علی شریعتی و فارس شعوبیه چیلیگی23
کئچمیش دانیشیقلاردا آذربایجان تورکلوگوندن اولموش اومتچی، پان ایرانیست و فارس مدنیت راسیستلیگی گؤروشلرینی علی شریعتی نین "ایران فرهنگی" آنلاییشی اساسیندا نقده چکمه گه چالیشدیق. بو دانیشیقدا ایسه اؤزلرینی "حزب کومونیست کارگری ایران – فارس" تشکیلاتینا منسوب ائدن "جهان وطنی" قلمه آلان، آنجاق فارسلیق اساسینداکی گؤروشلرینی ایفاده ائتمگه چالیشان محسن ابراهیمی نین گؤروشلرینی گؤتور قوی ائتمگه چالیشاجاییق. علی شریعتی ایدئولوژی مقوله سینه دیل و مدنیت اساسلی بیر آنلام و معنا یوکلمگه چالیشمیش. بو دوغرولتودا اوخویوروق:
"ایدئولوژی اساسیندا اؤزگه لشمک!! پیغمبردن حدیثدیر: مَن تَشبَهُ بِقوم فَهو مِنهم" (هرکس اؤزونو باشقا بیر قوم و طایفایا بنزتسه، او شخص، او قوم و او طایفادان ساییلار). بو آنلاییشی من "دیل، مدنیت و ملیت" اوزره گئنیشلتمک و تعمیم وئرمک ایسترم. او دا بو: بیر آیدین اؤز ملی کیملیگی و منلیگیندن قوپارسا، او ملیتینی اولوشدوران اؤز تاریخیندن، دیلیندن، عادت و عنعنه سیندن بیر ملی وارلیق اولاراق آیریلارسا، او اؤز بوشلوغونو اؤزگه بیر دیل و مدنیت ایله دولدورارسا، او اؤز ملی منلیگی و کیملیگینه اؤزگه ساییلار. بو "اؤزگه لیک بیر جین کیمی اونون ذاتینا، ملی شخصیته گیره رک اونو اؤزگه لشدیرمگه و اونو اؤز ملی کیملیگینه اؤزگه ائتمگه یول آچار. بئله لیکله او شخص اؤزونو اؤز ملی کیملیگینه و انسانلارینا قارشین دگیشیک و عوضی بیر شخص حیس ائدر، عوضی دانیشار، عوضی نظریه وئرر، یولونو دا عوضی سئچر، عوضی ده عمل ائدر. عامیانه، آنجاق چوخ معنالی دئییشله دئسک، "دگیشیک و عوضی آدم (آدم عوضی)" اولار"[i].
اوسته گؤروندوگو کیمی علی شریعتی دونیا گؤروشلرینی ده دیل و مدنیت اساسلی بیر آنلاییشلا قلمه آلار. ایران ممالیکی محروسه سینده کی مسلمانلار اؤز دین و مذهبلریندن ال چکمزلر دئیه علی شریعتی "شیعه" مذهبی نی "سنی" مذهبی نین قارشیتی (مخالفی) دئیه فارسلیق و شیعه لیگی بیر بیرلرینه باغلارکن، آذربایجان تورکلوگونون شیعه لیک تاریخینده اوینادیغی نقشینی و رولونو شیعه لیک تاریخیندن سیلمک اوچون اویدوردوغو "تشیع علوی" دئییمینی "تشیع صفوی" قارشیتی قلمه آلاراق "قومیت ایرانی" دئییمی نی ده ایشین ایچینه سوخماقلا شیعه لیگی فارسلیغین خدمتینه آلماغا و دولاییلی اولاراق "ایرانیت" آنلاییشینی "ایران فرهنگی" دئیه تعریف ائتمگه چالیشار[ii]. علی شریعتی ایدئولوژیلری دیل و مدنیت اساسلی اله آلماسینا باخماراق یازیلی دیل و مدنیت بیلینجی مسئله سینی درک ائتمک قابلیتینده اولماز. دئمک، هرهانکی بیر تورک یوخسا فارس انسانی نین بیلینج و شعورو عربچه یوخسا روسچا شکیلله نرسه، اونون دونیا گؤروشلری ده بیلینج و شوعورا مالیک اولدوغو دیللرده اؤز عکسینی تاپار. بو دئدیکلریمیز یاخشی آنلاشیلسین دئیه اؤزونو "حزب کومونیست کارگری ایران- فارس" محفلینه باغلی بیلن، آذربایجان تورکلوگوندن اولموش، آنجاق جهان وطنی دئیه محسن ابراهیمی نین گؤروشلرینی "ایرانیت یوخسا فارسلیق" باخیمیندان اله آلماق علی شریعتی نین بیلینج و شعور مسئله سینی درک ائتمدیگینی آچیقلیغا قاویشدیرماق اوچون فایدالی ساییلار. جمهوری ایسلامی ایران حاکیمیتی نین رسمی اورقانی اولان "ایران" گونده لیگینده 2006 اینجی ایل آذربایجان تورکلوگو بؤجک و سوسکا بنزه دیلدیگینه داییر آذربایجان تورکلری نین بو مسئله یه اعتراض ائتدیکلری نین علیهینه آذربایجاندان اولموش محسن ابراهیمی اؤز گؤروشلرینی یازمیش، اوخویوروق:
"ظولم آلتیندا اولان ملیتچیلیک یوخوموزدور. ظاهیرده ایرانلی ملیتچیلیگی ایله تورک ملیتچیلیگی ایکی گوج و ایکی حرکت اولاراق بیربیرلری نین قارشیسیندا و قاباغیندا دورموشلار. بیرینجی سی (ایرانلیسی) عظمت طلب، حاکیم، ظالیم، غالیبدیر، ایکینچیسی، تورک ملیتچیسی محکوم، مظلوم و ایشغال آلتیندادیر"[iii].
مؤللیفین ایفاده ائتدیگی "ناسیونالیسم" کلمه سی نین اوزرینده دوراقلارساق، گونئی آذربایجان میللی فعالارینا حاکیمیتچیلیک باخیمیندان نسبت وئردیگی بو ایفاده بوهتان ماهیتی داشییان بیر دئییم کیمی اورتایا آتیلمیش گؤرونر. دئمک، گونئی آذربایجان میللی حرکتی و اونا منسوب اولموش فعاللار حاکیمیتچیلیک باخیمیندان گوج اعمال ائتمک دوروموندا اولمادیقلاری اوچون بو حرکتی "–ایسم/-یسم" باشلیغی آلتیندا یوروملاماق دوزگون ساییلماز. اوسته لیک "ایرانیت/ایرانلی اولماق" آنلاییشینی حاکیم دیل و مدنیت گؤزو ایله قبول ائتمک اؤزلوگونده حاکیم مدنیت یانیندا یئر آلماق ساییلار. محسن ابراهیمی نین ایران ممالیکی محروسه سی وطنداشلاری اوزره "ناسیونالیسم ایرانی و ناسیونالیسم ترک" دئییملری، اونون دؤلتلر آراسی حقوق نورمالاریندان اولدوقجا اوزاق اولدوغونو و یالنیز فارس ایستعمارچیلیق ادبیاتیندان فایدالاناراق معنوی احتیاجلارینی گئدرمگه چالیشدیغینی، بئله لیکله مفکوره باخیمیندان اؤزونو فارس ایستعمارچیلیغی نین ترکیب حیسسه سی ائده رک دوشونجه یئریتدیگینی اورتایا قویار.
دیل بیلیمینده 1836 -اینجی ایل هیندشیناس Christian Lassenطرفیندن اورتایا آتیلمیش "ایران دیل قوروپو" ایفاده سی یالنیز فارس دیلی اوچون دئییل، بیر دیل قوروپونا وئریلمیش و بیلیم اوجاقلاری طرفیندن قبول اولموش آد ساییلار[iv]. اؤرنک و نمونه اولاراق آشاغیداکی دیللر ایران دیل قوروپوندا یئر آلار:
فارسچا ، اوردوجا، کوردچه، لورجا، نوریستانچا، بنگلادیشچه، نئپالچا، سئری لانکاچا و بیر پارا آیری دیللر "ایران دیل قوروپو"نا منسوب ساییلار. دئمک، دیل آنلاییشی، بیلیم و سیاست اساسلی دئییل، هر هانکی دیلی بیر جغرافی بؤلگه یه اساسلاندیرماق بیر آنلاییشی ساییلار. بو دیللر تاریخده ایران آدی آلمیش افغانستانین شرقی و هیمالیا داغلاری اطرفینا نسبت وئریلدیکلری اوچون "ایران دیل بؤلوگو" و قوروپو آدینی آلمیشلار.
دئمک، سیاست دونیاسیندا بوگون ایران ممالیکی محروسه سی اوزره "ناسیونالیسم ایرانی" دئییم و اصطلاحینی اورتایا قویانلار ایستر، ایستمز پان ایرانیستلرین فارس ایستعمارچیلیغی مفکوره سینه قاتقیدا بولونموش اولارلار. محسن ابراهیمی نین "ایرانیت" اساسینداکی گؤروشلری محمدرضا شاهین اطلاعات وزیری اولموش داریوش همایون نون گؤروشلری ایله کسیشدیگی نقطه-ده یئر آلار، ظاهیرده آذربایجان تورکو اولموش، آنجاق فارس مدنیت راسیستلیگینی اؤزونه "جهان وطنی" بیر آنلاییش دئیه قبول ائتمیش محسن ابراهیمی دن اوخویوروق:
" ...پاکتورک قومپرست باندلار ایرانداکی اسلامی حؤکومت قدر بشریتین امنیتی و راحاتلیغی اوچون ضررلی و خطرلیدیرلر. بونلارین قارشیسیندا گرک دوراق. بونلار یوگوسلاوی جامعه سینی قیسا بیر زاماندا تجاووزا معروض قویان ... توجمان، کارادیج و ماللادیچ ساییلار. بونلار ایران خالقی نین خوشبختلیگی اوچون بیر بوغوم و مانع ساییلارلار. اسلام حؤکومتیندن قورتولماق و اونون علیهینه ووروشماق اوچون بونلار بؤیوک بیر بوغوم و سد اولوشدورموشلار".[v]
اوسته گؤروندوگو کیمی فارس مدنیت راسیستلیگینی اؤزو اوچون "جهان وطنی" دئیه بیر آنلاییش قبول ائتمیش محسن ابراهیمی نین بو گؤروشلری، فارس فاشیست تشکیلاتی کیمی کئچمیشده تانینمیش سومکا تشکیلاتی نین فعال عضولریندن اولموش و سونرا محمدرضاشاهین اطلاعات وزیری اولموش داریوش همایوندان دا قات قات انسانلیق دوشمنی ساییلار. بو ذات جهان وطنی دئیه یاش ایله قورونو بیرلیکده یاخیب یاندیرماغی و فارس ایستعمارچیلیغی آلتیندا یوخ ائتمگی هدف توتار. بئله لیکله حزب کومونیست کاگری ایران- فارس یانچیلاری کومونیستلیگی فارسلیق اساسیندا حاکیم ائتمک اوچون عارض و معروض تانیماریق دئیه انسانلیق علیهینه مئیدان اوخوماغا چالیشارلار. بیلیندیگی کیمی یوگوسلاوی فئدرال بیر سیستیم اساسیندا اداره اولونارمیش. زامان آخاریندا صربلر اؤز تمامیتچیلیکلرینی باشقا ملی توپلوملارا تحمیل ائتمگه چالیشدیقلاری اوچون بو فئدرال سیستیم داها داوام گتیره بیلمه میش. بئله لیکله صربیستان جمهور باشقانی میلوسوویچ هر یئرده بیر صئرب وارسا، اوراسی صربیستاندیر دئمگه باشلاماسی ایله، باریش یولو ایله چکیلمیش سرحدلر ده پوزولموش و گوناهسیز انسانلارین اؤلومونه یول آچیلمیش. دئمک، انسانلیق آنلاییشی حقوق برابرلیگی اساسیندا اولمالیدیر. "ایران" کلمه سی نین بیر سیاسی آلانا نسبت وئریلمه سی منظور اولارسا، بوگون بو ایران آدلانمیش ایران ممالیکی محروسه سینده مختلیف دیل و مدنیت صاحابلاری یاشامالارینا باخمایاراق سیاسی نیظام و اینتیظام باخیمیندان بیر چوخلاری اوچون قبول ائدیلمه سی آجی دا اولسا، فارس حاکیمیتچیلیک سیستیمی حؤکوم سورمکده دیر. یئری گلمیشکن بونو دا دئمکده فایدا وار: بوگون ایران دیل قوروپونا قوشا (پارالئل و موازی) اولاراق دیل بیلیمینده تورک دیللری یوخسا تورک دیل قوروپو آدی دا قبول اولموش، بیلیمه دایالی بیر آد ساییلار[vi].
دئمک، فارس ایمپراتورلوغو و ایستعمارچیلیغی نی "ایران میللتی" باشلیغی آلتیندا حزب کمونیست کارگری ایران- فارس محفلی نین ناسیونالیسم "عظمت طلب" آدلاندیرماسی دا فارس ایستعمارچیلیغی و فارس مدنیت راسیستلیگی دوغرولتوسوندا فارس مدنیت راسیستی اولموش، ائرمنی ژوبین رازانی (منصور حکمت) یانچیلاری طرفیندن اورتایا آتیلمیش بیر یئنی تاپینتی (اختراع) ساییلار. بو تاپینتییا اساسن ایران ممالیکی محروسه سینده میللی ظولوم دئیه بیر آنلاییش قبول ائدیله بیلمز. فارس ایستعمار یانچیلاری و مدنیت راسیستلرینه گؤره دؤلت – میللت آنلاییشی رضا شاه طرفیندن اورتایا قویولموش و فارس ایستعمارچیلاری و فارس مدنیت راسیستلری طرفیندن آسدی و کسدی واسیطه سی ایله قبول اولوندوغو اوچون هر هانکی فارس اولمایان ائتنیکلرین دیل و مدنیت مسئله لری ده "خرافاتی، قوم پرست، ناسیونالیست فاسد، مخل نظم، غیر انسانی" دئیه قلمه آلینمالی ایمیش[vii]. محسن ابراهیمی و منصوب اولدوغو محفل، فارس حاکیم دیل و مدنیت سیستیمی نی "ناسیونالیسم عظمت طلب" دئیه قلمه آلماسی دا دقت چکیجی ساییلار. دئمک، باسقییا معروض قالمیش میللی حرکتلره اوسته کی چیرکین و پیس صفتلری نسبت وئرمک، اؤزلرینی منصوب بیلدیکلری حاکیم دیل و مدنیت دؤولتچیلیگی نی یاخشی صفتلر ایله بزه مک و "بیزیم قوروپ: - یاخشی، انسانچیل، مدنی"، "او بیری قوروپ: - پیس و غیر انسانی و مدنیتسیز" ایفاده لری، توپلوم تانیما بیلیمینده قوروپلار اوزره ایشلنمیش "قوروپ دینامیکاسی" آلمانجا Gruppen Dynamik دئیه داورانیشلار و رفتارلار ساییلار[viii]. محسن ابراهیمی گئنه ده یازمیش:
"... یئری گلمیشکن ناسیونالیسمین بیر باسقی آلتیندا اولمایان حرکت اولمادیغینی وورقولاماق لازیم. بو خالق بللی بیر ملت، عیرق یوخسا ملیته باغلی اولاراق ظولمه و آیری سئچکیلیگه معروض قالمیش. ظولمه معروض قالمیش ملیتچیلیک معمول اولاراق اویقولانمیش و اعمال اولموش ظولوم و آیری سئچکیلیکدن بیر اجتماعی ملزمه کیمی اؤزلرینه سیاسی مشروعیت قازانماق اوچون استفاده ائدر"[ix].
اوسته گؤروندوگو کیمی محسن ابراهیمی بیر ماتئریالیست کیمی بحث ائتمک ایستدیگینه باخمایاراق روحانیت دونیاسیندا سئیر و حرکت ائتمکله لمس اولوناجاق واقعیتلری ده درک ائتمک ایسته مه یه رک کلمه لر ایله اوغراشماغا و جمله قورماغا چالیشار. بئله لیکله، ناسیون کلمه سی نین نه اولدوغونو دا درک ائتمک ایستمز. یئری گلمیشکن آلمانی سؤزلوک کتابیندان ناسیون کلمه سی نین نه اولدوغونو دا اؤیرنمیش اولاق: دوغولدوغو یئر، دیل، گله نک (عنعنه)و گؤره نک (عادت)، مدنیت و سیاسی گلیشمه لر اساسیندا بیر بیرلرینه باغلی اولان توپلوم ناسیون (Nation) و خالق (Volk) ساییلار[x].
اوسته کی وئریلمیش تعریفه اساسن ائتنیک آذربایجان: آذربایجان تورکلری نین دوغولدوقلاری یئر (. دیل: (آذربایجان تورکلری نین دانیشدیغی و اؤزلرینه ادبیات دیلی ائتدیکلری آذربایجان تورکچه سی. گله نک، گؤره نک: آذربایجان تورکلوگونه عایید اولموش معنوی دگرلر، عادت و عنعنه لر. مدنیت: آذربایجان تورکلوگونه عایید اولموش تاریخی عابیده لر و اثرلر. سیاسی گلیشمه لر: آذربایجان تورکلوگو تاریخده دیل بیلینجی و تاریخ بیلینجیندن یوخسول قالدیغی اوچون، آذربایجان مشروطه حرکاتی زامانی، آذربایجان سیاسی ائلیتی زامانی درک ائتمه یه رک خاریجی عامیللر واسیطه سی ایله حاکیمیتچیلیگی فارس میللیتچیلیگی و ایستعمارچیلیغینا اودوزاراق مغلوب ائدیلمیش و بئله لیکله آذربایجان تورکلوگو مستعمره آلتینا کئچمیش بیر میللت ساییلار. دئمک، بو باسقی آلتینا آلینمیش توپلومو نماینده لیک ائدن میللی حرکت ده بو توپلومون آیریلماز بیر پارچاسی اولاراق ایستعمارچیلیغا تابع توتولموش آذربایجان تورک وارلیغی نین سیاسی ائلیتی ساییلدیغی اوچون سؤمورگه چیلیک علیهداری و قورتولوش حرکتی قلمه آلینمالیدیر. بو آنلاییشلا باسقیلارا سئیریجی قالمایاراق میللی حرکتین عضولری ده سورگون و توتساق اولماغی جان کؤنول ایله قبول ائتمیش گؤرونرلر. بئلنچی آجی واقعیتلری گؤز اؤنونه آلاراق داها آرتیق قضاوتی اوخوجولارا بوراخارساق، داها یاخشی اولار دئیه دوشونورم. محسن ابراهیمی گئنه یازیر:
"یوز اَللی ایل بوندان قاباق اوتوزایکی مستقیل مملکت دونیا سیاسی جغرافیاسیندا وار ایمیشسه، بوگون اونلارین سایی یوزدوقسان اولموش. دئمک، کئچمیش یوزاونبیر ایل ایچریسینده یوزقیرخبیر مملکت مستقیل اولموش. بئله لیکه هر بیر ایلدن آز بیر زامان ایچریسینده بیر ممکلت دوغولموش، تازا بیر ملت مملکت صاحابی اولموش"[xi].
اوسته گؤروندوگو کیمی ایدئولوژی باخیمیندان حاکیمیتچیلیگه سوسامیشلارین میللت آنلاییشلاری دیل و مدنیت اساسیندا قورولموش میللی دؤلتلر دئییل، ایدئولوژیلری اساسیندا قوردوقلاری سیاسی ایدئولوژیک محفللر دئیه اساس قلمه آلینار. دئمک، ایدئولوژی قوللاری نین انسانلیق آنلاییشلاری دیل و مدنیت اساسلی بیر مدنی آنلاییش دئییل، اوزدن ایراق قویون سوروسو کیمی انسانلاری یؤنتمک و اداره ائتمک آنلاییشینا اساسلانار. بو آنلاییش 1945 اینجی ایل سوسیال دئموکرات بیر شخص کیمی تانینمیش Georg Orwell طرفیندن یازیلمیش Animal Farm (حئیوانلار تارلاسی) دئیه انگلیستاندا چاپ اولموش کتابدا اؤز عکسینی تاپار[xii]. ایران ممالیکی محروسه سی ساکینلریندن اوزاق آدی کئچن تارلا و زمیده کی حئیوانلار برابرلیک آدینا تارلا صاحابی نین علیهینه باش قالدیراراق برابرلیک آدینا قدرت و حاکیمیتی دونوزلارا (خالق آراسیندا دوووزلارا) تسلیم ائدرلر. دونوزلار دا اؤزلرینی دوشونور و متفکر قلمه آلدیقلاری تارلاداکی حئیوانلاری اسارته چکرلر. بو دونوزلارین جانلی حؤکومت اؤرنک و نمونه سینه روسیه سؤیئتلیگینده تانیق و شاهید اولدوق، دئسک، یانلیش اولماز. روسیه چارلیغینداکی کومونیستلر ده چار حؤکومتیندن خلاص اولموش ملی توپلوملاری کومونیستلیک آدینا روسلوق اسارتینه آلماغا چالیشمیشلار. بو داورانیش و رفتار ژوبین رازانی قوروجوسو اولموش "حزب کومونیست کارگری ایران- فارس" تشکیلاتی نین فارس اولمایان ملی توپلوملارا یاناشماق آنلاییشی نین ایضاحی ساییلار.
محسن ابراهیمی نین بئلنچی فارس ایستعمار محفلینه آیاقچیلیق ائتمه سی و آذربایجان تورکلوگو علیهینه "حزب کومونیست کاگری ایران آذربایجان کمیته سی" یاراتماسی دا دهشت ساییلار. قیسا سؤزله دئمک جاییزسه، حاکیم اولموش بیر دیل و مدنیت اوچون کؤله دورومونا دوشموش انسانین، اؤز خالقینا اؤزگه لشمه سینه و یوخلوغا محکوم گؤرونمه سینه باخمایاراق بو موجودلارین ایستعمارچیلیق حاکیمیتی کیملیگینی میللی کیملیک دئیه قبول ائتمه سی مدنیت راسیستلیگی ساییلار.
علی شریعتی دیل و مدنیت اساسلی هر هانکی بیر دونیا گؤروشونه مالیک اولمایان انسانلاری اؤزگه لشمیش(از خود بیخود شدن) ایچی بوش اشیاء قلمه آلار، اوخویوروق:
"... بئله بیر آدام داها فرق ائتمز، تحصیل ائتمیش اولسون، متجدد یوخسا مارکسیست، یوخسا لیبرالیست، ایسترسه ده سولچو ویا ساغچی اولسون. بو مارکا و نشانلار ایچی بوش قابلارین اوستونه یاپیشدیریلمیش ائتیکئت ساییلار. بیزیم اوچون مارکسیسم ده بیر نوع اؤزگه لشمک ساییلار. دئمک، مارکسیسم ائدعا ائتدیگینه باخمایاراق اؤزو ایله بیرلیکده اؤزگه لشمگی، اؤزگه دیل و مدنیت صاحابلاری نین جیلدینده اورتایا چیخماغی اؤز ذاتیندا داشییاراق اؤزگه بیر بیچیمده و شکیلده تظاهور ائدر. مارکسیسم مطلق ماتیریالیسمه دایاندیغی و اؤزونو اساسلاندیردیغی اوچون بوتون عئلم، دوشونجه و اخلاقی دگرلری اؤز انحصارینا آلدیغی اوچون اونلاری ماتئریالیسم نظریه سی ایله توجیه ائتمگه و انساندا اولان بوتون خصلتلری ماتئریالیسم نظریه سی ایله اساسلاندیرماغا چالیشار. مارکسیسم انسانی بیر شئی و اشیاء اولاراق طبیعتده اولان کؤر و اراده سیز، بیلینجسیز بیر ماده نین خدمتینه آلماغا چالیشاراق انسان اراده سینی و اونون دگر و ارزیشلرینی نفی ائده رک "جبرِ مادیِ تاریخ و فلسفه" دئیه ماتیریالیسمَه دویونلمگه و انسانی بیر مستقیل ذات و فطرت اولاراق دانماغا چالیشار. بئله لیکله انسان ایستر مادی علیت اولسون، ایسترسه ده یوکسلمیش عنصور کیمی بیر علت اولاراق تظاهور ائده بیلمز. نتیجه اعتیباری ایله مسئولیت و فضیلت انساندان آلینار. بئله بیر انسان اؤزگه لشمیش، اؤزونه اؤزگه اولموش انسانلاردان بیر اؤرنک و نمونه ساییلار. بئله بیر انسان اؤزونو دیری و جانلی بیر شئی دئیه قلمه آلار. وسیله دوزتمکله ایشی یولونا قویولار و دگیشیکلیک یولوندا اؤزو بیلمدن دگیشیمه اوغرار و اراده سی ده اختیاری دئییل، جامعه بطنینده جبری بیر عمل و داورانیش ساییلار. انسانین بیلینج و شعورو دا آیری و منفعل شکیلده خاریجی شئی و گؤرولموش ایشلردن ذهنینده نقش باغلامیش قلمه آلینار. ذهن ایله گؤرمگین ده رابیطه سی حرکتلی و بیر طرفلیدیر. انسانین ذاتیندا اولان گوج، طبیعتی و توپلومو تانیماق اوچون دئییل، اشیاء قارشیسیندا بیر گوزگو و آینه کیمی بیر عامیل اولاراق سئچمک، دگیشمک و ایشه آلماق اوچون استفاده اولونار. بو دا انسانین اؤزگه لشمه سی اوچون یاخشی بیر اؤرنک و مثال ساییلار"[xiii].
علی شریعتی نین نظرینه گؤره دونیا گؤروشلری، اؤزللیکله مارکسیست ایدئولوژیسی پاکتلر اوزرینه وورولموش سیمگه و مارکا بنزر. بو پاکتلر اوستلرینده سیمگه و مارک داشیدیقلارینا باخمایاراق ایچلری بوش ساییلار. بو اساسدا اؤز دیل و مدنیتلرینی اساس گؤتورمه میش انسانلار دا اؤز کیملیک و منلیکلریندن آریندیقلاری، بوشالدیقلاری و اؤزگه لشدیکلری اوچون ایچی بوش پاکت ساییلار. علی شریعتی نین گلدیگی بو قناعته گؤره هر بیر تورک انسانی تورک دیلی و مدنیتینی اساس گؤتورمدیگی و تورکلوگه اؤزگه لشدیگی اوچون اؤزگه لشمیش و الیمینه اولموش (از خود بیخود شده) بیر نسنه و اشیاء ساییلار. بئله لیکله ده سولچولوق و مذهبیلیک آدینا فارسلیق اسارتینه توتولماق دا انسانلیق مقوله سی دئییل، بیر پاکت ماهیتی کسب ائتمیش بیر شئی ساییلار. علی شریعتی فارسلیغی شیعه لیک اساسیندا تانیملادیغینا باخمایاراق فارس مارکسیستلری و اؤزونو ایرانلی قلمه آلان مارکسیستلر فارسلیغا علی شریعتیدن هئچ آز دوشگون اولمامیشلار. دئمک، علی شریعتی فارسلیغی شیعه لیک اساسیندا یوروملادیغی اوچون فارسلیغی اساس گؤتورموش ساغ و سول ایدئولوژی صاحیبلرینه مئیدانی دار ائتمک ایسترکن اؤزونون ده دئموکرات اولمادیغینی اورتایا قویموش.
ایشیق سؤنمز، 30.11.2018
[i] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، چاپ تهران، ص. 307.
[ii] علی شریعتی، تشیع علوی و تشیع صفوی، تهران 1351، ص. 104 - 105
[iii] محسن ابراهیمی، : ستم ملی در آذربایجان و راه حل آن! (قسمت دوم) ناسیونالیسم تحت ستم نداریم! نشریه روزنه اورگان حزب کمونیست کارگری ایران- فارس، کمیته آذربایجان، شنبه, 19 بهمن 1392!: https://rowzane.com/notes/7256-%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%B3%D8%AA%D9%85-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%AD%D9%84-%D8%A2%D9%86-%D9%82%D8%B3%D9%85%D8%AA-%D8%AF%D9%88%D9%85-%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%AA%D8%AD%D8%AA-%D8%B3%D8%AA%D9%85- %D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85.html
[iv] ایشیق سؤنمز، ایران دؤلتی و ایران دیل قوروپو آدی نین اورتایا آتیلماسی: http://www.isiqsonmaz.com/Seite269.htm
[v] محسن ابراهيمي، نفرت پراکني قومي محکوم است، انترناسیونال شماره 141، تاریخ 05.05.2006، :http://www.wpiran.org/farsi1/maqalat/2006/05may/2905_mohsen.htm
[vi] Turksprachen: http://de.wikipedia.org/wiki/Turksprachen
[vii] باخ اورادا، ایشیق سؤنمز، حزب کمونیست کارگری ایران- فارس محفلینه باغلی اولان محسن ابراهیمی ...
[viii] König, Oliver und Schattenhofer, Karl; Einführung in die Gruppendynamik, Heidelberg 2006.
[ix] محسن ابراهیمی، : ستم ملی در آذربایجان و راه حل آن! (قسمت دوم) ناسیونالیسم تحت ستم نداریم!، باخ اورادا.
[x] Wahrig, Deutsches Wörterbuch, çap Munix, S. 925.
[xi] محسن ابراهیمی، : ستم ملی در آذربایجان و راه حل آن! (قسمت دوم) ناسیونالیسم تحت ستم نداریم!، باخ اورادا.
[xii] Georg Orwell, Animal Farm: A Fairy Story, London 1945.
[xiii] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، چاپ تهران، ص. 309