روسیه کمونیستلری ایله آلمان ناسیونال سوسیالیست ایشچی پارتیسی حکومتلری نین دوستلوق ایلیشکیلری و ایکینجی دونیا ساواشینا گئدن یول

  روسیه کمونیستلری و آلمان نازیستلری لهیستان اوزره بیر بیرلری ایله آنلاشدیقدان سونرا 1939-اونجو ایلین سئپتامبر آیی نین بیرینده آلمان قوشونلاری قوزئی و گونئیدن لهستان تورپاقلارینا قوشاق (گاز انبری) آتاراق آغیر تئکنیک ایله یاشاییش یئرلرینه سالدیرماغا و هجوما کئچرکن باش شهر ساییلان ورشو شهرینه دوغرو ایلریلمگه باشلامیش. آلمان اوردو بیرلیکلری لهیستان اوردوسونو اوکتوبر آیی نین آلتیسیندا یوخلوغا اوغراتماغا چالیشاراق اونو یئنیلگه یه اوغراتمیشلار.[i]  روسیه کمونیستلری و آلمان نازیست حکومتلری آراسیندا قبول اولونموش گیزلی آنلاشماغا (ایستالین- هیتلر آنلاشماسینا)اساساً قیزیل اوردو سئپتامبر آیی نین اون یئدیسینده لهستانین گونچیخان بؤلگه لرینی ایشغال ائتمیش.[ii] 1939- اونجو ایلین سئپتامبر  آیی نین ییرمی سکیزینده آلمان نازیست دؤلتی نین خاریجی ایشلر باشقانی Joachim von Ribbentrop موسکووایا گئده رک روسیه سؤیئتی و آلمان حکومتی آراسیندا سرحد دوستلوق آنلاشماسینا قول چکیلمیش.[iii]

اوسته آدی کئچن دوستلوق آنلاشماسینا داها بیر گیزلی آنلاشما آرتیریلمیش. بو آنلاشماغا اساساً قیزیل اوردو اولدوغو یئریندن گونچیخانا ساری (طرف) Bug چایی قیراقلارینا گئری اوتورموش و آلمان ایسه لیتوانی مملکتی نی روسیه بولشویک حاکیمیتی نین آیریلماز ترکیبی کیمی قبول ائتمیش[iv].

 بو آنلاشمالارا روسیه بولشویک و آلمان نازیست حکومتلری بیر داها ایضاحات اکله یه رک بیر بیرلرینه قارشین ساواشمایاجاقلارینی، هر اولاسی بیر ساواشدا فرانسه و انگلستان دؤلتلرینی مسئول گؤره جکلرینی وورقولامیشلار.[v]

بئله لیکله آلمان قوشونلاری ایشغال ائتمیش لهستان بؤلگه لری نین یاریسینی Reichsgaue "Danzig-Westpreußen"  و  "Wartheland"  آدی آلتیندا آلمان تورپاقلارینا باغلایاراق آیری یاریسینی ایسه Hans Frank باشچیلیغی آلتیندا بیر ایشغالچی رئژیم کیمی اداره ائتدیرمیش.[vi]  گئچن یازیدا روسیه کمونیستلری و آلمان نازیستلری آراسیندا اولان آنلاشماغا اساساً آوروپانین بو ایکی سؤمورگه چی و توتالیتر دؤلتلر آراسیندا بؤلونه جگی اوزره ایضاحات وئریلمیش.[vii] بو یازیدا ایسه آلمان نازیست حؤکومتی روسیه کمونیستلری نین رضایتینی آلدیقدان سونرا غرب آوروپانی تک اله کئچیره جگی و سونرا روسیه بولشویک حاکیمیتینی ده سیرادان چیخارما چاباسینا قاپیلماسی اوزره بیلگی وئرمگه چالیشاجاییق.

بو تحریملر بیر اؤلچو ده آلمان دؤلتی نی سینسیتمسینه باخمایاراق 1940- اینجی ایل آلمان قوشونلاری قوزئی و گونباتان آوروپایا سالدیرماغا  و نوروئژین دنیز قیراقلارینی  اله کئچیرمگه باشلامیش. آلمان قوشونلاری نوروئژ- آلمان آراسیندا گل گئت یوللارینی گوونجه آلتیندا توتماق اوچون دانمارک مملکتینه سالدیرار سالدیرماز قوشون گوجو آچیسیندان دوشوک اولان دانمارک حکومتی تسلیم اولماق مجبوریتینده قالارکن نوروئژه قاچمیش (ائو یوواسیندان روسیه بولشویک و آلمان نازیست باسقینینا اوغرامیش و قاچقین دوشموش) لهستانلیلار، فرانسه و انگلیستان طرفیندن حیمایت اولونموش نوروئژین 6 تومنلیک قوشونلاری ایله ایکی آی آلمان قوشونلاری قارشیسیندا دوروش گتیره بیلمیشلر. فرانسه و اینگیلیس دؤلتی نین حیمایتی نی  نوروئژ دؤلتیندن کسدیرمک اوچون آلمان قوشونلاری فرانسه و انگلیستانا دا سالدیریم (هوجوم) دوزنله یه رک 1940- ینجی ایلین یونی آیی نین اونوندا نوروئژی ده ایشغال ائده رک Josef Terboven آدلی بیریسینی بیر ایشغالچی رئژیم دئیه ایش اوستونه گتیرمیش. اوچ تومنلیک آلمان قوشون بیرلیکلری  Erich von Manstein باشچیلیغی ایله مای آیی نین اونوندا "Sichelschnitt" سالدیریسی آدی آلتیندا فرانسه تورپاقلارینا سالدیرماغا باشلامیش. آلمان اوردوسو طرفسیز قالمیش هلند، بئلژیک و لوقزامبورگ مملکتلرینه فرانسه و انگلیستان دؤلتلری اورالارا گوج یئریدر دئیه B تومنی نی او بؤلگه لره یئریتمگه باشلامیش.

آلمان اوردوسونون A بیرلیکلری قارشیلارینداکی یوللار اورمانلیق و چتین اولدوغو اوچون 10 گون ایچریسینده فرانسه نین قوزئی گونچیخانیندا اولان Somme Fonsommes چایینا چاتابیلمیش. بو آرادا مای آیی نین ییرمی سکیزینده بئلژیک اوردوسو آلمان قوشونلارینا تسلیم اولموش. هلند ایسه آلمان  هاوا گوجلری نین سالدیریسینا اوغرادیغی و Rotterdam بوغومو (سد) بومبالاندیغی اوچون مای آیی نین اون بئشینده اؤزونو تسلیم ائتمیش. آلمان بیرلیکلری فرانسه علیهینه ایکینجی سالدیریم و هوجوملارینی یونی آیی نین بئشینده باشلایاراق نئچه یؤندن سوخولماقلا فرانسه نین گونئی و گونئی-گونچیخان بؤلگه لرینده ایلریلمگه باشلامیش. آلمان اوردوسونون B بیرلیکلری یونی آیی نین دوقوزوندا فرانسه نین گونئی گونچیخان بؤلگه لرینی اله کئچیرمیش. 5 گون بو ایلریلییشدن سونرا فرانسه حکومتی Paul Reynaud باشچیلیغی ایله Bordeaux شهرینه گئری اوتوردوقدان سونرا آلمان اوردو بیرلیکلری ساواشسیز فرانسه نین پاریس شهرینی اله کئچیرمیش. ایسویچره (سوئیس) یه یؤنلمیش آلمان تانک بیرلیکلری فرانسه لیلرین Maginot-Linie دئیه Elsaß-Lothringen بؤلگه سینده فرانسه لیلر طرفیندن اولوشدورموش ساوینما خطینی و آلمان اوردوسونون C بیرلیکلری ایسه فرانسه لیلرین Oberrhein-داکی ساوینما خطلرینی یاراراق فرانسه اوردوسونون بؤیوک بیرلیکلرینی قوشاتما آلتیما آلمیشلار. فرانسه دؤلت باشچیسی Henri Philippe Pétain دورومو چیخیلماز گؤره رک  1940 – اینجی ایلین یونی آیی نین اون یئدیسینده آلمان مقاملارینا آتیشکس ائتمک اوچون باش وورموش. بو باش وورمادان بئش گون سونرا Compiègne اورمانلاریندا فرانسه تورپاقلاری نین بئشدن اوچ بؤلومو و اؤنملی صنعتلیک شهرلری آلمان ایشغالیندا قالماق شرطی ایله آلمان و فرانسه حکومتلری آراسیندا آتیشکس آنلاشماسی ایمضالانمیش. فرانسه نین گونئیده کی ایشغال اولمامیش بؤلگه لری ایسه Vichy شهریندن اداره اولونماغا باشلارکن Charles de Gaulle لندن شهرینده فرانسه نین سورگونده قورولموش حکومتینی دونیایا بیلدیرمیش. فرانسه حکومتی نین گؤزلنیلمه دن یئنیلمه سی آلمان نازیست حاکیمیت داییره لرینی باشدا آدولف هیتلر اولماقلا داها دا خالق آراسیندا سئویلمگه یول آچمیش و آلمان دؤلتی بوتون آوروپایا اؤز هئژمونیسینی یوکله یه بیلر گؤرونمگه باشلامیش. بئله لیکله 1940- اینجی ایلین سئپتامبر آیی نین ییرمی یئدیسینده آلمان نازیست حکومتی گله جک پلانلارینی حیاتا کئچیرمک و دونیادا یاییلماجی خاریجی سیاست اویقولاماق اوچون ایتالیا، ژاپون حکومتلری ایله قارشیلیقلی دایانیشما آنلاشماسینا قول چکمیش. آلمان نازیست حکومتی فرانسه نی دیزه چؤکدوردوکدن سونرا انگیلیستان علیهینه ساواش آچماغا باشلامیش. آلمانین هاوا گوجلری 1940- اینجی ایلین آقوست آیی نین اون اوچونده انگلیستانین هاوا گوجلری نی و نیظامی صنایع سینی بومبالاغا جان آتماسینا باخمایاراق ایلین سونلاریندا آغیر یئنیلگه یه اوغرایاراق باشاریسیز قالمیش. آلمان حکومتی ایتالیا و ژاپون ایله دایانیشما آنلاشماسینا قول چکدیکدن سونرا اوزه قالاراق ایتالیا حاکیمیت باشچیسی Benito Mussolini نین ایسته گینه اساساً آفریکادا ایتالیا گوجلری نی اینگیلتره گوجلری قارشیسیندا قوللاسا (حمایت ائتسه) دا، اونلار اینگلیسلر قارشیسیندا باشاریسیز قالمیشلار. بالکاندا ایتالیا قوشونلارینی اینگیلتره گوجلری قارشیسیندا آلمان اوردوسو ساوینارکن بیله گئنه ده اؤز متحدلری ایله دوزگون داورانمامیش. آلمان ناسیونال سوسیالیست ایشچی پارتیسی باشقانی آدولف هیتلر 1924- اینجی ایل یازدیغی "Mein Kampf" آدلی کتابیندا آلمانلار اوچون یاشاییش یئری "Lebensraums" مقوله سینی 1940- اینجی ایلی نین گوزونده (پاییزیندا) روسیه ائمپئراتورلوغونو یوخ ائتمک ایله حیاتا کئچیرمک اولار قناعتینه گلمه سینه باخمایاراق بو دوشونجه آلمان نازیست حاکیمیتینده 1941- اینجی ایل آغیرلیق قازانماغا باشلامیش. آلمان اوردوسو ایتالیا گوجلرینی بالکاندا اینگیلتره گوجلری قارشیسندا ساوینماق باهاناسی ایله 1941- اینجی ایلین آپریل آیی نین آلتیسیندا یونان و یوقوسلاوی تورپاقلارینا سالدیری دوزنلمیش. بئله لیکله ده یوقوسلاوی قوشونلاری آپریل آیی نین اون یئدیسینده تسلیم اولموش. یونان قوشونلار باشچیسی ایسه آلمانلار قارشیسیندا 1941- اینجی ایلین آپریل آیی نین ییرمی بیرینده ساواشدان یایینماقلا مای آیی نین آرالاریندا بوتون یونان قورولوقلاری و یونی آیی نین باشلانقیجیندا ایسه آق دنیزده یئر آلان Kreta  آداسی آلمان گوجلری ایشغالینا کئچمیش. بو سالدیریلارین هامیسی روسیه ائمپئراتورلوغونو اله کئچیرمک اوچون اورتادا اولان مانعلری آرادان قالدیرماق ماهیتی داشیمیش.  باشقا یاندان روسیه بولشویکلری ده تمامیتچی ایدئولوژی اساسیندا سیاست یئریتدیکلری اوچون 1937- اینجی ایلدن باشلایاراق روسیه ائمپئراتورلوغونداکی مخالفلره گؤز داغی وئرمک و قانلی تمیزلملره آل آتماقلا ضعیفلمیش گؤرونورموش. بو مسئله آلمان نازیستلرینی روسیه ائمپئراتورلوغونو یوخ ائتمک اوچون داها دا ال وئریشلی زامان دئیه شیرنیکدیریرمیش. 1941- اینجی ایلین یونی آیی نین ییرمی ایکیسینده آلمان اوردوسو و متحدلری طرفیندن روسیه ائمپئراتورلوغونا باشلامیش هوجوم و ایلک آیلاردا باشاریقلی اولاجاغی ایزلنیمینی یانسیتمیش. او زامان وئریلدیگی خبرلره گؤره روسیه ائمپئراتورولوغونون هاوا قووتلری بیر نئچه گون ایچینده یاراماز دوروما دوشموش. بئله لیکله ساواشین ایلک هفته لرینده یوزمینلر قیزیل اوردو عضولری آلمان گوجلری نین ایسارتینه کئچمیش. یایین سونلاریندا بالتیکلر و اوکرایین مملکتلری نین بؤیوک بؤلومو و آغ روسیه بوتونلوک ایله آلمان گوجلری طرفیندن ایشغال اولونموش. اوکرایینلیلر مملکتلرینی روسیه طرفیندن ایشغال اولموش بیلدیکلری اوچون ایلک اولاراق آلمان گوجلرینی بیر قورتاریجی کیمی قلمه آلمیشلار. بو یاناشمالارا باخمایاراق آلمان نازیستلری ایشغال ائتدیکلری بؤلگه لرده یهودیلری اؤلدورمک و کمونیستلری تئرور ائتمک و باشقالارینی ایسه اجیر ائتمگه باشلارکن خالق ایجتماعیتینده آلمانلار اوزره نظر دگیشمگه باشلامیش.[ix]  آلمان قوشونلاری روسیه ائمپئراتورلوغونون بیر بؤلومونو ایشغال ائتدیکدن سونرا، خالق قانینی تؤکدورمکله مشغول اولان یوزئف ایستالین 1941- اینجی ایلین یونی آیی نین ییرمی ایکیسینده آلمان اوردوسو علیهینه خالق ساواشی دوزنلمگی تکلیف ائتمیش. ایستالین نین بو تکلیفینه باخمایاراق آلمانلار طرفیندن ایشغال اولونموش اهالی نین بیر چوخو او جومله دن بالتیک و اوکراینالیلار آلمان قوشونلارینا بؤیوک رغبت ایله یاناشمیش و اونلاری بیر قورتولوشچو کیمی قلمه آلمیشلار.[x]  آلمان ایشغالچیلاری یئرلی انسانلاری اجیر ائتمک و ایستعمار مقوله سینی حیاتا کئچیرمگه باشلادیقدان سونرا 1942- اینجی ایلین یاز آیلاریندان باشلایاراق آلمانلارا قارشین نیفرت آرتماغا و پارتیزان حرکتی جانلانماغا باشلامیش.[xi]  آلمان اوردوسونون گونئی قانادی  قیریم آداسی و باکی نفتینی آماج ائدرکن اوردونون قوزئی قانادی Nordsee یاخالارینی ایشغال ائده رک Leningrad شهرینی  900 گون قوشاتما آلتیندا ساخلاراق 100 مینلر انسانین اؤلومونه یول آچمیش. 1941- اینجی ایلی، اوکتوبر آیی نین ایکیسینده آلمان قوشونلاری نین موسکووا شهرینه سالدیریسی باشلامیش. قیزیل اوردو 1941- اینجی ایلین دئسامبر آیی نین بئشینده Kalinin جبهه سینده (150 کیلومتر موسکو شهری نین قوزئینده) آلمان سالدیریلارینا جاواب وئرمگه باشلامیش. زامان کئچیدی ایله روسیه نین قیشینا حاضیرلیق گؤرمه میش آلمان قوشونلاری بعضی جبهه لرده 200 کیلومتر گئری اوتورماق زوروندا قالمیش. موسکو شهری ایشغال ائتمه سی نین باشاریسیز اولماسینی هیتلر آلمان ژئنراللاری نین بوینونا آتاراق Walther von Brauchitsch آدلی اوردو باشچیسینی وظیفه دن اوزاقلاداراق 1941- اینجی ایلیلین دئسامبر آیی نین اورتالاریندا اؤزو آلمان اوردوسونون باشچیلیغینی اوستلنمیش.[xii]

ژاپون آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری نین Pearl Harbour  آدلی ساویناجاقلارینا (قرارگاه دفاعی) سالدیرماغا باشلارکن هیتلر ده 1941- اینجی ایلین دئسامبر آیی نین اون بیرینده آمریکا بیرلشمیش شتاتلارینا ساواش اعلان ائتمیش.[xiii]  هیتلرین بو یاناشماسی ایله گوجلو آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری دا روسیه و آلمان ساواشینا قاتیلمیش. بئله لیکله ده آوروپاداکی ساواش دونیا بویوتوندا یئر آلاراق ایکینجی دونیا ساواشی دئیه قلمه آلینمیش. آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری نین آوروپادا اؤزونه آیاق یئری آچماسی آلمان نازیست حاکیمیتی نین چؤکوشونه یول آچارکن تمامیتچی روسیه کمونیستلیک  ایدئولوژیسینی ده ایلک اولاراق متفق دئیه بیر اؤلچوده یوموشاتمیش. بئله لیکله روسیه کمونیستلیک یاییلماجیلیغی روسیه سؤیئتلیگی ایچینه قاپاناراق اؤز سیناغینی یئرلی خالقلارا وئره رک اوراداکی خالقلار الی ایله تاریخین چؤبلوگونه آتیلمیش.

قایناقلار: