیمیندن بیریسی مسئله نی بئله آلقیلادیقدا و اورتایا قویدوقدا انسان آذربایجان تورکلوگونون ملی فاجیعه سی نین نئجه درین اولدوغونو آجی دا اولسا، درک ائتمیش اولار. سیدجواد میریدن اوخویوروق:

"شفیعی کدکنی درباره نسبت زبان فارسی و زبانهای محلی بر این باور است که پرداختن به زبانهای محلی موجب تضعیف زبان فارسی خواهد شد و تضعیف فارسی مبتنی بر سیاستهای استعماری است. البته این رویکرد شفیعی کدکنی منحصر به او نیست بل ریشه و عقبه ای در ایران معاصر دارد و برای فهم سخنان شفیعی کدکنی باید تبار آن را شناخت. روایت مهندس ناصح ناطق یکی از تبارهای مهم این شیوه از صورتبندی مسئله است که امر زبانی را در قالب دوگانه "زبان فارسی" و "زبان محلی" تحدید می کند که شما یا باید زبان فارسی را حمایت کنی یا زبان محلی را و بیرون از منطق "این" یا "آن" منطق دیگری ممکن نیست. به عنوان مثال، در کتاب "زبان آذربایجان و وحدت ملی ایران" در بخشی با عنوان "زبانهای محلی" (۱۳۵۸. ۶۴-۸۰) مهندس ناصح ناطق بحث زبانهای محلی را صورتبندی می کند و می گوید: - "آری این ملت بمحض اینکه زبانهای محلی را جانشین زبان مشترک ایران یعنی زبان فارسی ساخت ریشه ی فرهنگ و سواد مشترک را از ایران خواهند کند و فرهنگی بی بنیاد و سطحی را در مدت کوتاه جانشین آن خواهد ساخت" (۱۳۵۸. ۷۰)

به نظر من شباهت بسیاری بین نحوه صورتبندی امر زبانی بین ناطق و شفیعی کدکنی دیده میشود ولی مسئله اصلی که باید به آن پرداخت مفهوم "جایگزینی زبان مشترک" است که هم در روایت شفیعی کدکنی دیده میشود و هم در رویکرد ناطق قابل ردیابی است. اما چرا ناطق و به فاصله ۴ دهه شفیعی کدکنی اینگونه موضوع نسبت زبان فارسی و زبانهای محلی را صورتبندی می کنند؟ من قصد نیت خوانی ندارم ولی فکر می کنم آنها مسئله زبان را به درستی درک نکرده اند و با حساسیت های سیاسی (آنهم به صورت آماتور) به مسئله نسبت های زبانی در هندسه اجتماعی ایران ورود کرده اند. به سخن دیگر، اولا مفهوم زبان باید در چهار ساحت آن در بستر ایران از هم بازخوانی گردد که این امر خود موجب خواهد شد ما دچار منطق "این" با "آن" نگردیم. به عبارت دیگر، ما باید بین چهار مفهوم از زبان یعنی زبان مادری، زبان ملی، زبان رسمی و زبان مشترک از هم تمییز قائل گردیم و سپس مفهوم زبان ملی را در معنای پسا-مشروطه آن به تمامی زبانهایی که در ذیل ملیت ایرانی قرار میگیرند بسط دهیم. آنگاه بحث بر این مدار دایر نخواهد بود که ما بخواهیم زبان محلی را جانشین زبان مشترک قرار دهیم زیرا "زبان مشترک" حاصل قرارداد اجتماعی نیست بل مبتنی بر متطق تاریخی است که برآمده از اراده افراد نیست. به سخن دیگر، آنچه برآمده از قرداد اجتماعی است مفهوم "زبان رسمی" است نه "زبان مشترک". این بدین معناست که ایرانیان و حتی تمامی ساکنین قاره فرهنگی ایران از ازمنه قدیم زبان مشترکی داشتند و آن فارسی (در کنار عربی) بوده است و در عصر حاضر کماکان زبان مشترک ملیت ایرانی فارسی است و این هویت تاریخی با تصمیم افراد تغییر نمی کند. بنابراین ناطق و حتی شفیعی کدکنی به دلیل مفهومینه نکردن دقیق مفاهیم و استعمال مفهوم نادقیق مفهوم "زبان محلی" (برای زبان ترکی و عربی و ...) مجبور میگردند از منطق ثنوی این یا آن استفاده کنند و این منطق به جای تقریب بین افق، بحث ها را به سمت جدلی شدن بیشتر پیش می برد. به دیگر سخن، تدریس زبان های غیر فارسی به معنای جایگزینی نیست بل صورتبندی معاصر از نسبت بین وحدت و کثرت در سایه مطالبات حقوق شهروندی است که در نظم کهن وجود نداشت ولی به دلیل تحولات مستحدثه معاصر التفات به آنها عین ایراندوستی و حب وطن است که ناطق از آن غفلت ورزیده است و این غفلت موجب گردیده است مسئله را نادرست صورتبندی کند.[ii] 

اوسته گؤروندوگو کیمی سیدجواد میری بورادا فارس مدنیت راسیستی کیمی تانینمیش ناصح ناطق ایله فارس ایستعمار مهره لریندن اولموش شفیعی کدکنی نین گؤروشلرینی اورتایا قویاراق اؤز گلدیگی قناعتینه اساسن بو گؤروشلر اوزره اجتماعی مهندیسلیک (هندسه اجتماعی ایران) ائتمک لازیم دئیه اؤزونو ایفاده ائتمگه چالیشار. داها دوغروسو بو مسئله نی نئجه فورموله ائتمک یاخشی اولار دئیه فارس سیاستچیلرینی دوشوندورمک اوچون دومسوکلمگه چالیشار. بئله لیکله او بیر یاندان " زبان مادری، زبان ملی، زبان رسمی و زبان مشترک" دئیه فارس اولمایان ملی توپلوملار دا فارس ایمپراتولدوغوندا ملی وارلیق حاقی تانینسین ایماجینی یانسیتماغا چالیشارکن " زبان مشترک ملیت ایرانی فارسی است" دئیه اؤزونو حاکیم دیل و مدنیت یانچیلارینا یاپیشدیرماغا چالیشار. باشقا بیر یاندان علی شریعتی تاریخ دئیه ساسانیلر زمانینا اوزاندیغی دک تاریخین درین قاتلارینا اوزاناراق اورتاق دیلدن سؤز آچماغا چالیشار (باخ اوسته: ... زیرا "زبان مشترک" حاصل قرارداد اجتماعی نیست بل مبتنی بر متطق تاریخی است که برآمده از اراده افراد نیست).

یئری گلمیشکن سوروشولمالیدیر: - بو اورتاقلیق و مشترک اولماق هانکی خالق سس وئرمک و اورتاق و مشترک قرار آلماغین سونوچ  و نتیجه سی اولاراق قبول اولونموش؟. تاریخده کی ساوادسیز توپلوملاری نظره آلاراق حاکیمیتچیلیک اوچون هر هانکی بیر سیلسیله نین دیوان دیلی دئیه قلمه آلدیغی دیل، نئجه و هانکی اساسدا گونوموزده، دیل و مدنیت چاغیندا باشقا ملی توپلوملار اوچون "اورتاق و مشترک دیل و مدنیت اولابیلر؟! ایشاره اولونموش او کئچمیشده کی اورتاقلیقدان فارسچا دیوان دیلی، تورکچه قوشون دیلی و عربجه دین و عئلم دیلی دئیه هانکی اثر قالمیش؟ دئمک قاپی دابانیندان اولموش و یئریندن چیخمیش!. تاریخده کی فاکتلار اساسیندا فارسچانی رسمی و مشترک قلمه آلانلار نه اوچون تورکچه و عربجه نین ایران ممالیکی محروسه سینه بوگون اؤزگه و بیگانه دیل اولدوغونو گؤرمک ایستمزلر؟ بو ذاتلار نه اوچون و هانکی اساسدا انسانلارا اؤز دیل و مدنیتلرینه واقف اولماق ایمکانی وئرمزلر؟ بو ذاتلاری بئلنچی دوشونجه لره زورلایان "مدنیت" می یوخسا "بدویت"؟ بو ایکی دره بیر سره سیاستینه بو ذاتلاری زورلایان هانکی عامیل اولابیلر دئیه انسان چاش باش قالار!!. بو ایکی دره بیر سره سیاستینی قاباغا آپارماغا چالیشماقلار آذربایجان تورکلوگونه هانکی خوش گلجگین و یاخشی گونلرین خبرینی وئرر؟!

ایشیق سؤنمز، 02.11.2018