اوغورلوغو دوغرولوق گؤسترمک می، یوخسا فارس ایستعمارچیلیغینا یوموشاق دئییش ایله برائت قازاندیرماق می؟

فارس ایستعمار یانچیلاری اؤزلرینی دئموکرات گؤسترمک ایسترکن ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلری، ایران میللتی باشلیغی آلتیندا قلمه آلماقلا فارس اولمایان ائتنوسلاری میللی باسقینا اوغراتماغی و فارس ایستعمارچیلیغینا تابع توتماغی یالنیز دیل و لهجه یئترسیزلیگی ایله ایضاح ائتمگه چالیشارلار. بو گؤروش صاحابلاری مسئله نین هانکی بویوتدا و اساسدا حیاتا کئچدیگینی ایضاح ائتمک یئرینه بو مسئله نی "مرکزیت" ایفاده سی ایله یوزماغا و توجیه ائتمگه چالیشارلار. بو ذاتلاردان بیری ده کاظم کردوانی ساییلار، کاظم کردوانیدن سوروشولموش:

"تمرکز در حوزه‌های مختلف فرهنگی که شما هم به آن اشاره دارید، به نوعی می‌تواند تمرکز بر زبان فارسی هم محسوب شود؟

- فکر نمی‌کنم. این موضوع بیشتر برمی گردد به ساختار حکومتی. زبان‌های دیگر به عنوان زبان نتوانسته‌اند در جاهای دیگر مخاطب داشته باشند. شما ببینید میزان انتشاراتی که مثلاٌ در استان آذربایجان تولید شده، چقدر خواننده داشته است، حتا در خود آذربایجان. یکی از پیچیدگی‌های بحث در باره زبان مادری، علاوه بر حقِ آموزش به زبان مادری، این است که اصولاً زبان‌های غیر فارسی به لحاظ علمی تا کجا می‌توانند پاسخگوی نیاز‌ها باشند؟ و چه انباشت نوشتاری در حوزه‌های مختلف در گنجینه خود دارند؟ و اگر آن بخش از هم میهنان ما که زبان مادریشان زبان فارسی نیست، فارسی ندانند، از گنجینه عظیمی که متعلق به خودشان است محروم می‌شوند. من زبان فارسی را زبان تنها متعلق به فارس زبانان نمی‌دانم، این زبان متعلق به همه ساکنان ایران است. زبان فارسی، زبان هیچ یک از مردمی نیست که با قید "قوم فارس" بازشناخته می‌شوند. زبانی است که به فرهنگ و تاریخ مشترک ایران و ما ایرانیان، از هرجا که باشیم، تعلق دارد"[i].

اوسته گؤروندوگو کیمی کاظم کردوانی بیر عوامفریب اولاراق حاکیمیت قورولوشونو بو مسئله-ده گوناهکار و مقصر قلمه آلماسینا باخمایاراق حاکیمیت قورولوشوندا نئجه بیر دیل و مدنیت سیستیمی نین اویقولاندیغینی دئییل، یئرلی دیللرین خالقلار آراسیندا یئر آچمادیغیندان، بو دیللرین علمی دیل اولمادیغیندان، فارس دیلی نین زنگین بیر دیل اولدوغوندان، اوسته لیک فارس دیلی نین بو یئرلی ائتنوسلارین اؤزلری نینکی اولدوغوندان سؤز صؤحبت آچار . کاظم کردوانی سایدیغی بو مقاملار هامیسی ایستعمارچی قووه لر طرفیندن یئرلی خالقلارا آشیلانماقدا اولان زهرلی و ایستعمارچی گؤروشلر ساییلار. فارس ایستعمارچیلاری و فارس مدنیت راسیستلری نین بو ایستعمارچی گؤروشلری نین ترسینه اولاراق یئرلی دیللر، او جومله-دن آذربایجان تورکچه سی اوخونوب یازیلدیغی دورومدا فارسچادان گئری دئییل، داها دا گوجلو آشقین و داشقین بیر مقامدا یئر آلابیلر. گئرامئر و بیلیم باخیمیندان گئنه ده آذربایجان تورکچه سی فارسچادان قات قات زنگین بیر دیل ساییلار. فارس میللتچیلری خاریجی عامیللر واسیطه سی ایله ایش اوستونه گلدیکدن سونرا فارسچانی یئنی اؤیرنیم دیلی ائتمک ایسترکن فارس مدنیت راسیستلری او جومله دن احمد کسرویلر آذربایجان تورکچه سیندن کؤمک آلاراق فارسچانی گئرامئر باخیمیندان بوگونکو دوروما قالدیرماغا چالیشمیشلار، احمد کسرویدن اوخویوروق:

".. ترکی از دیدگاه "کار واژه ها" (افعال) به فارسی برتری می دارد.  زیرا دیده شده در ترکی پانزده گونه "گذشته" (ماضی) و چهار گونه "اکنون" (مضارع) بکار می رود. در حالیکه در فارسی در برابر آنها بیش از چهارگونه گذشته و یک گونه اکنون شناخته نمیبود. این یکی از چیزهایی می بود که مرا از نارسایی زبان فارسی و بیماری آن آگاه گردانید"[ii]. فارس دیلی نین فارس اولمایان میللیتلره منسوب اولمادیغی اوزره محمدعلی فروغیدن اوخویوروق:

" براى متحدالجنس نمودن ايران٫ بهترين كارها نشر معارف فارسى در ايران است. اما آنهمنه بطوريكه محسوس شود كه مىخواهند آنها را فارس كنند"[iii]. محمدعلی فروغی گئنه ده یازمیش:

"حاجت به توضیح نیست که نشر معارف ایران و زبان ایرانی [زبان فارسی] در آذربایجان و دور کردن مردم آن استان از خصوصیات غیر ایرانی [ترکی] چقدر لازم است با اینکه معلم دانا بسیار کم داریم تدریس در آذربایجان می ترسم مشکل باشد….در هر حال راه این است که در مدارس ابتدایی شروع به تدریس را از تعلیم خط و قرائت بکنند و معلم باید بیش از هر کار با شاگرد مشغول گفتگو به زبان فارسی باشد"[iv].

اوسته گؤروندوگو کیمی فارس دیلی فارس ایستعمارچیلیغی طرفیندن ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان ائتنوسلارا تحمیل اولموش و اونلاری فارس ایستعمارچیلیغینا تابع توتموش بیر قاتیل دیل ساییلار. دئمک، قاتیلی مقتولون اؤزونونکو دئیه قلمه آلماق فارس ایستعمار یانچیلاری نین شیادلیغی و عوامفریبیگی ساییلار. کاظم کردوانی ذات عالیلرین فارسچانی فارس اولمایان ائتنوسلارا تحمیل ائتمه سی و اونلارینکی دئمه سی ده بو توپلوملاری فارسلیغین، فارس ایستعمارچیلیغی نین آیریلماز بؤلومو دئیه قلمه آلماسیندان حئکایت ائدر (لازیم و ملزوم). کاظم کردوانی گئنه یازمیش:

"زبان فارسی در نتیجه سرکوب و تو سری زدن بر سر زبان‌های دیگر تکامل نیافته، یک موقعیت و نقش تاریخی داشته و دارد و به همین علت من فکر نمی‌کنم که فارسی تنها به کسانی تعلق دارد که فارسی زبان مادریشان است. بلکه متعلق به همه اقوام ایرانی است"[v].

هر هانکی بیر دیلین یارانماسی و تکمیللشمه سی باشقا دیل و مدنیتلری یوخ ائتمگه اساسلانماز. کاظم کردوانی بو یاناشماسی ایله اوخوجولاری ائله بیل،- اوزدن ایراق- حمیق حئساب ائدر. دیل زامان سورجینده ایشلنمک و دیلده توپلوملارین احتیاجلارینا اویقون کلمه لرین یارانماسی ایله گلیشر و تکمیللشر. دئمک، هر هانکی بیر دیلی گلیشدیرمک و تکمیللشدیرمک اوچون باشقا دیللری یوخ ائتمک دئییل، اونلاردان دیل ملزمه سی ترجومه ائتمک ایله سؤز قونوسو اولان دیل گلیشر و تکمیللشر. فارس دیلی نین یالنیز فارسلارا عایید اولمادیغی سؤز قونوسو اولدوقدا بو دا فارس ایستعمارچیلیغی نین عوامفریبلیگی و شیادلیغی ساییلار. دئمک، سونگو (سز نیزه) واسیطه سی ایله یئرلی دیللرین اوخونوب یازیلماسینا یاساق قویماق، اونلاری فارس دیل و مدنیتی واسیطه سی ایله تئرورا اوغراتماق گوجونه فارسچانی بو دیللرین یئرینه اوتورتماق و سیزلرینکی دئیه توپلوما تحمیل ائتمک هئچ ده انسانلیق مقوله سی ایله باغلاشاجاق دئییل. کاظم کردوانیدن گئنه ده سوروشولموش:

"شما به تنوع فرهنگی و زبانی در ایران اشاره کردید، این تنوع چگونه به غنای جامعه ما کمک می‌کند؟

- .... ما یک تابو داریم که شاید بشود علت آن را در شکست‌های تاریخی جست. شاید چشم طمعی که برخی دولت‌های بزرگ و حتا کوچک به خاک و میهن ما داشته و دارند یکی از علت‌های آن باشد. مساله زبان فارسی به نوعی با هویت ما کاملا گره خورده است. از هویت در گذشته به عنوان روحیات و خلقیات نام می‌بردند. روح ایرانی را در زبان فارسی می‌دیدند. منتها ما با بحث‌های بسیار مهمی روبرو هستیم نظیر اینکه این هویت ایرانی چیست؟ یا مجموعه چه هویت‌هایی است؟ این درست است که ما یک هویت کلی داریم، اما واقعیت این است که در کنار آن هویت‌های دیگری هم داریم. باید بیشتر با هم حرف بزنیم و این موضوع را به عنوان یک فکر در جامعه مطرح کنیم. حتی فشار به حکومت هم باید از جانب حاملان فکر و سازندگان فرهنگ انجام شود. ما باید بتوانیم با همراهی با مجموعه فرهنگ سازان جامعه از هر جا که هستند این موضوع را به عنوان یک خواست ملی مطرح کنیم. اما یکی از اشکالات ما این است که تا الان نتوانسته‌ایم با همکاری یکدیگر این موضوع را به عنوان یک امر عاجل در جامعه مطرح کنیم. یکی از پایه‌های همزییستی بین ما این است که کوشش کنیم تبعیض را از جامعه برداریم. یک بخش تبعیض هم در حوزه فرهنگ و زبان صورت می‌گیرد. من اینکه زبان فارسی این پایه را در ایران دارد به عنوان تبعیض نمی‌بینم و چون دست ما نبوده است. زبان فارسی نه موضوعی است قومی و نه جغرافیایی، پدیده‌ای است فرهنگی و تاریخی؛ منتها بی‌توجهی به سایر موضوعات می‌تواند مصداق تبعیض باشد"[vi]. 

کاظم کدوانی ظاهیرده اؤزونو دئمکورات گؤسترمگه چالیشدیغینا باخمایاراق فارس ایستعمار دیلینی فارس اولمایان ائتنوسلارا دا بیر میللی کیملیک دئیه قلمه آلارکن فارس ایستعمارچیغی نین قویروغو ذات عالیلرین قولتوغوندان گؤرونمگه باشلار. بئله لیکله کاظم کردوانی ایران ممالیکی محروسه سینده کی ائتنیک مسئله لرده فارس دیلی شاه کیلیددیر دئیه هر هانکی مسئله و دویونون فارس ایستععمار دیلی ایله آچیب باغلاناجاغینی آرزو ائدر. دئمک، فارس اولمایان ائتنوسلار فارس دیل رسمی دئیه فارس ایستعمارچیلیق حاکیمیتینه بویون اگرلرسه، اونلارین بو توتولموش دورومدان خلاص اولاجاقلاری ایمکانسیز گؤرونر. کاظم کردوانی نین گؤروشلرینه اساسن فارس دیلی، مدنی و تاریخی مسئله ساییلارمیش. ایران ممالیکی محروسه سینده فارس اولمایان دیل و مدنیتلر گؤز آردی ائدیله رک اورادا یالنیز فارس دیلینی مدنی و تاریخی مسئله دئیه قلمه آلماق فارس اولمایان توپلوملاری مدنیتسیز و تاریخسیز قلمه آلماق ساییلار. بو دا فارس مدنیت راسیستلری و ایستعمارچیلاری نین پاکئتلی یامانلاری ساییلار. دئمک، علی معلم دامغانی نین - آذربایجان تورکلرینه خیطاب - فارس دیل و مدنیتی نی اؤزونوزه میللی کیملیک اولاراق قبول ائتمک ایستمه سه نیز، وحشی ساییلارسیز[vii]، دئدیگینه قوشا (پارالئل) اولاراق کاظم کردوانی ده ایران ممالیکی محروسه سینده کی ائتنیکلرین مدنیلشمیش تاریخلرینی فارسلیغا باغلاماغا چالیشار (فارسلیغی قبول ائتمک ایستمگنلر مدنیتسیز و تاریخسیز ساییلارمیش!!). دئمک، بوتون گئدیلجک یوللار فارسیستانا گئدر. بو یوللار ایستر فارس ایستعمار حاکیمیتی طرفیندن باشچیلیق ائدیلسین، ایسترسه ده فارس مخالفیتی طرفیندن، هامیسی فارسلیقدا نقطه لنه جک مقام ساییلار. کاظم کردوانیدن گئنه سوروشولموش:

"شما به زبان فارسی به عنوان بخشی از هویت ایرانی اشاره کردید، در حالیکه برخی معتقدند این زبان نتواسته است بازنمودی از کل هویت ایرانی باشد. زبان و هویت اصولا چه ارتباطی با هم دارند؟

- .. البته ما امروز با پدیده‌ای به نام "بحران هویتی" رو به رو هستیم که شاید ریشه‌های آن را باید در دو موضوع دید ... یکی اوضاع جدید جهان است و واقعیت جهانی شدن و دیگری لطمه‌های فراوانی است که جمهوری حکومت اسلامی با سیاست‌های یک سویه فرهنگی و "هویت سازی اسلامی" خود به پیکر هویت ایرانی زده است. .. شما فکر کنید که از زمان حمله اعراب به ایران تا حکومت صفوی ۹۰۰ سال طول می‌کشد. به جز ۲۰۰ سال اول که حکومت در دست خلفا ست، سلسله‌ها و دودمان‌های مختلفی در هر یک از بخش‌های ایران حاکم بوده‌اند. هیچ دولت مرکزی وجود نداشته است. حکومت صفوی بعد از ۹۰۰ سال می‌تواند دو باره یک حکومت سراسری و متمرکز به نام ایران و در محدوده جغرافیایی آن زمان ایران تشکیل بدهد. یعنی ایران و هویت ایرانی توانسته است در عرض ۹۰۰ سال، نُه قرن، با آن همه مصیبت و شکست خود را سرپا نگه دارد. هویتی که عرب‌ها از آن به عنوان عجم و ترک‌ها به نام تاجیک یاد می‌کرده‌اند. این هویت ایرانی بوده و بخشی زیادی از آن با زبان فارسی حفظ شده است. ... منتها امروز که هویت را تعریف می‌کنیم نمی‌توانیم بگوییم زبان‌های غیر فارسی ایران جزو هویت ایران نیستند. در گذشته هم بوده‌اند. این زبان‌ها جزو هویت ایرانی هستند"[viii].

اوسته گؤروندوگو کیمی کاظم کردوانی میللیتلر مسئله سینده مغلطه ائتمگه چالیشار. او بیر یاندان فارسلیغی اساس گؤتورموش ایسلام ایران جمهوریتینی، فارسلیق کیملیگینی (هویت ایرانی) باسقی آلتینا آلماقدا سوچلار و اینتئرنئت دونیاسیندا میللیتلر مسئله سی قارشیسیندا فارسلیق حاکیمیتی نین مفلیس دوروما دوشدوگونو سکوت ایله قارشیلار، باشقا یاندان شیعه لیگی اساس گؤتورموش آذربایجان صفوی شاهلیغینی، سنی عثمانلی ایمپراتورلوغو علیهینه ووروشدوغو اوچون اونا ایران کیملیگی "هویت ایرانی (فارس)" وئرمگه چالیشار. بئله لیکله ده صفوی حاکیمیتلری نین دوز قابیندان دوزلانماغا چالیشان کاظم کردوانی فارس دیلینی دیوان دیلی دئیه اوزنگیلرینده ایران ممالیکی محروسه سینه گتیرمیش تورک شاهلاری باشلاریندا قزنه لیلر، سلجوقلولارا مدنی باخیمدان "دوز چؤرک بیلمزلیگینی" سرگیله یه رک تورک حاکیمیتلرینی فارسلیغا چیخماغا چالیشار.  کاظم کردوانی نین "عجم" قونوسونا گلدیکده؛ عربلر دیللرینی بیلمدیکلری توپلوملارا او جومله دن ایران ممالیکی محروسه سینده اوزلشدیکلری توپلوملارا "عجم" آدی وئردیکلرینه باخمیاراق محمد پیغمبرین نؤکری (هم صحبتی) ساییلان سلمانا، سلمان عجم دئییل، سلمان فارسی آد وئردیکلری ده "عجم" کلمه سی نین یالنیز فارسلارا وئریلدیگی آد اولمادیغی نی، عربلر باشا دوشمدیکلری توپلوملارا خیطاب ائتدیکلری نی وورقولامیش اولار. فارسلارا "تاجیک" و "هیندی" دئییلمه مسئله سینه گلدیکده بو دئییملر بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سینه اساسلانمیش بیر دئییم و آد ساییلماز. تاجیک کلمه سی افغانیستاندا او زامانکی تاجیک طایفالاری و اونلار دانیشان دیله وئریلمیش آد ساییلارمیش. بلخ تورکلریندن اولان مولانا محمد جلاالدین رومی مسئله نی بئله آچیقلار:

"ترکی همه ترکی کند تاجیک تاجیکی کند --- من ساعتی ترکی شوم یک لحظه تاجیکی شوم"[ix]

"هندی" دئییمی ایسه فارس دیلی نین هیند و هیندوستان کؤکنلی (منشألی) بیر دیل اولدوغونا و سونرالار بلخ و افغانیستاندا اؤزونه یئر آچدیغینا اساسلانار. بو دوغرولتودا گئنه ده مولانا محمد جلال الدین رومی-دن ائشیدیریک:

"بیگانه مگیرید مرا زین کویم  ---------- در کوی شما خانهٔ خود می‌جویم
دشمن نیم ارچند که دشمن رویم --- اصلم ترکست اگرچه هندی گویم"[x]

ایران ممالیکی محروسه سینی "ایران کیملیگی (هویت ایرانی)" و "ایران دیل قوروپو"[xi] دئییملرینه دویونلمگه چالیشانلار، ایستر، ایستمز تورک و عرب میللیتلرینی بو ممالیکی محروسه یه اؤزگه قلمه آلارلار. دئمک، "فارس دیلی" ایران ممالیکی محروسه سینده کی مختلیف ائتنوسلارا بیر "میللی کیملیک" دئیه نسبت وئریلرسه، تورک و عرب دیل و مدنیتنه عایید اولان آذربایجان تورکلری، تورکمنلر و عربلر ایران دیل قوروپوندا یئر آلمادیقلاری اوچون "ایران کیملیگی" باشلیغی آلتیندا یئر آلابیلمزلر. بئله لیکله کاظم کردوانی نین اوسته کی ایفاده لری، محمود افشار یزدی نین گؤروشلرینی بیر داها یانسیتمیش اولار[xii]. بو دئدیکلرمیزه باخمیاراق محمود افشار یزدی نین سفاریشلرینه اساسن زامان و مکان تشخیص وئریلمیش و نظره آلینمیش مقام ساییلار. کاظم کردوانیدن گئنه ده سوروشولور:

"برخی معتقدند که اگر فارسی زبان رسمی باشد، در این صورت فشار مضاعفی بر غیر فارس زبانان برای یادگیری زبان دوم وارد می‌شود و از این جهت شرایط نابرابری بر شماری از شهروندان ایرانی منهای فارس زبانان، تحمیل می‌شود. شما چه فکر می‌کنید؟

- این انتقاد هم درست است هم نیست. ... اگر زبان فارسی را مختص به فارس زبانان ندانیم، آن را متعلق به هموطنان تبریزی و زابلی و شیرازی و سنندجی و... هم بدانیم، آن وقت نگاه ما طور دیگری خواهد بود. زبان فارسی از روز نخست، یک زبان تحمیلی نبوده و طی روال تاریخی جامعه ایرانی و خارج از اراده و من و شمای نوعی شکل گرفته است و رشد کرده است"[xiii].

اوسته گؤروندوگو کیمی کاظم کردوانی گئرچکلیکلر و واقعیتلری بیر یانا بوراخار، سلفی محمود افشار یزدیندن کیمی "اگر، مگر" ایفاده لری ایله سورقولارا دوزگون جاواب وئرمکدن قاچیناراق زیرکلیکله مسئله نین آلتیندان قاچاراق فارس دیلینی فارس اولمایان ائتنوسلار اوچون ده بیر محلی (میللی) دیل دئیه قلمه آلار. دئمک، فارس ایستعمار یانچیلاری و فارس مدنیت راسیستلری فارس تمامیتچی گؤروشلریندن گئری اوتورمایاراق باشقا دیل و مدنیتلری فارسلیق باتلاغیندا یوخا چیخارماقدا اولدوقچا قرارلی ساییلارلار. کاظم کردوانیدن گئنه ده سوروشولموش:

"یعنی شما فکر می‌کنید رایج شدن زبان فارسی از ابتدا محصول یک اراده سیاسی نبوده است؟

- مشکل این است که مبنای زبان فارسی با این همه قدمت را از زمان رضا شاه در نظر می‌گیرند. بحث ما بر سر زبان فارسی نوشتاری است و گرنه تکلم به زبان‌های مختلف در تمام دوره‌ها در ایران بر خلاف مثلا ترکیه آزاد بوده است. اما چرا زبان فارسی نوشتاری این طور شده است. در زمان صفویه و عثمانی شاه صفوی به سلطان سلیم به ترکی نامه می‌نوشته است ولی سلطان سلیم به فارسی جواب می‌داده است. یعنی زبان فارسی، خواه زبان مادریمان باشد یا نه، خارج از اراده ما شکل گرفته است و ربطی به این موضوع ندارد که در دوران اخیر به عنوان زبان رسمی کشور پذیرفته شده است"[xiv].

اوسته گؤروندوگو کیمی کاظم کردوانی ایران ممالیکی محروسه سی اوزره فارس دیلی نین هانکی اساسدا تحمیل اولماسی مسئله سینه جاواب وئرمک یئرینه مسئله دن یایینماق ایسترکن مسئله نین فرقینده اولمایاراق بیر اوسته ایفاده ائتدیگی فارسچا "هویت ایرانی" ایفاده سینی یالانلامیش اولار.  بئله لیکله تاریخین قاتلارینا ائنه رک شاه اسماعیل و شاه طهماسب صفویلرین عثمانلی دؤلتلری ایله تورکچه یازیشدیقلارینی، بئله لیکله فارسچانین اؤنمسیز بیر دیل اولدوغونو اؤز قلمی ایله سرگیلمیش اولار. فارس ایستعمار یانچیلاری و مدنیت راسیستلری نین عوامفریبلیک ائتمکلرینه باخمایاراق قاجار ممالیکی محروسه سی فارس ایستعمار یانچیلاری طرفیندن حاکیمیت چئوریلیشی واسیطه سی ایله تحویل آلیندیقدان سونرا فارسچا ایران ممالیکی محروسه سینده فارس اولمایان ائتنوسلار اوزره تحمیل اولموش بیر ایستعمارچی دیل ساییلار[xv].

قایناقلار: