فارس دیلینه ایسلام مدنیت کیملیگی توخوماق و ایسلامیتی فارسلیغا اویونجاق ائتمک

بیلیندیگی کیمی هر هانکی بیر دیلین ایستر ادبیات و ایسترسه ده دیوان دیلی اولماسی اوچون اونا لازیملی ادبی و سیاسی اولاناق (ایمکان) و  شراییطی  نین یارانماسیندان ایلری گلن مسئله ساییلماسینا باخمایاراق فارس ایستعمارچیلاری و عئینی و ذهنی شراییطلری نظره آلمایاراق فارسلیق مسئله سینی داستان اساسیندا اورتایا قویماغا چالیشارلار. بو داستانلاردان بیری ده فارسلیق آنایاساسینا اکلنمیش 15 اینجی اصلی توجیه ائدنلرین  "کار کارشناسي و رويکرد ملي و ايران گرايانه در مورد اقوام ایرانی" دئیه اورتایا آتدیقلاری و فارس ایستعمارچیلیغینی توجیه ائتدیکلری فارس ایستعمارچیلیق گؤروشو ساییلار. بونلار فارس ایستعمارچیلیغینی توجیه ائدرکن فرانسه ایستعمارچیلیق تجربه سیندن ده فایدالانماغی فارس حاکیمیتی اوچون بیر چیخیش یول دئیه تکلیف ائدرلر. بو شخصلردن بیری ده  کامروز خسروی جاوید ایمضاسی ایله یازان ذات ساییلار. یئری گلمیشکن بو مقاله نین بعضی مقاملارینی گؤتور قوی ائتمگه چالیشاق، اوخویوروق:

"پيدايش و گسترش و بالندگي زبان فارسي دري از موارد جالب و کم نظير در تاريخ زبان‌هاي بشري است. ... درواقع، زبان فارسي بدون آنکه متولي خاصي داشته باشد به عنوان شناسنامه و درفش ايراني مسلمان مبدل شد، به اين معني فارسي دو ويژگي دارد اول نمايندگي اسلاميت مردم ايران است، (برخلاف فارسي ميانه رايج در همان دوران اسلامي که در سده‌هاي سوم و چهارم هجري نيز از سوي موبدان بدان به عنوان زبان ديني مزدايي کاربرد داشت) و ديگري نماينده پايداري ايرانيان در برابر زبان عربي و خودداري از ادغام کامل در آن هويت و زبان"[1].

اوسته گؤروندوگو کیمی فارس دیلی هانکی شرطلر آلتیندا و هانکی اساسدا و هانکی بؤلگه ده حاکیمیت ساحه سینه قالدیریلمیش و سونرا هانکی حاکیمیتلرین واسیطه سی ایله تاریخی ایران ممالیکی محروسه سینه گلدیگی و سونرالار ایستعمارچی بیر دیل اولدوغو گیزله دیله رک فارسچانی ایسلامیت دیلی دئیه تقدیم ائدرلر. دئمک، فارسچانین ادبیات ساحه سینه قالخماسی ایسلامیتی تمثیل ائدن عربلیک ایله مخالفت ائدنلر دئییل، فارسلیق او زمانکی ایسلامیته خوش خدمتلیک ائتدیگی اساسدا ایسلامیتین رحمتی کؤلگه سینده حیاتا کئچمیش مسئله ساییلار. دئمک، ایلک اولاراق سامان اوغوللاری ایسلامیتی قبول ائتمیش و ایسلامیت و عربلیگه خوش خدمتلیک ائتدیگلریندن سونرا عرب خلافتی داها او بؤلگه لره آرتیق گوج صرف ائتمک یئرینه آذربایجان و آنادولودا ایسلامیتی یایماق اوچون ایلک اولاراق خرمیلر و بابک خرمدین حرکتی ایله اوز اوزه قالمالی اولموش. بئله لیکله عرب خلافتی اورتا آسیانی یئرلی گوجلره بوراخاراق عرب نیظامی بیرلیکلرینی آذربایجان اوزره یوغونلاشدیرمالی اولموش. بو سیاسی گلیشمه نین فرقیندا اولان سامان اوغوللاری ایسلامیتین یانی سیرا عرب الیفباسی ایله اؤز دیللرینه ده اؤزنمگه و دیققت یئتیرمگه باشلامیشلار. دئمک، بو مسئله فارس دیلی نین معجیزه سی دئییل، عرب خلیفه لیگی نین ایسلامیتی یایماقدا دؤنوم نقطه سی (نقطه عطف) ساییلار. بئله لیکله فارسچانین بیرینجی یازیلی اثری "طبری نامه" کیتابی دا او زامان عربجه دن فارسچایا ترجومه ائدیله رک اورتایا قویولموش اثر ساییلار[2]. بئله لیکله فارس دیلی سامان اوغوللاری، غزنه لیلر (تورک) و سلجوقلولار (تورک) واسیطه سی ایله دیوان ساحه سینه قالدیریلمیش بیر دیل اولموش. بو گلیشمگه باخمایاراق شاه طهماسب صفوی زامانینا دک بوتون یازیلمیش دینی و علمی اثرلر عربجه اولموش. یالنیز شاه طهماسب صفوی 16 اینجی عصرده "غلات شیعه" کتابینی فارسچایا چئویرتمه سی ایله آز آز دیوان دیلی اولان فارسچا، فارس دیل خادیملری نین دیققت مرکزینه آلینماغا باشلامیش. بو سورج قاجار شاهلیغی نین سونونا دک سورموش (داوام ائتمیش). تاریخ بیلینچیندن یوخسول، دیوان دیلی اولموش فارسچا، ائلیت ایچره فارسلیق دئیه، فارسلیق مفکوره سی آغیرلیق باسماق ایله قاجار شاهلیغینا اولان دوشمنلیک، تورکلوک و نتیجه اعتیباری ایله ده عربلیک علیهینه یؤن آلاراق "ایرانیت" باشلیغی آلتیندا "فارسلیق مفکوره سی" فارس حاکیمیتی طرفیندن رسمی دئیه اورتایا قولولموش. دئمک، فارسچا و فارسلیق ایران ممالیکی محروسه سینده کی ایسلامیتی و مسلمانلاری نماینده لیک ائدن بیر دیل و مدنیت دئییل، فارس حاکیمیتی و فارس ایستعمارچیلیغی نین ایداره چیلیک دیل و مدنیتی ساییلار.  کامروز خسروی جاوید فارسلیغی ایسلامیت ایله اساسلاندیرماغا چالیشدیقدان سونرا یازار:

".. انگلستان در راستاي بي ريشه سازي و اختلال در هويت فرهنگي مسلمانان هند، شروع به بستن هزاران مدرسه اي که به فارسي در آن تدريس مي‌شد کرد و در برابر زبان فارسي که همچون پلي مسلمانان هند را به هويت تاريخي و فرهنگي آنها وصل مي‌نمود. زبان اردو را که فاقد پيشينه اي مکتوب و به اين لحاظ بي خطر بود، در برابر فارسي برکشيد. در افغانستان نيز زبان پشتو را در برابر زبان فارسي بالا کشيدند چه پشتو مانند اردو فاقد ادبيات مکتوب گسترده بود. روسها نيز در سد نوزدهم با شکست ايران به قفقاز جنوبي چنگ انداختند، و در ميانه‌هاي سد نوزدهم ماوراالنهر و بخش‌هايي از خراسان را تسخير کردند، همين سياست‌هاي فرهنگي را در پيش گرفتند، در آسياي ميانه شروع به تضعيف زبان فارسي و جابجايي اقوام در مراکز اصلي فرهنگي آن ديار نمودند"[3].

اوسته گؤروندوگو کیمی قونشو مملکتلرده (پاکیستان، افغانستان، اورتا آسیا جمهوریتلری و قافقازلاردا) میللی بیلینجین گلیشمه سی ایله میللی دیللرین ادبیات و سیاست دونیاسینا یول آچمالاری فارس ایستعمارچیلاری طرفیندن بیر ایستعمارچیلیق عامیلی دئیه قلمه آلینار. فارس ایستعمارچیلاری بو یاناشمالاری ایله بو میللیتلری تحقیر ائتدیکلری نین یانی سیرا فارس ایستعمارچیلیغینا توتولموش فارس اولمایان ائتنوسلاری دا تحمیق ائتمگه چالیشارلار. دئمک، انگلیستان و روسیه ایستعمار گوجلری اؤز تئکنیکا و نیظامی گوجلری ایله آدی چکیلن میللیتلری بنده چکیردیلرسه، فارس ایستعمار شیادلاری ایچی بوش بۆیۆجولوک (سحربازلیق و شعبده بازلیق) گؤروش و نظرلری ایله آدی کئچن توپلوملاری تحقیر ائدر و فارسلیق توتساغیندا اولانلاری دا تحمیق ائتمک ایسترلر. کامروز خسروی جاوید گئنه آرتیرمیش:

"بارتولد خود اذعان دارد که در سال 1920 زماني که قانون اساسي جمهوري ترکستان شوروي به تصويب رسيد فقط، قرقيزها، ازبکان و ترکمانان اقوام اصلي شناخته شدند و ساکنان اصلي و باستاني آن سامان (تاجيکان) فراموش گشتند"[4].

اوسته کی متینده "یئر و مکان صاحابلاری" دئمکده فارسلیق منظور اولونار. دئمک، قازاقیستان، اؤزبکیستان، قیرقیزیستان و تورکمنستان جمهوریتلرینده فارسلار اکثریت ایمیشلرسه، بو اکثریت هارا گئتمیش و یوخ اولموش مسئله سینه، ندن فارس شیادلاری آچیقلیبق گتیرمک ایستمزلر؟ فارس ایستعمارچیلیق و بۆیۆجولوک (شعبده بازلیق) تئوریسینه اساسن بوگونکو فارسلیق توتساق و اسارتینه توتولموش آذربایجان تورکلرینی موغوللار، موغول دئییل، تورک ائدرکن، تورکیستانداکی فارسلاری دا، روسلار، روس دئییل، تورک ائتمیشلر. دئمک فارس بۆیۆجولوک (شعبده بازلیق) خولیاسینا قاپیلمیشلارین عوامفریب منطیقلری ده ائله اؤزلرینه اویقون و یاراشان بیر منطیق ساییلارمیش. کامروز خسروی جاوید گئنه یازار:

"روسها در دور شوروي نيز همين سياست‌ها را پيش گرفتند و زبان‌هاي غيرمکتوب را که فاقد هرگونه پيشين جدي در ادب اسلامي بود مانند قزاقي، ترکمني يا ازبکي در برابر فارسي برکشيدند. از سوي ديگر در قفقاز نيز کار به قلع و قمع زبان فارسي بستند، در همين راستاي تغيير خط منطقه اران از فارسي به سيرليک را مي‌توان در جهت همين اهداف ارزيابي نمود، ..."[5].

بیلیندیگی کیمی روسیه چارلیغی 1839-اینجی ایلدن باشلایاراق "خیوه" خانلیغینا هوجوم ائتمکله اورتا آسیا تورپاقلارینی آدیم آدیم ایشغالینا کئچیرمه سینه باخمایاراق اورادا تاریخدن او گونه دک آخیب گلن چاغاتای تورکچه سی ادبیات دیلی اولاراق یازی پوزو ایله مشغول اولان تورک انسانی نین ادبیات دیلی اولموش. روسیه کمونیستلری اورتاآسیاداکی تورک خالقلاری و ائله جه ده تاتاریستان تورکلری نین چاتاغای تورکچه سینی ادبیات دیلی دئیه اورتاق دیل تاپمالارینی انگللمک اوچون بو خالقلارین دانیشیق دیللرینی ادبیات دیلی دئیه، بو خالقلاری اؤز دیل و مدنیتلری اطرافیندا یوغونلاشماغا و تورک بیرلیگینی پوزماغا تشویق ائتمیشلر. محللی دیللرین ادبیات ساحه سینه قالخماسی ایله دیل باخیمیندان تورک بیرلیگی مسئله سی ده تاریخه گؤمولمه لی اولموش. قوزئی آذربایجان مسئله سینه گلدیکده اورادا دا عثمانلی ادبیاتیندان اتکی و تأثیر آلمیش قوزئی آذربایجان تورکلری باشدا حسن بگ زردابی اولاراق 1875 اکینچی ژورنالینی عرب الیفباسی ایله چاپ ائتمله آذربایجان ادبی دیلی نین اساسینی قویماغا باشلامیشلار. دئمک، بوگونکو تاجیکیستان جمهوریتی گؤز آردی ائدیلرسه، قاجار ممالیکی محروسه سیندن قیراقدا، ایستر اورتاآسیا تورپاقلاریندا و ایسترسه ده قافقازلاردا فارس دیل و مدنیتی دئیه بیر آنلاییش اولمامیش. یالنیز گونئی آذربایجاندان قافقازلارا تحصیل اوچون گئتمیش و اورادا یئرلشمیش میرزافتحعلی آخوندوف (آخوندازه) و میرزا عبدالرحیم طالبئوف تبریزی قاجار ممالیکی محروسه سینده کی مکتب تحصیل سیستیمی ایله تانیش اولدوقلاری اوچون فارسچایا ماراق گؤسترمیشلر.  بئلنچی بیر اورتامی نظره آلاراق فارس بۆیۆجولری (شعبده بازلاری) و جادوگرلری اورتا آسیا و قافقازلاردا هانکی فارس دیل و مدنیتی آختاریرلار سورقو و سوآلینا جاواب تاپیلمایاجاق گؤرونر. دئمک، اونلارین مسئله سی اورتا آسیا و قافقاز تورپاقلاری دئییل، فارسلیق توتساق و اسارتینه توتولموش گونئی آذربایجان تورکلوگو و اونون تاریخی تورپاقلارینی فارسلیغینکی ائتمک بیرینجی و سونونجو هدف ساییلار. کامروز خسروی جاوید گئنه یازار:

".در اصل پانزده قانون اساسي ايران در کنار اذعان و تاکيد بر رسميت زبان فارسي استفاده از زبان‌هاي محلي در رسانه‌هاي و مطبوعات آزاد عنوان شده است. ... اما به تازگي برخي از مسئولين سخن از آموزش زبان‌هاي محلي در مدارس مي‌زنند که امر بس خطيري است و اگر با کار کارشناسي و رويکرد ملي و ايران گرايانه توأم نشود ممکن است موجب آسيب‌هاي جدي در حوزه وحدت ملي شود. براي روشن شدن اين سياست يعني برجسته سازي زبان‌هاي محلي و قومي در آموزش و پرورش حتي براي کشورهاي قدرتمند و پيشرفته، مرور تجربه فرانسه خالي از لطف نيست. دولت فرانسه چه در زمان رياست جمهوري ژاک شيراک و چه در زمان رياست جمهوري سارکوزي از امضاي قانون زبان‌هاي محلي و قومي اتحادي اروپا خودداري کرد و رسماً اعلام نمود که اين دستورالعمل را نمي‌پذيرد. در بازبيني قانون اساسي فرانسه در ژوئيه 2008 نمايندگان مجلس، ماده اي را جهت درج در قانون اساسي فرانسه پيشنهاد دادند. ماد (1 ـ 75) که در مورد زبان مردم فرانسه مي‌گويد: «زبان رسمي جمهوري زبان فرانسه است. زبان‌هاي محلي ميراث فرهنگي فرانسه به شمار مي‌آيند» اما همين قانون پيشنهادي نيز از سوي مجلس سنا به دليل ترويج مطالبات واگريانه و جماعت گرايي وتو شد. وزير فرهنگ وقت فرانسه خانم آلبانل نيز اعلام کرد که دولت فرانسه به هيچ وجه قانون موردنظر اتحادي اروپا را امضاء نخواهد کرد. اريک بسون وزير هويت ملي (خودِ وجود اين پُست در حد وزارت جالب توجه است) فرانسه نيز اشاره کرد که قانوني در فرانسه دربار زبان‌هاي قومي و محلي تصويب نخواهد شد. به هرحال مشاور عالي در امور زبان‌ها در دولت فرانسه، ساويه نورث در مصاحبه اي با مجل اکسپرس در 5 فوريه2010 گفت: «نمي توان ملتي يکدست و يکپارچه مانند فرانسويان را با کشورهايي که به سختي دستخوش عدم تمرکز اند و تقريباً فدراتيو هستند مانند اسپانيا، بريتانيا يا آلمان مقايسه کرد. در واقع اين سياست دولتي است که ششمين اقتصاد دنيا و عضو دايم شوراي امنيت، مسلح به سلاح‌هاي اتمي است و زبان آنها نيز به هيچ وجه در معرض تهديد نيست و بلکه زبان دوم تمدن مغرب زمين است و علاوه بر اروپا نيمي از مردم قاره آفريقا به آن زبان سخن مي‌گويند. اين رويکرد سخت و غير قابل انعطاف رفتار دولتي است که بنيانگذار حقوق بشر و مهد دموکراسي است"[6].

اوسته گؤروندوگو کیمی فارس دیلینی ایسلامیت نماینده سی قلمه فارس ایستعمار یانچیلاری فرانسه دؤلتی کیمی ایستعمارچی بیر دؤلتی اؤزلرینه اؤرنک گؤتوره رک بؤیوک فارسلیق خولیالاری ایله یاشامانی گئرچکلیگی گؤرمکدن داها اویقون حئساب ائدرلر. بو مسئله ده یانلیز فارس ایستعمارچیلاری دئییل، فارس ایستعمار ادبیاتی ایله بؤیوموش، فارس تشکیلاتلاریندا آیاقچیلیق ائدن و فارس اولمایان ائتنوسلارا منسوبیتی اولان نئهیلیست بیر چوخلاری دا فرانسه نی دیل و مدنیت آزادلیغی باخیمیندان "مدنیت بئشیگی (مهد تمدن)" دئیه قلمه آلارلار. دئمک، فارس ایستعمارچیلیق مفکوره سی بو ذاتلارین دا جانلارینی اوخوموش.

قایناقلار: