"...... اطلاقِ «قوم فارس» بر فارسی‌زبانها كاملا غلط است و عبارت بسيار زشتی است، و هركس از «قوم فارس» سخن بگويد نه از تاريخ آگاهی دارد و نه از جغرافيای انسانی. زبان فارسی زبان هيچكدام از شاخه‌های قوم ايرانی نيست، بلكه يك زبان ملی است كه از مفردات زبانهای هر سه قومِ ايرانی و عرب و ترك تشكيل شده است"(1).
اوسته کی فیکیرلری بیرینجی دفعه ایران ممالیکی محروسه سینده میللی ظولوم ایله تانیش اولمایان بیریسی اوخورسا، ائشیدیرسه و بو ممالیکی محروسه سینین ائتنیک خریطه سی ایله تانیش اولمازسا، امیر حسین خنجی حضرتلرینه فارس دیلینی عرب، تورک و ایرانی (اوخو: فارسچا) دیللردن بیر ملغمه کیمی قلمه آلدیغی اوچون بو ذاتی عالینی اولدوقجا بیر اومانیست شخص دئیه نظره آلار. آنجاق ایران ممالیکی محروسه سی نین چوخ میللتلی اولدوغونو بیلن و فارس حاکیمیت داییره لری و تشکیلاتلاری میللتلر مسئله سینی قومیتلر (قومیتها) ایفاده سی ایله دونیا ایجتماعیتینین گؤزوندن یاییندیرما گؤروشلری ایله تانیش اولان بیریسی امیر حسین خنجی حضرتلرینین بو ایفاده لری هانکی زمینه لرده سیر ائدیر دئیه بو ذاتی عالی نین فیکیرلری کئچمیش کؤهنه و اهمیتسیز تئوریلره دایاندیغی نین فرقینده اولار. دئمک، نه اوچون فارسلار ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان میللتلره یاپیشدیرماغا چالیشدیقلاری »قوم (طایفا و قبیله)« ائتیکئتی نی فارس میللتینه اویقون و اینسانی بیر ائتیکئت کیمی لاییق گؤره بیلمیرلر؟
دئمک، فارسچی شخص و تشکیلاتلار باشقا میللتلری تانیملادان (تعریف ائتمه دن) اؤنجه منسوب اولدوقلاری میللتی (فارس میللتینی) تانیملاسالار (تعریف ائتسه لر) و بو تانیملامادان یولا چیخاراق قونشو میللتلری تانیملاماغا چالیشسالار، داها مدنی گؤرونه بیلرلر. گئنه ده اوخویوروق:
"... به مجموعه‌هائی از جماعات انسانی كه از يك منشأ نژادی برخاسته‌اند و دارای زبان و فرهنگ و تاريخ مشتركِ ديرينه‌اند «قوم» گفته می‌شود. و به مجموعه‌ئی از اقوام كه در درون مرزهای يك كشور معين می‌زيند و تابعيت مشترك دولت آن كشور را دارند «ملت» گفته ميشود. با اين تعريف، «ملت ايران» شامل همه‌ی اقوامی است كه در ايرانند، تابعيتِ دولتِ ايرن را دارند، و «ايرانی» ناميده می‌شوند. تفاوت «قوم» و «ملت» و «قوميت» و «مليت» در همينجا مشخص می‌شود"(1).
دئمک، بورادا امیر حسین خنجی ایران ممالیکی محروسه سینده میللی وارلیقلارین وار اولدوغونو دانماغا چالیشدیغی اوچون آرییالیلیق (آریا گرایی) مفکوره سینی مصلحت اوزوندن دیققتدن یاییدیرماغا چالیشیر.. دئمک، بو ذاتی عالی نین قوم اوزره تانیمینی (تعریفینی) 100 میللیونلوق آلمان میللتی (فئدرال آلمانیا، اوتریش و سوئیسین آلمان دیللی بؤلومو) اوچون کئچرلی سایماق ایسترسک، بیر چوخلاری نین سای باخیمیندان »میللت« و »قوم« اوزره سفسطه ائتدیکلرینین شاهیدی اولاریق. بیلیندیگی کیمی میللتچیلیک آخینی کئچمیشده آلمانیادا دونیانین هر بیر یئریندن داها آشیری (رادیکال) اولموش. آلمانیانین زارلند (Saarland) ولایتینین اهالیسی آلمانیا و فرانسه دؤولتلری آراسیندا چوخلو آدامین اؤلومونه یول آچدیقدان سونرا خالق سس وئرمه یولو ایله بو ایالتین اینسانلاری آلمانیا دؤولتینه تابع اولموشلار. گئنه ده اوخویوروق:
"... يك قوم ممكن است در زمان كنونی در يك سرزمينِ مشخص با مرزهای معينی به نام «كشور» جاگير باشند؛ يا به‌سبب پيش‌آمدهای تاريخی از هم دريده شده شاخه‌های آن در ميان چند كشور تقسيم شده باشند؛ يا شاخه‌هايش در اثر مهاجرتها در سرزمينهای متعددی پراكنده و اسكان يافته باشند. در منطقه‌ی خاورميانه، نمونه‌ی اولی و دومی را در آن مردمی می‌بينيم كه زمانی قوم بزرگ ايرانی را تشكيل ميداده‌اند، و نمونه‌ی سومی را در اقوامِ ترك و عرب"(1).
اوسته گؤروندوگو کیمی بورادا امیر حسین خنجی بیرینجی و ایکینجی (نمونه ی اولی و دومی را...) دئدیکده افغانیستان و تاجیکستانداکی تاجیکلر (دریلر، فارسلار) و ایرانداکی فارس دیللیلر نظرده توتولور. دری ادبیات دیلی کئچمیشده کونسئرو حالینا گلدیگی اوچون تاجیکیستان، افغانیستان و ایرانداکی دری (فارس) دیللی لرین کئچمیشه دایالی موشتریک ادبیات دیللری »فارسی (دری فارسی)« وارلاریدیر. یالنیز سؤویئتلر ترکیبیده تاجیکیستان جومهوریتی یاراندیقدان سونرا »تاجیک دیلی« دئیه افغانیستان و ایرانداکی دری ادبیاتیندان ایزوله ائدیلمیش تاجیک ادبیاتی یارانماغا باشلامیشدی. آنجاق سؤویئتلر سیستیمی داغیلدیقدان سونرا ایران ایسلام جومهوریسی حاکیمیت داییره لرینده کی بعضی فارسلارین چاباسی ایله ایراندا حاکیم اولان دری (فارس) ادبیاتی تاجیکیستاندا یاییلماغا و اوراداکی تاجیکچه (تاجیکی) دگیلن فارس ادبیاتینی ایران ایسلام جومهوریسینده کی دری (فارس) ادبیات دیلی ایله عئینیلشدیره رک بیر ادبیات دیلی اولوشدورمالارینین یاخین کئچمیشلرده شاهیدی اولدوق. بئله بیر چابالار آذربایجان جومهوریتینده تورکیه تورک میللیتچیلری طرفیندن ده ائدیلمیش اولدو، آنجاق آذربایجان تورکچه سی نین فونئتیک و گرامئر اؤزللیگینی تورکیه ده رسمی اولان ایستانبول تورکچه سی دوغروتمادیغی اوچون بو چابالار بیر یئره چاتمادی.
تورک و عرب میللتلری مسئله سینده گلدیکده، عربلرین ادبیات دیللری اینانج کیتابلاری ساییلان قرآن کریمه اساسلاندیغی اوچون عربلرین کئچمیشدن گونوموزه گلن کونسئرولشمیش رسمی بیر ادبیات دیللری (قرآنا اساسلانان ادبیات دیلی) وار، عربلرده ادبیات دیل بیرلیگینین اولماسینا باخمایاراق عرب خالقلاری موختلیف گله نک و گؤره نکلره (عادت و عنعنه لره) صاحیب اولدوقلاری اوچون کئچمیشده کی جمال عبدالناصر کیمی شخصیتلرین عرب میللی بیرلیک چابالاری باشاریسیز اولدو. تورک میللتلرینه گلدیکده کئچمیشده اورتا آسیادان – تاتاریستانین باش شهری قازانا دکی اوزانان بؤلگه لرین ادبیات دیلی چاغاتای تورکچه سی ایدی. سؤویئت سیستیمی او تورپاقلاردا حاکیم اولدوقدان سونرا بو خالقلارین محللی دیللری ادبیات ساحه سینه قالدیریلاراق کئچمیش سؤیئتلر بیرلیکلرینده موختلیف تورک دیللری ادبیاتی و بئله لیکله تورک میللتلرینین یارانماسینا ندن اولدو. دئمک، بوگون تورک دیللری و میللتلری گونون سؤز قونوسودور (موضوعسودور)، نه تورک قووملاری. میللتلرین دیل قوهوملوغو اونلارین بیرر بیرر (تک تک اؤز باشلارینا) میللت اولدوقلارینی گؤزدن یاییندیرا بیلمز. بوگونکو فارس (دری) دیلی ده هیندو ژرمن دیلینین بیر قولودور. بونلارا باخمایاراق بوگون هیندوژرمن دیلینه دایالی قووملار و طایفالار دگیل، میللتلر وار. بونون یانی سیرا بو میللتلرین هر بیری اؤزلوکلرینده موختلیف قووملاردان و طایفالاردان یارانمیشدیر. گئنه ده اوخویوروق:
"..برای آنكه موضوعمان را به صورتی روشن دنبال كنيم، ابتدا توضيح ميدهم كه اصطلاح «قوم ايرانی» در اين گفتار بر آن جماعات انسانی‌ئی اطلاق ميشود كه از نژاد آريائى برخاسته‌اند و دارای ريشه‌ی زبانی مشتركی بوده‌اند و هستند. و اصطلاح «اقوام ايرانی» - مجازاً - بر همه‌ی جماعات انسانی اطلاق می‌شود كه تشكيل‌دهنده‌ی ملت ايرانند، و دارای ريشه‌های نژادی و زبانی مختلفی‌اند"(1).
بورادا امیر حسین خنجی حضرتلری بیرینجی عیبارتده گیزلتدیگی »قوم ایرانی، نژاد آریایی« دئییملرینی اورتایا آتمیش دورومدادیر. دئمک، بو راسیستی گؤروشه اساساًً کورد، بلوچ، فارس، لور، گیلک، مازندرانی و ساییره موختلیف میللیتلر دگیل، هامیسی بیر ایران قوومو (اوخو: فارس میللتی) حئساب ائدیلیر. بو راسیستلرین گؤروشونجه تورک و عربلر ایرانلی (باخ اوسته: ایرانی) ساییلمادیقلاری اوچون مصلحتاً و مجازاً ایران قووملاری (باخ: اصطلاح «اقوام ايرانی» - مجازاً - بر همه‌ی جماعات انسانی اطلاق می‌شود كه تشكيل‌دهنده‌ی ملت ايرانند، و دارای ريشه‌های نژادی و زبانی مختلفی‌اند) آدلانیرلار. بو خیالاتچیلیقلارا و بونلارین کورد، لور، بلوچ، و ساییره لری دولاییلی بیچیمده فارس آدلاندیرمالارینا و دونیا ایجتماعییتینه یانلیش تانیتما چابالارینا باخمایاراق بو آدی چکیلن ائتنیکلر آراسیندا دا میللی مسئله اؤز گونجللیگینی قورویور. اوسته گؤروندوگو کیمی 19 اونجو عصرین سونلارینداکی ایرقچیلیق ایفاده لرینی دولاییلی بیچیمده امیر حسین خنجی ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللی مسئله لری دوزگون یولوندان آزدیرماق اوچون سرگیله مه گه چالیشیر. بو مسئله یه آیدینلیق گتیرمک اوچون اوخویوروق:
"...با اين تعريف از قوم و ملت، در كشورِ ايران با مرزهای جغرافيائی كنونی چندين قوم جاگيرند كه عبارتند از «قوم ايرانی»، «قومِ ترك»، «قومِ عرب»، «قوم يهود»، «قوم ارمنی»، «قوم آسوری»، «قوم كلدانی». مشخصه‌ی هركدام از اين قومها در نژاد و زبانشان جلوه‌گر است؛ و همه‌شان صفتِ مشتركِ «ملتِ ايران» را دارند و مَجازًا «اقوامِ ايرانی» ناميده ميشوند؛ زيرا از قرنها باز در درون اين مرز جغرافيائی ساكن بوده سرنوشت تاريخی مشتركی يافته‌اند؛ و زبانِ ملی‌ئی كه آنها را با هم پيوند ميدهد همان است كه «زبان فارسی» ناميده ميشود"(1).
اوسته گؤروندوگو کیمی امیر حسین خنجی نین منطیقینده ایران ممالیکی محروسه سینده سایی میلیونلاری آشان کورد، بلوچ، لور، گیلک و ساییره لری نین هئچ بیرینین آدی ایفاده ائدیلمیر، آنجاق سای باخیمیندان آز اولان ائتنیکلرین (یهود، ارمنی، آسوری و کلدانی) آدلاری دونیا ایجتماعیتینی آلداتماق و گؤز بویاماق اوچون سیرالانمیش اولور. بونلارا باخمایاراق سای باخیمیندان آز اولان و آدلاری چکیلن ائتنیکلرین میللی دیللرینه گلدیکده ایجتماعیته گون کیمی آیدین گؤرونن تحمیلی فارسجانی او میللی گروپلارین رسمی دیلی کیمی قلمه آلیر. دئمک، میللتلره تحمیل ائدیلن ایرتیباطی دیل، رسمی دیل اولاراق گؤرونه بیلمز. بئلنچی رسمی دیللر حاکیمیت اعمال ائتمه و بیر ائتنیگین ایستعماری فیکیرلرینه خیدمت ائتمک آماجیندا او میللتلرین دیللرینی زور ایله سیرادان چاخارماق واسیطه سی ایله رسمیله شه بیلر، اینگیلیس دیلی اینگیلیستان گوجلرینین حضورو ایله هیندوستاندا رسمی اولدوغو کیمی. گئنه ده اوخویوروق:
"...قوم ايرانی در زمان ما با توجه به گويشهای زبانی و پراكندگی جغرافيائيش (در درون و بيرونِ مرزهای ايرانِ كنونی) دارای چندين شاخه است كه براساس گويشهای زبانی عبارتند از: فارسی و تاجيك، بلوچ، كُرد، گيل و ديلم و طبری، لارستانی، لُر، و چند شاخه‌ی كوچكتر ديگر"(1).
دئمک، کورد، لور و ساییر ائتنیکلره منسوب اولانلار پان ایرانیستلرین هانکی فیکیرده اولدوقلارینی یاخشی باشا دوشمه لی و مصلحت اوزوندن بو حضراتلارین »اقوام ایرانی« آدلی یالان ایفاده لرینه قولاق آسمامالیدیرلار. گئنه ده اوخویوروق:
"...اين بارزترين مشخصه‌ی زبانیِ اين قوم با شاخه‌های متعددش است كه وی‌را از اقوام ديگر متمايز ميسازد. بخشِ عمده‌ی اين قومِ بزرگ اكنون در سرزمينهائی كه كشورهای ايران و افغانستان و تاجيكستان ناميده ميشوند ساكنند؛ و پاره‌هائی ازآن نيز در كشورهای پاكستان، تركيه، عراق، سوريه، و ازبكستان سكونت دارند. در پاكستان بلوچهايند كه سرزمين مشخصشان را دارند؛ در افغانستان و تاجيكستان و ازبكستان تاجيكهايند كه لهجه‌شان همان لهجه‌ی معروف به فارسی است و خودشان به آن «دری» و «تاجيكی» گويند؛ در عراق و تركيه و سوريه كردهايند كه در زمان شاه تهماسب صفوی ضميمه‌ی امپراتوری عثمانی شده تابعيت نوينی يافتند بدون آنكه سرزمينشان نام اصليش را ازدست بدهد. اينها شاخه‌های قوم ايرانی‌اند كه هيچكدامشان به تنهائی را نميتوان يك قوم ناميد. ازاين‌رو اصطلاحاتی همچون «قوم بلوچ» و «قوم كرد» و «قوم لر» اصطلاحات غلطی است كه در قرنِ حاضر به اغراض خاصی توسط مراكز و محافلی شايع شده است و اندك اندك در ميان ايرانيان نيز برسرِ زبانها افتاده رايج شده است. بلوچ و كرد و لارستانی و گيلی و تاجيك و لر و جز آنها شاخه‌های قوم بزرگ ايرانی‌اند از يك ريشه‌ی نژادی، با گذشته‌های مشتركِ چندين‌هزارساله، با ميراثهای اسطوری و تاريخی و فرهنگی مشترك، با ميراثهای ارضیِ مشترك، و با زبان مشترك. هيچكدام از آنها را نميتوان يك قوم مجزا و متمايز از قوم ايرانی دانست"(1).
اوسته گؤروندوگو کیمی امیر حسین خنجی نژادپرستلیک مفکوره سینه اساسلانان پان ایرانیستلیک گؤروشلری یوموشاق بیچیمده ایجتماعیته سرگیله میش اولور. بئله لیکله ده «کورد دئموکرات پارتیسی» نین پان ایرانیست پارتیسی (حزب پان ایرانیست) نین مسئولو محسن پژشکپور ایله موشتریک بیانیه وئرمه سی کوردلرین میللی منافعینی کؤلگه آلتینا سالماسی بیر یانا اونلاردان گلجکده منطقه ده اوز وئره جک حادیثه لر ده بیر وسیله کیمی ایستیفاده اولوناجاق آماجینی سرگیله میش اولور. گئنه ده اوخویوروق:
"..آيا قومی به نام قوم فارس در ايران وجود دارد؟ سالها است كه كسانی در نوشته‌ها و گفته‌هايشان- ناآگانه يا هدفمندانه- اصطلاح «قوم فارس» به‌كار می‌برند، و در اين اواخر اصطلاحِ تازه‌ئی تحت عنوان «فارس‌سالاری» توسط عناصری كه علاقه‌ئی به ايرانی بودن ندارند و آرزوی تجزيه شدنِ ايران را در سر می‌پرورانند، شايع شده است. «فارس» كه نام ايرانيش «پارس» است يك سرزمين مشخصی در جنوب ايرانِ كنونی است؛ و در زمانی از تاريخ، شاخه‌ئی از قوم ايرانی درآن ميزيسته‌اند كه، بنا بر سنگنبشته‌های داريوش بزرگ، نام «پارسََه‌ئی» داشته‌اند. در دوره‌های تاريخی از اواخر هزاره‌ی اول قبل از مسيح به بعد چندان تحولات و رخدادهائی در ايران بروز كرده كه اين قبايل رد پايشان به‌كلی در تاريخ گم شده است؛ و ديگر در فارس كسی يافت نميشود كه بتواند خودش را به «قبايل پارسی» منسوب كند. نام «پارسی» در كنار نامهای «خوارزمی»، «سغدی»، «هريوه‌ئی»، «مرغوه‌ئی»، «باختريه‌ئی»، «پارتی»، «سكائی»، «هيركانی»، «مادی»، و جز آنها به‌كار ميرفته و نشانگر پراكندگی جغرافيائی شاخه‌های قوم ايرانی در فلاتِ ايران بوده است. اينها كه در مناطقی می‌زيسته‌اند كه اكنون ايران، تاجيكستان، ازبكستان، تركمنستان، افغانستان، بلوچستانِ پاكستان، كردستانِ تركيه، كردستان عراق، و كردستان سوريه هستند، قوم بزرگ ايرانی را تشكيل ميداده‌اند؛ و سرزمينهايشان تا پايان عهد ساسانی در درون مرزهای كشور ايران قرار داشته است. زبان مشتركِ محاوراتیِ همه‌ی اين شاخه‌ها (با گويشهای متفاوتشان)، آنگونه كه از يك جمله‌ی سنگنبشته‌ی داريوش بزرگ ميتوان استنباط كرد، در زمانِ هخامنشی‌ها زبان «آرِیّه‌ئی» ناميده می‌شده است.... كسانی كه از «قوم فارس» و «فارس‌گرائی» سخن ميرانند، يا ناآگاهی خودشان از تاريخ را نشان ميدهند يا اغراض خاصی دارند. بسياری از شناخته‌شدگانِ اينها در پسِ چنين اصطلاحاتى ضديتشان با نژاد آريائى در ايران را نهان ميدارند كه در حقيقتش چيزى جز تلاشِ كودكانه برای نفی گذشته‌های ديرينه‌ی قوم ايرانى نيست. در ايران قومی به نام فارس وجود ندارد، زيرا كه فارس نه نام يك جماعت انسانی بلكه نام منطقه است؛ همانگونه كه سيستان نام منطقه است نه مردم. اما زبانی به نام زبان فارسی هست كه زبان مشترك محاوره و كتابت مردم ايران است (زبان ملی است)"(1).
اوسته گؤروندوگو کیمی فارس شوونیستلری یئری گلدیکده کیم اولدوقلارنی دا مصلحت اوزوندن دانماغا چالیشیرلار. دئمک، بوگونکو »فارس« دیلینه »دری« دییلدیگینی اوسته ایشارت ائتدیگیمیز کیمی افغانیستان و تاجیکستاندا دا شاهید اولموشوق. بوگونکو فارسلارین دیلینی »دری« یئرینه ایجتماعیته »فارسی« تانیتدیران فارس میللتچیلرینین »فارسنامه« کیتابلاریدیر. بو دا بوگونکو مسئله دگیل، 19 اونجو عصیرده یازیلمیش قایناقلارا اساسلانیر(باخ: قایناق 2). دئمک، هر میللتین کیم اولدوغونو اونون میللت اوولادلاری بلیرله میش اولار. بونلارا باخمایاراق اوسته کی ایفاده لر ایله فارس شوونیستلری قونشو میللتلرین آدلارینی، یئر آدلارینی و یاشاییش منطقه لرینین آدلارینی دگیشدیردیکلری اوچون باشقالارینا دا بو حاقسیزلیق ائتمه شانسی نی تانیمیش اولورلار. آریا دیلینه و ایرقینا گلدیکده پان ایرانیستلرین »ایران ممالیکی محروسه سی« (ممالیکی محروسه ایران) آدینی »ایران« کلمه سی ایله دگیشه رک بیر مملکتدن سؤز آچماغا و تاریخی فاکتلاری اینسانلارین ذهنیتلریندن سیلمه گه چالیشمالاری گونش کیمی اورتادادیر. دئمک، فارس دیلی یئرینه ایران دیلی، فارس موسیقیسی یئرینه ایران موسیقیسی، فارس کیملیگی یئرینه ایران کیملیگی ماهیتی وئرنلر و ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان دیل و مدنیتلری انیرانی (غیر ایرانی) و غیر رسمی آدلاندیرماغا چالیشانلار باشقا دیل و مدنیتلری یوخ ائتمه گه چالیشانلار سیراسیندا یئر آلان گوجلر ساییلمالیدیرلار.
»سیستان«ین آد مسئله سینه گلدیکده او ویلایت یالنیز سیستان دگیل، سیستان و بلوچستان (بلوشستان) آدلانیر. پان ایرانیستلر بلوچلارین میللی وارلیقلارینی دانماغا چالیشدیقلاری اوچون او ولایتی حتی فارس ایداره ائتمک سیستیمینده قبول اولموش سیستان و بلوچستان (بو ایفاده نین ایچینده میللی کیملیک یاتدیغی اوچون) دا یازماق ایسته میرلر.
قایناقلار:
1 امیر حسین خنجی، نگاهی گذرا به مسئله ی قومیتها در ایران،
http://politic.iran-emrooz.net/index.php?/politic/more/898/
2) ناصر پورپیرار، منشاء بيماری هموطن ستيزی و تجزيه طلبان فارس
http://www.azadtribun.com/1082.htm
ایشیق سؤنمز 05.05.2005